Buławka spłaszczona

Buławka spłaszczona
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	siatkolistkowce
Rodzina	buławkowate
Rodzaj	buławka
Gatunek	buławka spłaszczona
	Nazwa systematyczna
	Clavariadelphus ligula (Schaeff.) Donk; Rev. Niederl. Homob. Aphyll. 2: 73 (1933)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Buławka spłaszczona (Clavariadelphus ligula (Schaeff.) Donk) – gatunek grzybów należący do rodziny buławkowatych (Clavariadelphaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Clavariadelphaceae, Gomphales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1774 r. Jacob Christian Schaeffer nadając mu nazwę Clavaria ligula. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1933 r. Marinus Anton Donk, przenosząc go do rodzaju Clavariadelphus^[1].

Synonimy naukowe:

Clavaria ligula Schaeff. 1774
Clavaria ophioglossoides Batsch 1783^[2].

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako goździeniec łopatkowaty i buławnik spłaszczony^[3].

Morfologia

Owocnik

Wysokości 5–8 cm. Cylindryczny do maczugowatego, często nieregularnie spłaszczony. Barwa żółtokremowa, z wiekiem czerwonawobrązowa. Podstawa biaława, filcowata. Powierzchnia hymenalna gładka lub wzdłużnie pomarszczona^[4]^[5].

Miąższ

Biały, jędrny, elastyczny, niezmieniający barwy. Zapach i smak słabo wyczuwalny^[4]

Zarodniki

Podłużnie eliptyczne, bezbarwne, gładkie, o średnicy 8–14 × 3–5 µm^[4].

Występowanie i siedlisko

Notowany w Ameryce Północnej, Europie i Azji^[6]. W Polsce podano 37 jego stanowisk^[7]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony^[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Belgii i Niemczech^[3]. W latach 1995–2004 objęty był ochroną częściową, w latach 2004–2014 – ochroną ścisłą, od 2014 roku znów ochroną częściową^[7].

Naziemny grzyb ektomykoryzowy tworzący symbiozę ze świerkiem. Owocniki tworzy od sierpnia do października, w dużych grupach w lasach iglastych, zazwyczaj świerkowych; dość rzadko^[4].

Gatunki podobne

Buławka pałeczkowata (Clavariadelphus pistillaris), buławka obcięta (Clavariadelphus truncatus), które tworzą większe owocniki^[4]. Podobna jest również buławka rurkowata (Typhula fistulosa). Odróżnia się dłuższymi i bardziej smukłymi owocnikami (osiągają wysokość do 30 cm i średnicę do 0,8 cm) oraz siedliskiem – rozwija się głównie na drewnie olszy i brzozy^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .
↑ ^a ^b WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .
↑ ^a ^b ^c ^d ^e E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .
↑ CzesławC. Narkiewicz CzesławC., Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Muzeum Przyrodnicze, 2005, ISBN 83-89863-20-0 .
↑ Mapa występowania Clavariadelphus ligula na świecies [online], gbif.org [dostęp 2016-01-10] .
↑ ^a ^b ^c AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2013-11-12] .

[check-3] WładysławW. Wojewoda WładysławW., Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1 .

[ger-4] E.E. Gerhardt E.E., Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Warszawa: Klub dla Ciebie - Bauer-Weltbild Media, 2006, ISBN 83-7404-513-2 .

[nar-5] CzesławC. Narkiewicz CzesławC., Grzyby chronione Dolnego Śląska, Jelenia Góra: Muzeum Przyrodnicze, 2005, ISBN 83-89863-20-0 .

[gbif-6] Mapa występowania Clavariadelphus ligula na świecies [online], gbif.org [dostęp 2016-01-10] .

[och-7] AnnaA. Kujawa AnnaA., MałgorzataM. Ruszkiewicz-Michalska MałgorzataM., Izabela L.I.L. Kałucka Izabela L.I.L. (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4 .

[mirek-8] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5 .

[1]