Gofferowiec

Gofferowiec
	Cratogeomys
	Merriam, 1895
	; Gofferowce żółtolice (C. castanops)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Rząd	gryzonie
Podrząd	Supramyomorpha
Infrarząd	bobrokształtne
Rodzina	gofferowate
Podrodzina	Geomyinae
Plemię	Geomyini
Rodzaj	gofferowiec
	Typ nomenklatoryczny
	Geomys merriami Thomas, 1893
Synonimy
	Platygeomys Merriam, 1895; Craterogeomys J. A. Allen, 1895;
	Platygeomys Merriam, 1895; Craterogeomys J. A. Allen, 1895;
Gatunki
	9 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	9 gatunków (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Gofferowiec^[4] (Cratogeomys) – rodzaj ssaków z podrodziny Geomyinae w obrębie rodziny gofferowatych (Geomyidae).

Zasięg występowania

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Stanach Zjednoczonych i Meksyku^[5]^[6].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) samic 145–270 mm, samców 160–285 mm, długość ogona samic 50–120 mm, samców 60–125 mm; masa ciała samic 130–670 g, samców 140–1050 g^[5]^[7].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1895 roku amerykański zoolog Clinton Hart Merriam w artykule poświęconym rewizji taksonomicznej gofferowatych, z wyłączeniem gatunku Thomomys, opublikowanym w czasopiśmie North American Fauna^[1]. Gatunkiem typowym jest (oryginalne oznaczenie) gofferowiec płowy (C. merriami).

Etymologia

Cratogeomys (Craterogeomys): gr. κρατος kratos ‘siła, moc’; rodzaj Geomys Rafinesque, 1817^[8].
Platygeomys: gr. πλατυς platus ‘szeroki’; rodzaj Geomys Rafinesque, 1817^[9]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Geomys gymnurus Merriam, 1892 (= Geomys fumosus Merriam, 1892).

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki^[10]^[7]^[11]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[4]	Podgatunki^[5]^[11]^[7]	Rozmieszczenie geograficzne^[5]^[11]^[7]	Podstawowe wymiary^[5]^[7]^[b]	Status IUCN^[12]
Cratogeomys castanops	(S.F. Baird, 1852)	gofferowiec żółtolicy	2 podgatunki	środkowo-południowe Stany Zjednoczone (od południowo-wschodniego Kolorado i południowo-zachodniego Kansas) na południe do Meksyku (na południe do północnego Durango)	DC: 15,5–23 cm DO: 5–10,5 cm MC: 185–410 g	LC
Cratogeomys goldmani	Merriam, 1895	gofferowiec rudawy	2 podgatunki	Meksyk (południowe Coahuila, północno-wschodnie Durango, Zacatecas, południowo-zachodnie Nuevo León i San Luis Potosí)	DC: 14,5–21 cm DO: 5,5–9,5 cm MC: 130–350 g	LC
Cratogeomys fulvescens	Merriam, 1895}	gofferowiec aztecki	gatunek monotypowy	Meksyk (Oriental Basin we wschodnim Puebla, wschodniej Tlaxcali i skrajnie zachodniego Veracruz)	DC: 18–28 cm DO: 8,5–11 cm MC: 250–550 g	LC
Cratogeomys merriami	(O. Thomas, 1893)	gofferowiec płowy	gatunek monotypowy	Meksyk (nierównomiernie w południowej części Doliny Meksyku na wschód do zachodniej Puebli)	DC: 20–28 cm DO: 8–12,5 cm MC: 450–700 g	LC
Cratogeomys perotensis	Merriam, 1895	gofferowiec górski	gatunek monotypowy	Meksyk (południowe Hidalgo, północne Tlaxcala, północny Puebla i środkowo-zachodnie Veracruz (na południe do Cofre de Perote i Pico de Orizaba)	DC: 20–25 cm DO: 8–11,5 cm MC: 280–600 g	LC
Cratogeomys planiceps	(Merriam, 1895)	gofferowiec stokowy	gatunek monotypowy	Meksyk (stan Meksyk (północne zbocza Nevado de Toluca oraz wzgórza na północ i wschód od Valle de Bravo)	DC: 21–28 cm DO: 7,5–11 cm MC: 400–625 g	LC
Cratogeomys fumosus	(Merriam, 1892)	gofferowiec przydymiony	4 podgatunki	Meksyk (Kordyliera Wulkaniczna (od Jalisco i Colimy na wschód do dystryktu federalnego)	DC: 15,5–18 cm DO: 6,5–11 cm MC: 250–1050 g	LC

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również gatunki wymarłe:

Cratogeomys bensoni Gidley, 1922^[13] (Stany Zjednoczone; plejstocen)
Cratogeomys sansimonensis (Tomida, 1987)^[14] (Stany Zjednoczone; pliocen).

Uwagi

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Cratogeomys Merriam, 1895.
↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

↑ ^a ^b Merriam 1895 ↓, s. 23, 150.
↑ Merriam 1895 ↓, s. 23, 162.
↑ J.A. Allen. The Pocket Gophers of the United States. „Science”. New Series. 1, s. 690, 1895. (ang.).
↑ ^a ^b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 222, 223. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e M. Hafner: Family Geomyidae (Pocket Gophers). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 266–269. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cratogeomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-28].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 201–202. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ Palmer 1904 ↓, s. 202.
↑ Palmer 1904 ↓, s. 544.
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310–312. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ Taxonomy: Cratogeomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).
↑ J.W. Gidley. Preliminary report on fossil vertebrates of the San Pedro Valley, Arizona, with descriptions of new species of Rodentia and Lagomorpha. „United States Geological Survey Professional Paper”. 131E, s. 123, 1922. (ang.).
↑ Y. Tomida. Small mammal fossils and correlation of continental deposits, Safford and Duncan basins, Arizona, USA. „National Science Museum Monographs”. 3, s. 58, 1987. (ang.).

Bibliografia

C.H. Merriam. Revision of the pocket gophers, family Geomyidæ, exclusive of the species of Thomomys. „North American Fauna”. 8, s. 1–262, 1895. (ang.).
T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 1–984, 1904. (ang.).

[3] Niepoprawna późniejsza pisownia Cratogeomys Merriam, 1895.

[13] DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

[CITEREFMerriam1895[https://www.biodiversitylibrary.org/page/25810954_23],_[https://www.biodiversitylibrary.org/page/25811081_150]-1] Merriam 1895 ↓, s. 23, 150.

[CITEREFMerriam1895[https://www.biodiversitylibrary.org/page/25810954_23],_[https://www.biodiversitylibrary.org/page/25811093_162]-2] Merriam 1895 ↓, s. 23, 162.

[Allen-4] J.A. Allen. The Pocket Gophers of the United States. „Science”. New Series. 1, s. 690, 1895. (ang.).

[Cichocki&inni-5] Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 222, 223. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[Hafner-6] M. Hafner: Family Geomyidae (Pocket Gophers). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 266–269. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

[Wilson&Reeder-7] D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Cratogeomys. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-02-28].

[amw-8] Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 201–202. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/210/mode/1up_202]-9] Palmer 1904 ↓, s. 202.

[CITEREFPalmer1904[https://www.biodiversitylibrary.org/item/88553#page/552/mode/1up_544]-10] Palmer 1904 ↓, s. 544.

[mdd-11] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-08-19]. (ang.).

[Burgin&inni-12] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310–312. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[14] Taxonomy: Cratogeomys – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-08-18]. (ang.).

[gid-15] J.W. Gidley. Preliminary report on fossil vertebrates of the San Pedro Valley, Arizona, with descriptions of new species of Rodentia and Lagomorpha. „United States Geological Survey Professional Paper”. 131E, s. 123, 1922. (ang.).

[tom-16] Y. Tomida. Small mammal fossils and correlation of continental deposits, Safford and Duncan basins, Arizona, USA. „National Science Museum Monographs”. 3, s. 58, 1987. (ang.).

[1]