3 Armia (ZSRR)

3 Armia
3-я армия
	Historia
Państwo	ZSRR
Sformowanie	15 września 1939
Rozformowanie	sierpień 1945
	Dowódcy
Pierwszy	Wasilij Kuzniecow
Ostatni	Aleksandr Gorbatow
	Działania zbrojne
	II wojna światowa kampania wrześniowa;
	Organizacja
Rodzaj sił zbrojnych	Armia Czerwona
Podległość	Białoruski Specjalny Okręg Wojskowy, Front Zachodni, Front Centralny, Front Briański, Front Południowo-Zachodni, 1 Front Białoruski, 2 Front Białoruski, 3 Front Białoruski
Skład	dwa lub więcej korpusów strzeleckich

3 Armia (ros. 3-я армия) – związek operacyjny Armii Czerwonej podczas II wojny światowej.

Historia

3 Armia została sformowana 15 września 1939 roku w Białoruskim Specjalnym Okręgu Wojskowym z Witebskiej Grupy Armijnej^[3]. Po raz pierwszy do walki weszła we wrześniu 1939 roku, biorąc udział w operacji na Białorusi i w Polsce^[4]. W operacji tej Armia Czerwona zajęła wschodnią Polskę, w wyniku paktu Ribbentrop-Mołotow.

3 Armia brała udział w wielu akcjach we ważnych sektorach walk na froncie wschodnim. Armia wzięła udział w operacjach Frontu Zachodniego, Centralnego, Briańskiego, a także 1., 2. i 3 Białoruskiego podczas obrony Grodna, Lidy i Nowogródka. 3 Armia brała także udział w wielu ważnych bitwach jak np. bitwa pod Smoleńskiem, w której niemieccy żołnierzy zdobyli miasto w dwumiesięcznej ciężkiej kampanii oraz w bitwie pod Moskwą, w której kontratak zimowy Armii Czerwonej dowodzony przez marszałka Gieorgija Żukowa odrzucił Grupę Armii „Środek” o ponad 110 km na zachód Moskwy. W drugiej połowie walk na froncie wschodnim 3 Armia wzięła udział w bitwie na łuku kurskim, w której przeważające liczebnie wojska radzieckie, dzięki użyciu dobrej obrony przeciwpancernej, pokonały wojska niemieckie, powstrzymując operację Zitadelle i tym samym niszcząc wszelkie nadzieje Wehrmachtu na zwycięstwo na froncie wschodnim. W czasie bitwy dowództwo armii tworzyli następujący oficerowie: dowódca Aleksandr Gorbatow, szef sztabu M. Iwaszeczkin, członkowie rady wojennej I. Kononow i I. Pinczuk oraz szef zarządu politycznego N. Amasow^[5].

3 Armia brała udział w operacjach przeciwko Briańskowi, Homlowi–Rzeczycy oraz Rohaczywowi–Żłobinowi. Podczas ostatnich faz wojny armia ta wzięła udział w atakach na Białoruś, Prusy Wschodnie i wschodnie Niemcy, gdzie wzięła udział w bitwie o Berlin.

Po zakończeniu wojny kwatera główna armii została wycofana do Białoruskiej SRR, gdzie została zreorganizowana w sierpniu 1945 roku jako krótko funkcjonująca kwatera główna Białorusko-Litewskiego Okręgu Wojskowego. Białorusko-Litewski Okręg Wojskowy istniał od 31 grudnia 1944 do 9 lipca 1945 roku, a następnie został zastąpiony przez Miński Okręg Wojskowy. W tym czasie armia składała się z trzech korpusów strzeleckich z dziewięcioma dywizjami strzeleckimi. W późniejszym czasie wszystkie te dywizje, oprócz 120 Rohaczewskiej Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej, zostały rozwiązane^[6].

Dowództwo armii

Dowódcy:

Wasilij Kuzniecow^[7] (1 września 1939 – 25 sierpnia 1941)
Jakow Krejzer (25 sierpnia – 13 grudnia 1941)
Piotr Pszennikow (3–28 grudnia 1941, zginął po wejściu na minę)
Paweł Batow (28 grudnia 1941 – 11 lutego 1942)
Filipp Żmaczenko (11 lutego – 12 maja 1942)
Pawieł Korzun (12 maja 1942 – 26 czerwca 1943)
Aleksandr Gorbatow (27 czerwca 1943 – 9 lipca 1945)

Szefowie sztabu:

mjr Aleksandr Kondratiew^[4]

Struktura organizacyjna

Skład w czerwcu 1941:

4 Korpus Strzelecki:
- 27 Dywizja Strzelecka
- 56 Dywizja Strzelecka
- 85 Dywizja Strzelecka oraz 152 korpuśny pułk artylerii, 444 korpuśny pułk artylerii, 30 samodzielny batalion łączności, 127 batalion saperów i 16 samodzielny dywizjon artylerii przeciwlotniczej,
11 Korpus Zmechanizowany^[8]

Skład w październiku 1941^[9]:

Skład 1 maja 1945^[10]:

35 Korpus Strzelecki
40 Korpus Strzelecki
41 Korpus Strzelecki
- 120 Gwardyjska Dywizja Piechoty
- 269 Dywizja Piechoty
- 283 Dywizja Piechoty oraz 4 Brygada Artylerii, 44 Brygada Artylerii Armat i inne jednostki

Przypisy

↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 145.
↑ Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 144.
↑ Grupa Armii "Witebsk" BOWO (СВЭ, Ô.8, ß.106.) (СВЭ, т.8, с.106.); ЗапОВО (А. Г. Ленский, Сухопутные силы РККА в предвоенные годы. Справочник. — Санкт-Петербург Б&К, 2000).
↑ ^a ^b Zarzycki 2014 ↓, s. 248.
↑ Kołtunow i Sołowjow 1971 ↓, s. 460.
↑ czeskie źródło internetowe (valka)
↑ Plikus (kier.) 1968 ↓, s. 95.
↑ Nikołajuk 2012 ↓, s. 18.
↑ Forczyk i Gerrard 2008 ↓, s. 29.
↑ tashv.nm.ru, skład bojowy Armii Czerwonej 1 maja 1945 roku (ros.)

Bibliografia

G. Kołtunow, B. Sołowjow: Bitwa pod Kurskiem. Warszawa: 1971.
Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
A. A. Greczko, Siły zbrojne państwa radzieckiego, Warszawa 1975.
Jan Nikołajuk. Pierwszy sowiet. Dyslokacja wojsk RKKA i NKWD na „występie białostockim” w przededniu Barbarossy. „Militaria”. 4(26), 2012. Turka: Oficyna Wydawnicza Kagero.
Robert Forczyk, Howard Gerrard: Moskwa 1941. Pierwsza porażka Hitlera. Kraków: 2008. ISBN 978-83-7396-709-0.
Mikołaj Plikus (kier.): 50 lat Armii Radzieckiej. Mała kronika. Warszawa: 1968.
Piotr Zarzycki: Suplement do września 1939. Warszawa: 2014. ISBN 978-83-933204-7-9.

[CITEREFSobczak_(red.)1975145-1] Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 145.

[CITEREFSobczak_(red.)1975144-2] Sobczak (red.) 1975 ↓, s. 144.

[3] Grupa Armii "Witebsk" BOWO (СВЭ, Ô.8, ß.106.) (СВЭ, т.8, с.106.); ЗапОВО (А. Г. Ленский, Сухопутные силы РККА в предвоенные годы. Справочник. — Санкт-Петербург Б&К, 2000).

[CITEREFZarzycki2014248-4] Zarzycki 2014 ↓, s. 248.

[CITEREFKołtunowSołowjow1971460-5] Kołtunow i Sołowjow 1971 ↓, s. 460.

[6] zeskie źródło internetowe (valka)

[CITEREFPlikus_(kier.)196895-7] Plikus (kier.) 1968 ↓, s. 95.

[CITEREFNikołajuk201218-8] Nikołajuk 2012 ↓, s. 18.

[CITEREFForczykGerrard200829-9] Forczyk i Gerrard 2008 ↓, s. 29.

[10] tashv.nm.ru, skład bojowy Armii Czerwonej 1 maja 1945 roku (ros.)

[1]