Muchomor wiosenny

Muchomor wiosenny
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	muchomorowate
Rodzaj	muchomor
Gatunek	muchomor wiosenny
	Nazwa systematyczna
	Amanita verna (Bull.) Lam.; Encycl. Méth. Bot. 1: 113 (Paryż, 1783)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Muchomor wiosenny (Amanita verna (Bull.) Lam.) – gatunek grzybów należący do rodziny muchomorowatych (Amanitaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Amanita, Amanitaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1780 r. Bulliard nadając mu nazwę Agaricus bulbosus f. vernus. W 1783 r. podniósł go do rangi gatunku jako Agaricus vernus. W tym samym roku Lamarck przeniósł go do rodzaju Amanita, nadając mu obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę^[1].

Synonimy naukowe^[2]:

Agaricus bulbosus f. vernus Bull. 1780
Agaricus vernus Bull. 1783
Agaricus virosus var. vernus (Bull.) Fr. 1838
Amanita phalloides var. verna (Bull.) Lanzi 1916
Amanita verna f. ellipticospora E.-J. Gilbert 1941
Amanita verna (Bull.) Lam. 1783 f. verna
Amanita verna var. grisea Massee 1922
Amanita verna (Bull.) Lam. 1783 var. verna
Amanita virosa Secr. 1833
Amanitina verna (Bull.) E.-J. Gilbert 1941
Venenarius vernus (Bull.) Murrill 1948

W niektórych publikacjach klasyfikowany jest jako jego odmiana wiosenna: Amanita phalloides var. verna^[3]^[4]^[5], jednak według Index Fungorum obecnie w obrębie taksonu Amanita phalloides nie wyróżnia się żadnego podgatunku ani odmiany^[6].

Morfologia

Kapelusz

Średnicy ok. 5–10 cm. Barwy białej lub kremowej, o powierzchni gładkiej lub lekko włókienkowatej, na której sporadycznie można spotkać pozostałości osłony. Pokrój kapelusza jest początkowo owalny lub półkolisty, u dojrzałych owocników wypukły lub płaski. Krawędź kapelusza jest gładka i zaostrzona^[4].

Hymenofor

Blaszkowaty, barwy białej. Blaszki szeroko rozstawione, nieprzylegające do trzonu, o ostrzach gładkich lub kłaczkowatych^[4].

Trzon

Długości ok. 7–10 (do 12) cm, średnicy ok. 1–1,5 cm. Barwy białawej do zielonawej, często z zygzakowatym wzorem i kłaczkowatą powierzchnią. Kształt trzonu jest prawie cylindryczny, nieco zwężający się ku górze. Na trzonie znajduje się biały pierścień, zwieszony, bruzdowany i często rozerwany, powyżej którego trzon jest gładki. Podstawa trzonu jest bulwiasta, u jej podstawy znajdują się szczątki osłony (tzw. pochwa), u starszych owocników żółtawe^[4].

Miąższ

Barwy białej. Zapach miąższu jest słodkawy, a smak orzechowy. Nie przebarwia się poddany działaniu roztworu wodorotlenku potasu (u odmiany Amanita verna var. decipiens, występującej w południowej Europie, przebarwia się pomarańczowożółto)^[4].

Wysyp zarodników

Biały, amyloidalny. Zarodniki okrągławego kształtu, o rozmiarach 8–10×7–9 μm, barwy białej^[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje na półkuli północnej, jego stanowiska opisano w Ameryce Północnej, Europie i Japonii^[7]. W Polsce gatunek ten nie występuje^[8]. Opisywano go w niektórych atlasach grzybów jako muchomor wiosenny^[9], w rzeczywistości błędnie brano za odrębny gatunek okazy muchomora jadowitego (Amanita virosa), lub biało ubarwione okazy muchomora zielonawego (sromotnikowego) (Amanita phalloides)^[8].

Rozwija się w lasach liściastych i parkach, szczególnie pod dębami. W środkowej Europie owocuje od czerwca do sierpnia, w południowej od maja^[4].

Znaczenie

Grzyb mikoryzowy^[8]. Grzyb trujący dla człowieka. Zawiera, podobnie jak muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides), amanitotoksyny i fallotoksyny uszkadzające wątrobę. Notowane były śmiertelne zatrucia tym gatunkiem^[4].

Gatunki podobne

pieczarki (Agaricus sp.)^[3]^[4], których podobne są niedojrzałe owocniki z białym hymenoforem
muchomor cytrynowy (Amanita citrina)^[5]
Amanita gilbertii^[4]
Amanita ovoidea^[4]
muchomor jadowity (Amanita virosa)^[4], o mniej stożkowatym kapeluszu, owocujący wiosną

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
↑ ^a ^b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Wyd. III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1985, s. 355. ISBN 83-09-00714-0.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 18. ISBN 83-7404-513-2.
↑ ^a ^b Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 23, 29, 122, 126. ISBN 83-7073-084-1.
↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).
↑ Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
↑ Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.

[if-1] Index Fungorum. [dostęp 2013-09-15]. (ang.).

[2] Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).

[wojewoda-3] Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Wyd. III. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1985, s. 355. ISBN 83-09-00714-0.

[gerhardt2006-4] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l Ewald Gerhardt: Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik. Warszawa: 2006, s. 18. ISBN 83-7404-513-2.

[gerhardt2001-5] Ewald Gerhardt: Przewodnik GRZYBY. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2001, s. 23, 29, 122, 126. ISBN 83-7073-084-1.

[6] Species Fungorum. [dostęp 2013-09-20]. (ang.).

[7] Discover Life Maps. [dostęp 2016-01-10].

[checklist-8] Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.

[mag-9] Albert Pilát, Otto Ušák: Mały atlas grzybów. Warszawa: PWRiL, 1977.

[1]