Wielkie Ejsymonty (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1922–1939[1] | |||
.jpg)
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Siedziba | |||
| Populacja (1921) • liczba ludności |
| ||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||
| |||
Wielkie Ejsymonty (alt. Ejsymonty Wielkie; do 1922 Massalany) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1922–1939 w województwie białostockim w Polsce (obecnie na Białorusi). Siedzibą gminy były Ejsymonty Wielkie[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Gmina Wielkie Ejsymonty powstała 19 lipca 1922 roku w powiecie grodzieńskim w województwie białostockim, w związku z przemianowaniem gminy Massalańskiej na Wielko-Ejsymontowską[3][4].
16 października 1933 gminę Ejsymonty Wielkie podzielono na 28 gromad: Boryski, Cydziki, Ejsymonty Wielkie, Glindzicze, Jodkiewicze Małe, Jodkiewicze Wielkie, Kajeniowce, Kaleniki, Kordziki, Kowale, Kraśnik, Kubielniki, Kuliki, Maciejewicze, Massalany, Massalany maj., Misiewicze, Nowiki, Nowosiółki, Nowy Dwór, Piaski, Remuciowce, Staniewicze, Trumpy, Trzeciaki, Wołotyń, Wrony i Żukiewicze[5].
W wyniku napaści ZSRR na Polskę we wrześniu 1939 r. gmina znalazła się pod okupacją sowiecką. W pierwszych dniach po wkroczeniu wojsk sowieckich na terytorium Polski, na terenie gminy miało miejsce szczególne nasilenie mordów i grabieży. Ich ofiarami padali zamożniejsi mieszkańcy, urzędnicy, policjanci i żołnierze Wojska Polskiego (zazwyczaj Polacy), sprawcami natomiast były zbrojne grupy skomunizowanych chłopów i kryminalistów, działające z inspiracji ZSRR (zazwyczaj Białorusini i Żydzi)[6].
2 listopada został włączony do Białoruskiej SRR. 4 grudnia 1939 r. włączony do nowo utworzonego obwodu białostockiego. Od czerwca 1941 roku pod okupacją niemiecką. 22 lipca 1941 r. włączony w skład okręgu białostockiego III Rzeszy. W 1944 roku ponownie zajęty przez wojska sowieckie i włączony do obwodu grodzieńskiego Białoruskiej SRR.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Według tezy Alfonsa Krysińskiego i Wiktora Ormickiego, terytorium gminy wchodziło w skład tzw. zwartego obszaru białorusko-polskiego, to znaczy prawosławna ludność białoruska zamieszkiwała jedynie tereny wiejskie, zaś w większych miejscowościach dominowali Polacy[7].
Według spisu powszechnego z 1921 roku, gminę zamieszkiwało 4246 osób, w tym 2395 (56%) Polaków, 1833 (43%) Białorusinów, 15 Żydów, 1 Litwin, 1 Niemiec i 1 Rosjanin[8].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ W czasie II wojny światowej poza administracją polską; po II wojnie światowej poza granicami Polski.
- ↑ Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ M.P. z 1922 r. nr 161, poz. 102
- ↑ Dziennik Urzędowy Ministerstwa Spraw Wewnętrznych. 1922, nr 6, poz. 210
- ↑ Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 51
- ↑ Marek Wierzbicki: Mordy i grabieże po 17 września 1939 roku. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 99, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
- ↑ Marek Wierzbicki: Stosunki polsko-białoruskie przed wrześniem 1939. W: Marek Wierzbicki: Polacy i Białorusini w zaborze sowieckim. Stosunki polsko-białoruskie na ziemiach północno-wschodnich II RP pod okupacją sowiecką 1939–1941. Wyd. 2. Warszawa: Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, 2007, s. 25–43, seria: Biblioteka historyczna Frondy. ISBN 978-83-88747-76-2.
- ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych.. T. 5: Województwo białostockie. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 1924, s. 41. [dostęp 2010-05-21].