ਸੰਖਿਆ ਦਰਸ਼ਨ

ਸਾਂਖ ਅਤੇ ਸੰਕਿਆ (/榬θθ/; ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਾਂਖਿਆ), ਆਈਏਐਸਟੀ: ਸਕਿਆ) ਆਈ ਐਸ ਏ ਦਵੈਤਵਾਦੀ ਸਕੂਲ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਫਿਲਾਸਫੀ,^[1][2][3] ਦੇਖਣ ਵਾਲੀ ਵਾਸਤਵਿਕਤਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਅਨੁਭਵ ਸੁਤੰਤਰ ਪਰਮ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ, ਪੂਰਨ ('ਚੇਤਨਾ' ਅਤੇ ਆਤਮਾ) ਬਣ ਕੇ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਹੋਣਾ; ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਤੀ, (ਯਥਾਰਥਬੋਧ, ਮਨ ਅਤੇ ਭਾਵਨਾਵਾਂ, ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਤੀ ਅਤੇ ਪਦਾਰਥ)।^[4]

ਪੂਰਵ ਗਵਾਹ-ਚੇਤਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਿਰੰਕੁਸ਼, ਸੁਤੰਤਰ, ਆਜ਼ਾਦ, ਅਸਪਸ਼ਟ ਹੈ, ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਅਣਜਾਣ ਹੈ, ਮਨ ਜਾਂ ਇੰਦਰੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਿਸੇ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਸ਼ਬਦਾਂ ਜਾਂ ਵਿਆਖਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ੁੱਧ, "ਗੈਰ-ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਚੇਤਨਾ" ਬਣੀ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ। ਕੋਈ ਵੀ ਅਪੀਲ ਪੁਰਸ਼ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦੀ, ਨਾ ਹੀ ਇਸ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਜਾਂ ਇਤਰਾਜ਼ਯੋਗ ਬਣਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।^[5][6]

ਸਖਿਆ (ਸਬਕਾਖਿਆ) ਜਾਂ ਸਖਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਕ੍ਰਮਵਾਰ ਸੰਖਿਆ ਅਤੇ ਸੰਖਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਲਿਪੀਅੰਤਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਬਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਦਾ ਸੰਦਰਭ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ, ਅਰਥ ਹੈ 'ਗਿਣਤੀ, ਗਿਣਤ, ਗਣਨਾ, ਗਣਨ, ਤਰਕ, ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਗਣਨਾ ਦੁਆਰਾ ਤਰਕ ਕਰਨਾ, ਸੰਖਿਆ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ, ਤਰਕਸ਼ੀਲਤਾ'।^[7]

1. ↑ Knut Jacobsen, Theory and Practice of Yoga, Motilal Banarsidass, ISBN 978-8120832329, pages 100-101
2. ↑ "Samkhya", American Heritage Dictionary of the English Language, Fifth Edition (2011), Quote: "Samkhya is a system of Hindu philosophy based on a dualism involving the ultimate principles of soul and matter."
3. ↑ "Samkhya", Webster's College Dictionary (2010), Random House, ISBN 978-0375407413, Quote: "Samkhya is a system of Hindu philosophy stressing the reality and duality of spirit and matter."
4. ↑ Lusthaus 2018.
5. ↑ Chapple 2008, p. 21.
6. ↑ Osto 2018, p. 203.
7. ↑ saMkhya Monier-Williams' Sanskrit-English Dictionary, Cologne Digital Sanskrit Lexicon, Germany