Kuchnia fińska

Kuchnia fińska – sztuka kulinarna Finlandii; ogół potraw i napojów charakterystycznych dla tego kraju.

Łączy dania tradycyjne i haute cuisine z nowoczesną kuchnią w stylu kontynentalnym. Ryby i mięso odgrywają ważną rolę w tradycyjnych fińskich potrawach z zachodniej części kraju, a dania z części wschodniej tradycyjnie bazują na różnych warzywach i grzybach. Fińska kuchnia często używa pełnoziarnistych produktów (żyto, jęczmień, owies) i jagód (np. borówki, brusznice moroszki i owoców rokitnika). Różne odmiany rzepy były powszechne w tradycyjnych potrawach, ale zostały zastąpione przez ziemniaki po ich wprowadzeniu w XVIII wieku. Mleko i jego pochodne, jak maślanka są powszechnie stosowane.

W 2007 roku w głosowaniu zorganizowanym przez gazetę „Iltalehti” czytelnicy uznali karjalanpaisti za fińskie danie narodowe^[1], natomiast w 2016 w podobnym głosowaniu zorganizowanym przez Suomalaisen ruokakulttuurin edistämissäätiö ELO daniem narodowym wybrano chleb żytni, a karjalanpaisti zajęło drugie miejsce^[2][3].

Tradycyjne potrawy fińskie to:^[4]

• Kaalikääryleet – ruloniki z kapusty
• Dziczyzna: mięso z jelenia, łosia, kaczki, zająca itp.
• Hernekeitto – zupa z zielonego groszku, serwowana w czwartki z naleśnikami na deser
• Leipäjuusto także juustoleipä – podpiekany świeży ser krowi
• Viili – jogurt ze fermentowanego mleka
• Perunamuusi – rodzaj purée ziemniaczanego
• Lihapullat – klopsiki, często z sosem
• Palvikinkku i palviliha – wedzona wieprzowina lub wołowina

Desery^[5]

• Pulla, słodki chleb jedzony jako deser
  • korvapuustit - pulla zwijane w roladki z cynamonem i cukrem
• Złoty deser moroszkowy
• Kiisseli
• Vispipuuro - słodki różowy deser z owsianki i jagód (zazwyczaj brusznic), serwowany z mlekiem i cukrem
• Tarta Runeberga nazwana na cześć poety J.L. Runeberga, podawana w jego wspomnienie 5 lutego.
• Rönttönen - ciastko z nadzieniem brusznicowym
• Pannukakku -naleśnik pieczony w piekarniku^[6]

• Graavilohi - Łosoś marynowany
• Paistettu Matia - smażona ikra
• Veripalttu Kluski z krwią

• Laskiaispulla – ciastko nadziewane bitą śmietaną, pastą migdałową lub dżemem

• Mämmi – wielkanocny pudding słodzony żytnią owsianką, serwowany z cukrem, mlekiem lub śmietaną
• Pascha – deser pochodzący z Rosji

• Sima – miód pitny
• Munkki – smażone ciasto pulla posypane cukrem
• Tippaleipä

• Joulupöytä (dosł. stół świąteczny) – zestaw wielu typowo świątecznych dań
• Glögi – grzane wino podawane w sezonie zimowym

• Poronkäristys – mięso renifera krojone w długie i wąskie paski, sautée
• Lohikeitto – zupa z łososia ze śmietaną

• Karjalanpiirakat – rodzaj płaskiego pieroga otwartego, składającego się z dwóch warstw: spodniej z ciasta z mąki pszenno-żytniej, oraz wierzchniej, wykonanej z purée ziemniaczanego lub gotowanego ryżu
• Karjalanpaisti – potrawa typu eintopf, częsty element bożonarodzeniowego menu w całej Finlandii
• Sultsina – sprzedawana na rynku w Joensuu i okolicy

• Kalakukko – ciasto z rybnym nadzieniem
• Mykyrokka – zupa z krwi zwierzęcej z pierogami
• Lörtsy – słodkie ciastko nadziewane dżemem

W związku z wyraźnymi wpływami kultury szwedzkiej, kuchnia zachodnia różni się znacząco od wschodniej.

• Klimppisoppa – zupa z mąką i pierogami
• Ålandskie naleśniki – zazwyczaj z resztek owsianki, serwowane z zupą śliwkową
• Szwedzki svartbröd "czarny chleb" ze szwedzkojęzycznych regionów Åland; podobny skärgårdslimpa ("wyspiarski chleb", w nawiązaniu do Åland), wyrabia się na południowym wybrzeżu, a w Malaxie w Ostrobotnii malaxlimpa. Chleb żytni, zabarwiony ciemnym syropem

• Mustamakkara z Tampere – kiełbasa z krwi
• Rössypottu z Oulu – eintopf z dziczyzny i wieprzowiny
• Hapanvelli z Virolahti – żytnia owsianka z groszkiem

W Finlandii spożywane są trzy główne posiłki w ciągu dnia: śniadanie, obiad i kolację. Posiłki są często jednodaniowe, składające się z mięsa, do tego ziemniaków, ryżu lub makaronu. Zupy nie są podawane na przystawki, częściej są cięższym pojedynczym posiłkiem. Podczas posiłków pije się często wodę, nalewaną prosto z kranu.

Śniadanie jest postrzegane jako istotny posiłek i zwykle składa się z kanapek. Kanapka jest często posmarowana margaryną, ma pikantne dodatki, takie jak żółty ser lub wędliny. Produkty z kwaśnego mleka, takie jak jogurt lub viili są także powszechne, zazwyczaj podawane w misce z płatkami kukurydzianymi lub muesli, a czasem z cukrem, owocami lub dżemem. Je się też owsiankę (puuro) i spożywane z masłem voisilmä lub z mlekiem, owocami lub dżemem, zwłaszcza z malin lub truskawek (czasami z borówek). Napoje to mleko, soki, herbaty lub kawy.

Finowie piją dużo kawy. Piciu kawy często towarzyszą słodkie bułki lub kanapki. Większość firm wyznacza czas wolny na przerwy na kawę, a podawanie kawy jest nieodłączną częścią każdej wizyty w prywatnym domu.