Nieuport 24

Nieuport 24
	; Nieuport 24 w barwach japońskich
	Dane podstawowe
Państwo	Francja
Producent	Societe Anonyme des Establissements Nieuport
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	dwupłat
Załoga	1 osoba
	Historia
Data oblotu	1917
Lata produkcji	1917–1920
	Dane techniczne
Napęd	silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb
Moc	88 kW (120 KM)
	Wymiary
Rozpiętość	8,21 m płat górny; 7,75 m płat dolny
Długość	5,95 m
Wysokość	2,4 m
Powierzchnia nośna	15 m²
	Masa
Własna	360 kg
Startowa	550 kg
	Osiągi
Prędkość maks.	176 km/h
Prędkość wznoszenia	5 min 42 s na 2000 m
Pułap	5550 m
Zasięg	265–300 km
Długotrwałość lotu	1 h 30'
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	1 karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm i ew. 1 karabin maszynowy Lewis kal. 7,7 mm
	Użytkownicy
	Francja, Stany Zjednoczone, Belgia, Włochy, Rosja, Wielka Brytania, Polska, ZSRR, Japonia
	Rzuty
	Multimedia w Wikimedia Commons

Nieuport 24 – francuski jednomiejscowy samolot myśliwski z okresu I wojny światowej.

Historia

Nieuport 24 stanowił wersję rozwojową francuskiego myśliwca Nieuport 17bis. Nieuport 24C1, oblatany w 1917 roku, był konstrukcją wytwórni Societe Anonyme des Establissements Nieuport powstałą pod kierownictwem inż. Gustawa Delage. Zbudowany w koncepcji półtorapłata (płat dolny ma dużo mniejsze rozmiary niż górny) samolot był bardzo podobny do poprzednika – różnił się głównie zastosowaniem nowego usterzenia poziomego i pionowego – w obrys steru kierunku z kompensacją rogową wtopiono niewielki statecznik pionowy, którego zadaniem była poprawa stateczności^[1]. Samolot miał również zmienioną konstrukcję płatów – profil skrzydeł otrzymał większą wypukłość (a przez to uzyskano większą siłę nośną), zaś na krawędzi natarcia płata górnego zastosowano sklejkowy keson sięgający do pierwszego dźwigara. Poprawiło to aerodynamikę maszyny i usztywniło konstrukcję płata (wcześniej płótno zapadało się, zmieniając kształt skrzydeł)^[2]. Wzmocniono też dźwigary przez owinięcie ich taśmą na całej długości, a połączenie słupków z dźwigarem wzmocniono metalowymi nakładkami^[3]. Kolejnymi zmianami w stosunku do pierwowzoru były: zaokrąglenie końcówek lotek na górnym płacie oraz użycie nieoprofilowanej drewnianej płozy ogonowej zakończonej piórem resora^[4]. Do napędu zastosowano użyty już w modelu Nieuport 23 silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb o mocy 88 kW (120 KM) z tłokami wykonanymi z aluminium. Wprowadzone udoskonalenia nie spowodowały jednak znaczącej poprawy osiągów samolotu, gdyż zarówno układ konstrukcyjny (półtorapłat), jak też i napęd (silnik rotacyjny) zaczęły zbliżać się do kresu swoich możliwości technologicznych. Zdarzały się przypadki urywania się dolnego płata i katastrofy lotnicze.

Z powodu małej skuteczności nowego steru kierunku powrócono do sprawdzonego usterzenia z modelu Nieuport 17, co nie tylko nie pogorszyło osiągów samolotu, ale znacznie uprościło produkcję. Wersja ta otrzymał oznaczenie Nieuport 24bisC1 i była produkowana zarówno we Francji, jak i na licencji we Włoszech i w zakładach Duks w Moskwie (w latach 1917–1920)^[3]^[4].

Konstrukcja

Był to jednomiejscowy dwupłat konstrukcji mieszanej. Przednią część kadłuba stanowiła kratownica z rur stalowych, zaś tylną kratownica drewniana wzmocniona drutem. Samolot był kryty w większości płótnem (jedynie osłonę silnika wykonano z aluminium). Boki samolotu oprofilowane listwami jesionowymi, przekrój kadłuba trapezowy. Płaty konstrukcji drewnianej (górny dwudźwigarowy, dolny jednodźwigarowy), głównie o płóciennym pokryciu. Drewniane słupki łączące płaty wzmocnione zostały drutami stalowymi, piramidka podtrzymująca płat górny nad kadłubem wykonana została z rurek stalowych. Lotki tylko na płacie górnym, usterzenie klasyczne drewniane, pokryte sklejką. Podwozie dwukołowe, amortyzowane sznurem gumowym, z tylną płozą ogonową. Śmigło dwułopatowe, drewniane. 9-cylindrowy silnik rotacyjny Le Rhône 9Jb o mocy 88 kW (120 KM).

Uzbrojenie stanowił zsynchronizowany karabin maszynowy Vickers kal. 7,7 mm (czasem dodawano strzelający ponad śmigłem Karabin maszynowy Lewis kal. 7,7 mm na mocowaniu Fostera).

Służba

Myśliwce Nieuport 24 używało podczas I wojny światowej lotnictwo francuskie – Aéronautique Militaire pod wojskowym oznaczeniem Nieuport 24C1 począwszy od połowy 1917 roku, jak również lotnictwo brytyjskie, włoskie i rosyjskie. Samolot ustępował jednak swojemu konkurentowi ze stajni SPAD – modelowi S.VII i szybko przekwalifikowano go na treningowy (pod oznaczeniem Nieuport 24E1). Co jednak ciekawe, czołowy francuski as myśliwski Charles Nungesser wolał używać Nieuporta 24 niż nowszego SPAD S.XIII. Stany Zjednoczone zakupiły do szkolenia 121 takich maszyn, a później jeszcze 140 egzemplarzy wersji 24bis^[5]. Jako bojowe służyły natomiast dłużej w lotnictwie Rosji Radzieckiej, m.in. podczas wojny polsko-bolszewickiej w latach 1919–1920.

Służba w lotnictwie polskim

W polskim lotnictwie służyło kilka egzemplarzy samolotów Nieuport 24 i 24bis, które zdobyto na froncie wschodnim. Jedyna maszyna w wersji 24C1 o numerze 5424, którą zdobyto 19 kwietnia 1919 roku w Wilnie, używana była w 4 eskadrze wywiadowczej do 1920 roku. Samolot wyróżniało godło, którym był diabeł z widłami^[6]. Pozostałe egzemplarze zdobyczne (5 sztuk) były w wersji 24bisC1 i służyły w 1., 2., 5., 6., 8. i 14 eskadrze wywiadowczej. Po wojnie ocalałe samoloty znalazły się w szkołach lotniczych. Egzemplarz nr 5086, stanowiący po wojnie własność mjr pil. Juliusza Gilewicza, został w 1929 roku przekazany do Akademickiego Aeroklubu Krakowskiego, gdzie otrzymał znaki rejestracyjne SP-ACU. We wrześniu 1932 roku ustawiono ten samolot nad katafalkiem poległych w katastrofie lotniczej Franciszka Żwirko i Stanisława Wigury, wystawionym na dziedzińcu Zamku Królewskiego na Wawelu. Rozbity został na zawodach lotniczych w październiku 1932 roku^[7]^[8].

Przypisy

↑ Kowalski 2003 ↓, s. 19.
↑ Goworek 1988 ↓, s. 45.
↑ ^a ^b Bączkowski 2000 ↓, s. 25.
↑ ^a ^b Morgała 1997 ↓, s. 150.
↑ Cooksley 1997 ↓, s. 40.
↑ Kowalski 2003 ↓, s. 36.
↑ Kowalski 2003 ↓, s. 35–36.
↑ Morgała 1997 ↓, s. 151–152.

Bibliografia

Wiesław Bączkowski: Samoloty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-54-4.
Peter Cooksley: Nieuport Fighters in Action - Aircraft No. 167. Carroltown: Squadron/Signal Publications Inc., 1997. ISBN 0-89747-377-9.
Tomasz Goworek: Samoloty myśliwskie pierwszej wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1988. ISBN 83-206-0689-6.
Zbigniew Jankiewicz, Julian Malejko: Samoloty i śmigłowce wojskowe - litery Ł-O. T. 12. Warszawa: Bellona, 1996. ISBN 83-11-08397-5.
Tomasz J. Kowalski: Nieuport 1-27. Lublin: Oficyna Wydawnicza KAGERO, 2003. ISBN 83-89088-09-6.
Andrzej Morgała: Samoloty wojskowe w Polsce 1918-1924. Warszawa: Bellona, Lampart, 1997. ISBN 83-86776-34-X.
Volker Nemsch: Die Fliegerei des Ersten Weltkrieges. Germany: QAU, 2003. ISBN 3-930571-71-4.

Linki zewnętrzne

Sylwetka samolotu Nieuport 24 w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).

[CITEREFKowalski200319-1] Kowalski 2003 ↓, s. 19.

[CITEREFGoworek198845-2] Goworek 1988 ↓, s. 45.

[CITEREFBączkowski200025-3] Bączkowski 2000 ↓, s. 25.

[CITEREFMorgała1997150-4] Morgała 1997 ↓, s. 150.

[CITEREFCooksley199740-5] Cooksley 1997 ↓, s. 40.

[CITEREFKowalski200336-6] Kowalski 2003 ↓, s. 36.

[CITEREFKowalski200335–36-7] Kowalski 2003 ↓, s. 35–36.

[CITEREFMorgała1997151–152-8] Morgała 1997 ↓, s. 151–152.

[:1-9] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu obcej produkcji lub konstrukcji, używane przez Wojsko Polskie

[1]

Samoloty myśliwskie	Breguet 17 Caudron R.11 Hanriot HD.1 Hanriot HD.2 Morane-Saulnier I Morane-Saulnier L Morane-Saulnier N Nieuport 11 Nieuport 16 Nieuport 17 Nieuport 21 Nieuport 23 Nieuport 24 Nieuport 27 Nieuport 28 SPAD S.A1 SPAD S.VII SPAD S.XII SPAD S.XIII SPAD S.XVII SPAD S.XX
Samoloty bombowe	Caudron G.4 Voisin III
Samoloty wielozadaniowe i szkolne	AR1/AR2 Caudron G.2 Caudron G.3 Morane-Saulnier AR Murice Farman S-7 Nieuport 83
Samoloty rozpoznawcze i lekkie bombowce	Breguet 14 Caudron R.11 Nieuport 10 Salmson 2 SPAD S.XI
Wodnosamoloty i łodzie latające	Caudron J Donnet-Denhaut DD-2 Donnet-Denhaut DD-8 Donnet-Denhaut DD-9 Donnet-Denhaut DD-10 FBA Typ A Georges Levy 40 HB2 SPAD S.XIV Tellier T-3
Konstrukcje prototypowe	Blériot 67 Blériot 71 Blériot 73 Breguet 11 Corsaire Dufaux C.2 Nieuport 25 Salmson 3

Myśliwskie	Albatros D.II^[A] Albatros D.III^[A] Albatros D.III (Oef)^[A] Albatros D.V^[A] Ansaldo A.1 Balilla^[A] Ansaldo SVA.5^[A] Blériot-SPAD S.51^[A] Blériot-SPAD S.61^[A] Bristol F.2 Fighter^[A] Fokker D.VII^[A] Fokker D.VIII^[A] Halberstadt C.V^[A] Halberstadt CL.II^[A] Halberstadt CL.IV^[A] Hannover CL.II^[A] Hannover CL.V^[A] Martinsyde F.4^[A] Nieuport 16^[A] Nieuport 17^[A] Nieuport 23^[A] Nieuport 24^[A] Nieuport 27^[A] Pfalz D.XII^[A] PWS-A^[A] PWS-10 PZL P.7 PZL P.11 RAF S.E.5^[A] Sopwith Camel^[A] Sopwith Dolphin^[A] SPAD S.VII^[A] SPAD S.XIII^[A] Wibault 70^[A]
Bombowe	Airco DH.9^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] Farman F-68 Goliath^[A] Fokker F.VII^[A] Friedrichshafen G.III^[A] Gotha G.IV^[A] PZL.23 Karaś PZL.37 Łoś Rumpler C.I^[A] LWS-6 Żubr
Samoloty rozpoznawcze i łącznikowe (towarzyszące)	AEG C.IV^[A] Albatros B.II^[A] Albatros C.I^[A] Albatros C.III^[A] Albatros C.V^[A] Albatros C.VII^[A] Albatros C.X^[A] Albatros C.XII^[A] Albatros C.XV^[A] Anatra Anasal^[A] Ansaldo A.300^[A] Ansaldo SVA-9^[A] Aviatik C.III^[A] Breguet 14^[A] Breguet 19^[A] De Havilland DH.60 Moth^[A] DFW C.V^[A] Hannover CL.II^[A] Hansa-Brandenburg C.I^[A] Lloyd C.II^[A] Lloyd C.IV^[A] Lloyd C.V^[A] Lublin R.X Lublin R.XIII LWS-3 Mewa LVG B.I^[A] LVG C.II^[A] LVG C.V^[A] LVG C.VI^[A] Oeffag C.I^[A] Oeffag C.II^[A] Potez XV^[A] Potez XXV^[A] Potez XXVII^[A] PWS-5 PZL Ł.2 Rumpler C.I^[A] Rumpler C.VII^[A] Rumpler C.VIII^[A] RWD-14 Czapla Salmson 2^[A]
Szkolne	Albatros B.I^[A] Albatros B.II^[A] LVG B.I^[A] Bartel BM-4 Bartel BM-5 Hansa-Brandenburg B.I^[A] Caudron G.III^[A] Hanriot H.19^[A] Hanriot H.28 Morane-Saulnier MS.35^[A] PWS-12 PWS-16 PWS-18 PWS-26 Rumpler C.VIII^[A] RWD-8 Lublin R.VIII Lublin R-XIV RWD-17
Szturmowe	Albatros J.I^[A]
Transportowe i sanitarne	Lublin R.XVI LWS-2
Wodnosamoloty	CANT Z.506^[A] CAMS-30^[A] Friedrichshafen FF.33^[A] Friedrichshafen FF.49^[A] Latham 43^[A] LeO H.13^[A] LeO H.135B3^[A] Lublin R.VIII Lublin R.XIII Lübeck-Travemünde F4^[A] Macchi M.9^[A] Schreck FBA-17H^[A]
Balony i sterowce	Parseval-Sigsfeld^[A] Caquot typ R^[A] WBS-Caquot DB^[A] WBS-Caquot N-NN^[A] WBS model 39 WBS Jumping WBS E2 Zodiac VZ-11 Lech^[A] Gwiazda Polski
Samoloty prototypowe	Bartel BM-2 Bartel BM-3 Bartel BM-6 CWL WZ-X Lublin R-XX Nikol A-2 PWS-1 PWS-6 PWS-11 PWS-15 PWS-19 PWS-33 Wyżeł PWS-35 Ogar PWS-40 Junak PZL P.1 PZL P.6 PZL P.8 PZL.12 PZL.38 Wilk PZL.42 PZL.46 Sum PZL.50 Jastrząb
Projekty	Bartel BM-1 CWL WZ-VIII CWL WZ-IX Pteranodon PWS-2 PWS-3bis PWS-20ter/hydro PWS-22 PWS-40 PWS-42 PZL.3 PZL.8 PZL.9 PZL.15 PZL.18 PZL P.28 PZL.39 PZL.45 Sokół PZL.48 Lampart PZL.49 Miś PZL.53 Jastrząb II PZL.54 Ryś PZL.55 PZL.56 Kania PZL Łosoś RWD-22 RWD-25 WBS LOPP (sterowiec)
Produkowane na eksport	PZL P.24 PZL.43