Studnia

Najstarsza, zachowana studnia w Polsce znajduje się w Mogilnie na dziedzińcu klasztoru benedyktynów z XI wieku. Najpierw studnie były kopane, a ściany wykładano murem z kamieni lub cegieł; dopiero od początku XX wieku zaczęto stosować okrągłą betonową cembrowinę.

Wodę czerpano na terenach o płytkim położeniu wód za pomocą studni z wyciągiem ręcznym^[1], a na terenach o głębokich ujęciach za pomocą żurawia^[1] lub kołowrotu^[1] (drewnianego walca, napędzanego ręcznie za pomocą korby żelaznej; do walca była umocowana lina lub metalowy łańcuch z konewką lub wiadrem). Cembrowina wierzchnia wystawała na powierzchnię, a po obu jej stronach były wkopane w ziemię drewniane słupy, na których był zamocowany kołowrót. W późniejszym czasie zaczęto stosować częściowe zabezpieczenie kołowrotu, poprzez nakrycie go stałym daszkiem, a także całkowite zabezpieczenie studni poprzez drewniane osłony z zamykanymi drzwiczkami. Czasem budowano studnie abisyńskie, gdzie wodę pobierano za pomocą wkręconej rury i pompy ręcznej.

W czasie rozwoju elektryczności zaczęto w studniach montować pompy elektryczne, które pobierały wodę i rurociągiem odprowadzały ją do domu^[2][3]. Obecnie studnie wiejskie są już tylko rzadkością (jako obiekty zabytkowe), ponieważ zostały wyparte przez wiejskie wodociągi.

Znaczenie studni związane jest ze znaczeniem wody, której przypisywano znaczenie oczyszczające i uzdrawiające^[1]. Studnie interpretowano (ze względu na znajdującą się w głębi wodę) jako drogę prowadzącą w dół, w ciemność, do krainy zmarłych, poza granice ludzkiego świata^[1]. Nabierały przez to właściwości tabu (i wymagały wzmożonej ochrony)^[1]. Odgrywały również znaczenie w momentach przejścia w życiu człowieka^[1]. Ze studniami związane były wątki magiczne, wierzenia i wróżby^[1]. Studnie często towarzyszą świątyniom i miejscom pielgrzymkowym^[1].

• Ze względu na rozmiar pionowy wyróżnia się umownie studnie: płytkie, głębokie.
• Ze względu na średnicę: małośrednicowe (umownie do 0,5 m), wielkośrednicowe (około 1 m).
• Ze względu na sposób wykonania wyróżnia się studnie: kopane (szybowe), wiercone (głębinowe), wbijane, wkręcane (np. tzw. studnie abisyńskie – wykonane przeważnie ręcznie przez wbicie lub wkręcenie rury o niewielkiej średnicy i głębokości, zaopatrzonej w dolnej części w świder i filtr, a także pompę tłoczącą)
• Ze względu na konstrukcję wyróżnia się studnie: obudowane (cembrowina), nieobudowane
• Ze względu na obecność filtra wyróżnia się studnie: filtrowe, bezfiltrowe
• Ze względu na przeznaczenie wyróżnia się studnie: eksploatacyjne (pobór wody do celów pitnych i gospodarczych), inżynierskie (w tym: fundamentowe, odwodnieniowe i inne), obserwacyjne (badawcze).

•  
  Studnia Trzech Braci w Cieszynie z żeliwną altaną z 1868
•  
  Studnia w Krasnopolu z XVIII wieku z zadaszeniem z 1941
•  
  Studnia w miejscowości Giglovce na Słowacji
•  
  Malowana studnia w Zalipiu
•  
  Studnia głębinowa na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego
•  
  ręczne wiercenie studni

• studnia artezyjska
• studnia subartezyjska
• żuraw studzienny
• studnia abisyńska