Pau de Tars

Sant Pau apòstol conegut tanben coma l'Apòstol dels Gentils o encara Pau de Tars (originalament Saül de Tars), (Tars entre 7 e 10 - Roma 64 o 67), es considerat coma una figura clau dins lo desvolopament, l'evangelisme e la predicacion del cristianisme dins l'empèri roman, important interprèt dels ensenhaments de Jèsus de Nazaret. Es venerat coma sant dins tota la crestiantat.

La font màger sus la vida de Sant Pau es lo material contengut dins sas epistòlas e dins lo libre dels Actes dels Apòstols. Las epistòlas contenon pauca informacion sus la vida passada de Pau. Lo libre dels Acte conten mai d'informacions, pasmens se cobrís pas la totalitat de las partidas de sa vida, coma sa probabla execucion a Roma.^[1]

Las fonts que mencionan Sant Pau, fòra dels tèxtes del Nòu Testament, son:

• La primièra Letra als crestians de Corint del Papa Climent I. (Fin del sègle e començaments del II)
• La letra als romans de Sant Ignasi d'Antiòquia. (Començaments del sègle ii)
• La letra als filipencas de Sant Policarp. (Començaments del sègle ii)
• Lo document del sègle ii Martiri de Sant Policarp.

Pau es descrit al Nòu Testament coma un josieu ellenizat e ciutadan roman de Tars, a la region de Cilícia (ara Turquia), erudit del judaïsme de la branca dels farisèus, e perseguitor dels crestians abans sa conversion pel camin de Damasc que Pau entendèt la votz de Jèsus, e se convertiguèt al cristianisme. Après èsser acceptat pels autres dels apòstols, recebèt l'òrdre de predicar l'evangèli als "gentils" (es a dire, los non josieus) de l'empèri roman, en portant lo messatge del cristianisme dins fòrça regions d'Asia Menora e d'Euròpa coma Roma e, segon la tradicion. li es atribuit l'escritura de quatorze letras o epistòlas, conegudas coma Epistòlas Paulinas que constituisson lo fondament teologic e eclesiologic del Nòu Testament e orienta definitivament la comunautat religiosa a passar l'ipotèca d'un judaïsme nacionalista e clavat que ne menaçava l'universalitat. Se fèsta lo 29 de junh amb Sant Pèire, e sa conversion se celèbra lo 25 de genièr.

• 
  Relèu de fusta, 1500 (Neufelden Pfärr)
• 
  Quadre de Domenico Beccafumi, 1515 (Siena, Museo dell'Opèra del Duomo)
• 
  Icòna de Andreij Rublev (Moscòu, Galariá Tracha'akov)
• 
  Pintura del Greco

Dins sas epistòla i a d'informacions sus sa biografia:

(...) que ièu soi Israelita, descendant d'Abraam, membre de la tribú de Benjamin (Romans 11, 1).

Circoncit l'ochen jorn, soi israelita de naissença, de la tribú de Benjamin, ebrièu e filh d'ebrièus; dins l'observança de la Lei, èra farisèu. (Filipians 3, 5).

Ieu soi un josieu de Tars de Cilícia, ciutadan d'una vila qu'es pas pas desconeguda. (Actes 21, 39).

Se crei que nasquèt vèrs l'an 10 e que benlèu un fraire e de plan segur una sòrre:

Saludatz Rufus, que foguèt causit dins lo Senhor, e sa maire, que considèri tanben mieuna. (Romans 16, 13).

Mas un nebòt de Pau, lo filh de sa sòrre, entendit parlar d'aquel complòt. Se n'anèt a la fortalesa, i dintrèt e avertiguèt Paul. (Actes 23, 16)

Parlava l'aramèu e l'ebrieu:

(...) E alara Pau lor adrecèt la paraula dins la lenga dels josieus (actes 21, 40).

Dins son adolescéncia, vèrs quinze ans, foguèt enviat pels sieus parents a Jerusalèm per arribar venir escriba o rabin ensenhat pel Rabin Gamalièl que se destaquèt d'entre los sieus companhs: e en la defensa del judaïsme passava fòrça los companhs de mon edat (Galatas 1, 14). L'expression als pès de Gamalièl pòt plan exprimir que Pau recebèt una formacion segon los principis de son escòla, coneguda per èsser d'una branca del farisiasme fòrça dobèrta.

Ieu soi josieu, nascut a Tars de Cilícia, mas, educat dins aquela vila (Jerusalèm), instruït als pès de Gamalièl dins l'observança estricta de la Lei de los nòstres paires, plen de zèl per Dieu, coma ne sètz uèi totes vosaltres. (Actes 22, 3).

Atal donc èra filh de comerçants ebrièus e descendent de la tribú de Benjamin, es circoncit l'ochen jorn de sa naissença, educat segon la lei de Moïses e plan jove es enviat a Jerusalèm a l'escòla del rabin Gamalièl (Filipians 3,5), representant de la branca mai lliberala dels farisèus, ont aprigondís l'estudi e istòria de l'Ancian Testament e amb qui apren tanben la dialectica. Venguèt un fanatic activista perseecutor dels primièrs discípols de Jèsus. Es present e participa a la mòrt per lapidacion de son companh d'escòla Esteve, considerat coma primièr martir crestian.

Es en 36, anant cap a Damasc alara percaçava de crestians per los menar a Jerusalèm per èsser jutjats que se debana la siá conversion, que li aparéis Crist segon los Actes dels Apòstols: Alara que caminava arribèt que, près de Damasc, subte se faguèt un treslús celèste a son entorn, e al càser a tèrra entendèt una votz que li disiá: "Saul, Saul, perqué me secuta?". Respondèt: "Qual ès, Senhor?" Li diguèt: "Ieu soi Jèsus, aquel que tu secutas. Lèva-te, vai te'n a la vila, e te diràn alà çò que te cal far. A Damasc i demorèt tres jorns vesent pas mai e sens manjar ni beure pas res. Dins sas epistòlas parla pas d'aquel fach, mas afirma que persecutava los crestians e que li apareguèt Jèsus coma un que nais fòra de temps (1 Corintians 15, 8). Recobra sul còp la vista, se convertís al cristianisme e es batejat per Ananias. Comença a ensenhar e a predicar dins las sinagògas de Damasc que Jèsus es lo Messias que los josieus espèran. Retòrna a Jerusalem ont Bernabé, ancian companh d'escòla l'espera, e lo presenta als apòstos, ont contunha i predicar.

Foguèt l'apòstol que dobriguèt la Glèisa naissenta als "gentils". A aquela epòca l'ensenhament s'adreçava als josieus per los convertir. A uèlhs dels primièrs crestians, que se sentián encara josieus, los non circoncits (los "gentils") èran de personas paucas frequentablas e quitament consideradas impuras e donc lo messatge de Crist semblava pas adreçat a elas. Segon Luc, lo Concili de Jerusalèm ensaja de convéncer los autres caps de la primièra comunautat crestiana que se podiá èsser crestianat (rite de la purificacion) sens èsser circoncit (Actes 21, 15-26). Pasmens las tensions contunhèron amb lo corrent dirigit per Jaume (Galatas 2, 11-14).

Foguèt un grand viatjaire que fondèt e sostenguèt las primièras glèisas de tot l'èst del bacin mediterranèu e quand li èra pas possible de visitar las comunautats comunicava personalament per letras.

Lo grand compromés amb los gentils e sas fèrmas conviccions religiosas creèron enemistats entre unes josieus. Foguèt arrestat a Jerusalèm e prèst d'èsser linchat, mas sos contactes e lo fach d'aver la ciutadanetat romana lo salvèron d'una mòrt segura. Lo governador roman l'emprisonèt pendent dos ans a Cesarèa de Palestina. A la demanda del quite Pau, foguèt enviat per mar cap a Roma per comparéisser dabant l'emperaire. Una tempèsta lo desvièt a Malta^[2] ont demorèt unes meses, arribèt a Roma ont s'installèt, d'en primièr en libertat susvelhada e après liure. Moriguèt decapitat, fòrça probablament en 67, en consequéncia de las repression per l'incendi de Roma en 64, pendent lo mandat de Neron.

• 
  Sant Pau escrivent las Epistòlas, òbra de Valentin de Boulogne o Nicolas Tournier (Houston, Blaffer Foundation)
• 
  La conversion de Sant Pau, fresca de Michelangelo (Vatican, Capèla Paulina)
• 
  Fugida de Damasc, gravadura per Bernhard Ròdi, 1783
• 
  Capèla de Sant Pau, Bab Kisan, a Damasc

Après sa conversion a Damasc, Pau demora un temps a Jerusalèm, tòrna a Tars a l'ostal dels sieus paires e òrna fin finala amb Bernabé a Antiòquia, vila ont pel primièr còp los discíples de Jèsus son nomenats crestians. Se pòt datar los viatges entre 45 e 58.

Lo primièr viatge se debana 45 a 49 e amb Bernabé e lo cosin d'aquel Joan Marc. Prenon la mar de Seleucia cap a Chipre, on cambia son nom de Saul pe Paulus (son cognomen roman) e visitan tanben Pamfília e Antiòquia de Pisidia per tornar de nòu a Jerusalèm. Segon los Actes dels Apòstos foguèron pas gaire plan recebuts e quitament insultats.

Lo segond viatge se seriá debanat entre 50 e 52 e es acompanhat per Siles. Se van pel fèrm tèrra d'Antiòquia cap a Siria e Cilícia fins al sud de Galàcia. Alà se jonh Timotèu e passant per las regions de Frígia e Mísia. Dintran en Euròpa, ont fonda la primièra comunautat crestiana a Filipos.^[3] Segon lo Nòu Testament, Pau visitèt la vila per dos còps en 56 e 57. La Letran als Filipencs data de 61 e 62 e se crei que se realiza sul pic l'instruccion de Pau. Contunha lo viatge a Tessalonica, Atenas e Corint. Tòrna a Antiòquia passant per Efes e Cesarèa de Palestina.

Lo tresen viatge apostolic començariá a la prima de 54 fins a 58. S'agís d'un viatge de consolidacion de las comunautats crestianas ja formadas. Partís d'Antiòquia e se dirigís cap a Efès ont pren un long periòde per partir cap a Corint. Arriba de nòu a Tròia ont s'embarca cap a Milet e d'alà fins a Tir e Cesarèa de Palestina per arribar de nòu a Jerusalem on s'i cocha es de pauc manca de se far linchat acusat de violar la Lei.

Lo procurator roman Antoni Felix l'envia près a Cesarèa dins la província de Judea ont es mes en libertat en 60 pel nòu procurator Porci Fest. Fasent apelacion a la ius civitatis, es a dire al drech de ciutadanetat romana que gaudís coma filh de Tars, demanda èsser jutjat a Roma e evita d'aquel biais d'èsser jutjat pel Sanedrin:

Se soi colpable, s'ai comés una fauta que merite la pena de mòrt, refusi pas de morir; mas s'aqueles m'acusan sens fondament, degun a pas drech a me daissar a mercè d'eles. Fai apelacion al Cesar. Alara Festus, après deliberar amb lo sieu conselh, respondèt: "As fait apelacion al Cèsar; al Cèsar anaràs." (Actes 25, 11-12)

Lo quatren viatge de Pau se debana a la prima del 61 e un còp arribat a Roma es mes en libertat susvelhada fins a 63 qu'es liberat. Los darrièrs jorns de la vida de Pau demòran pas gaire clars e se n'a solament constància pels Faches dels Apòstols. Segon unes contunhèt de visitar las comuautats crestianas d'Orient e n'i que contan que foguèt a Tarraco. (Romans 15, 24).

• 
  Preson Mamertina, al Fòrum Roman
• 
  Martiri del sant, retaule de 1510-1518 (Heilsbronn)
• 
  Martiri de sant Pau, per Hendrik Goltzius (sègle xvii)

Quand tòrna a Roma se debanan revòltas e persecucions de Neron contra los crestians. Es condemnat a mòrt per decapitacion en 64 o 67. Dins aquel periòde de tres ans se supausa que faguèt un viatge mai, coma aquel Tarraco, que ne demòra d'escrich. Segon la tradicion crestiana l'execucion se debanèt lo 29 de junh, lo meteis jorn que Sant Pèire foguè crucificat capvirat.

Foguèt enterrat a la Via Ostiense de Roma. En 17 de febrièr de 2005 lo Vatican, publiquèt que s'èra trobat un sarcofag jos l'autar màger de la basilica de Sant Pau e que poiriá conténer las rèstas de Pau.

Aquela informacion se basa sus la tradicion crestiana que ditz que Pau moriguèt pendent la persecucion de Neron, decapitat, una pena de mòrt digna reservada als ciutadans romans. Se debanèt a Aqua salviae, just al sud de Roma, probablament en 67. A subjècte de las circonstàncias de la mòrt de Pau, las letras donan pas informacion utila e tanpauc los Actes, escrich vèrs 80, que s'acaba l'istòria de Pau amb son arribada a Roma ecaptiu.

Din la letra als Corintians, de Climent I, al fin del Modèl:Segle I, fa allusion al martiri de Pau "en vertut del prefècte", mas es explicit sul nom del prefècte nimai lo luòc, la data, la causa e la forma de martiri.^[4]

Tertulian, a la fin del sègle II, informa qu'a Roma "ganhèt sa corona per morir coma Joan (lo Baptista, tanben decapitat).^[5]

Dins l'apocrif Martiri de Sant Pau (tr. Es.), Partida dels Actes de Pau (final del sègle ii), se descriu en detalh la mòrt de Pau per exprimir la volontat de Neron. Coma d'autres tèxtes apocrifs es jutjada pels istorians contemporanèus legendari.

• 
  Cibòri a Sant Pau Extramurs, sus la tomba del sant (obra d'Arnolfo di Cambio)
• 
  Confession amb la tomba de Sant Pau, a Sant Pau Extramurs
• 
  Sant Joan del Lateran, amb lo tabernacle ont i a los caps dels sants Pau e Pèire
• 
  San Paolo alla Regola (Roma), amb la relica d'un braç del sant
• 
  Capella de Sant Pau (s. XIII), al Seminari de Tarragona

I a fòrça aspèctes de la vida de Pau que demòran pas plan explicits ni dins los tèxtes del Nòu Testament ni pels istorians de son epòca: sa dobla apertenença josieva e romana, sa conversion radicala, los contactes amb las autoritats romanas e la paternitat d'unas epistòles atribuidas a el.

Coneissiá l'aramèu, l'ebrieu e lo latin, malgrat que la sa lenga mairala èra lo grèc e es amb aquela lenga que legís la Bíblia dels Setanta. Tot aquò fa a pensar que proveniá d'una rica familha de comerçants ebrèus installats a Tars, alavetz una pròspera e comerciala colònia hel·lènica de l'empèri roman, doncas que dispausava del drech a la ciutadania romana e en seguint una practica fòrça comuna dins las familhas josievas de l'epòca e, mai que mai dins los rabins, aprenguèt un mestièr manual benlèu aquel de teissier o faseire de tenda, segon los Actes dels Apòstols (18, 3 e 20, 34). D'estudis recents ne fan un mèstre de la dialectica e la retorica dins la meteissa dralha dels filosòfs grècs e que de segur coneguèt l'influéncia ellenistica de Tars e es dins aquel contèxte que sorgiguèron las antítesis caracteristicas del messatge de Pau: dieu-mond, justícia-pecada, esperit-carn, òme vièlh-òme nòu o esperit-letra.

Al subjècte de la celèbra e radicala conversion al cristianisme i a tanben força controvèrsias. L'iconografia e la cresença populara lo fan caire d'un caval, qu'es pas dins las epistòlas nimai los Actes. De scientifics, coma lo neurobiolista Francisco J. Rubio, suggeriguèt que lo treslús celèste que vegèt pel camin de Damasc se poiriá agir d'una ataca epileptica del lòbe temporal, qu'aqueles tipes d'epillepsia de visions místics sovent acompanhadas d'un sentiment de plaser. Tanben se poiriá agir d'una allucinacion fruch benlèu d'una intensa insolacion. Alara que l'òme èra d'estatura pichona e d'una fragila santat e patissiá d'una dolorosa malautiá cronica que descriu dins Galatas 4, 13-15: Remembratz perqué vos anoncièri la bona nòva lo primièr còp: es qu'èri malaut. La vista del mièu còrs malaat èra repunhant per vosaltres, e pasmens m'avètz pas mesprisat o rebutat. Al contrari, vous m'avètz aculhit coma un àngel de Dieu, o quitament coma Jèsus Crist. Èretz tan astrucs! Que vos passèt? Pòdi vos far aquel tesmòni: s'aviá estat possible, vos seriatz arrancat los uèis per me los donar!

Pau signa sas letras del nom de Paulos (en grèc, παυλος), tradusit per Pau. Dins los Actes dels Apòstols tanben se nomena Saul fins a Act 13,9. Alara pren lo nom de Pau. Aquel cambiament de nom s'interpretat al respècte de saconversion del judaisme al cristianisme. "Saul" es lo nom josieu e "Pau" es lo nom crestian. pasmesn, lo biblista Günther Bornkamm ditz que i a pas cap de basa per afirmar que lo cambiament de nom siá ligat a la conversion. Pels josieus ellenistas èra fòrça comun d'aver un doble nom: un grèc e un ebrièu. D'autres autors coma Giorgio Agamben soslinhan l'estranha similitud fonetica entre Saulos e Paulos que la diferencia se fa pas que sus una letra e lo fach qu'i a pas relacion entre l'origina del nom semitic, qu'es lo nom del Rei Saúl que ellenitzat donaSaulos; alara que Paulos es la forma ellenizada del nom latin Paulus, que significa "pichon". Se suggerís aital que Pau cambièt son nom dins lo sens esclau de Crist. E puslèu que d'utilizar lo nom del primièr Rei d'Israèl adopta un nom del latin ellenizat significant "pichon". Aquela interpretacion es fòrça coerenta vesent lo biais qu'el meteis s'exprimís: Que soi lo mendre dels apòstols — de verai, quitament meriti quitament pas d'èsser sonat apòstol —, que secutèri la Glèisa de Dieu (1 Còr 15,9). Aquel sentiment e sa constitucion fisica sembla èsser lo motiu del cambiament de nom. Que que siá es probable qu'utilizava los dos noms segon ont èra.

Es atrubuit a Pau l'escritura de diferentas epistòlas destinadas a diferentas comunautats crestianas, coma:

• Epistòla als Romans
• Primièra Epistòla als Corintians
• Segonda Epistòla als Corintians
• Epistòla  als Gàlatas
• Epistòla als Filipians
• Epistòla a Filemon
• Primièra Epistòla als Tessalonians
• Segonda Epistòla als Tessalonians
• Epistòla als Efesians
• Epistòla als Colossians
• Primièra Epistòla a Timotèu
• Segonda Epistòla a Timotèu
• Epistòla a Tit
• Epistòla als Ebrieus
• Epistòla als Laodicèus

D'aquel listat solament las set primièras fan consens sus la paternitat paulines. La question venguèt en 1840 quand los trabalhs del teològ alemand Ferdinand Christian Baur considerèt que solament quatre son atribuiblas a Pau (Romans, Corintians 1 e 2 e Galatas). Pasmens se lo corrent exegetic de la critica radicala considerèt que pas cap èran autentics, los teològs Hilgenfeld (1875) e Ora J. Holtzmann (1885) apondèron a la lista de Baur las epistòlas a Filemon, 1 als Tessalonians e Filipians a las "letras incontestablas" o epistòlas "protopaulinas". tanpauc i a acòrdi se las escrituras son de Pau o dels sieus collaborators o discípols.

Lo 1976 lo cardenal e jesuïta Albert Vanhoye publica un trabalh ont admet que l'«epistòla als Ebrièus» es pas exactament una letra (i a pas de destinatari tampauc de comjat coma fa Pau dins las autras), mas puslèu un tractat, non destinat als ebrièus mas als gentils e es pas escricha per Pau. Mai probable seriá que foguèt escricha pels sieus discípols fasent una pseudoepigrafia per tòca d'èsser mai versemblants.

Unas interpretacions paulinas son controversiadas e sovent foguèron criticadas. Friedrich Nietzsche remembra, per denonciar la mesa en valor de çò que designa coma la decadéncia que se deu imputar al cristianisme, a unes versets de Pau e escriu: foguèt aquí la formula, 'in hoc signo', la decadéncia foguèt victoriosa (L'Anticrist, 51). Los versets de Pau als qual Nietzsche fa referéncia son los seguents:

Ben al contrari, Dieu, per confondre los savis, causiguèt aqueles que lo món ten per ignorants; per confondre los fòrts, causiguèt aqueles que son febles als uèlhs del mond. Dieu a cauiguèt de gents que comptan pas, laqueles que lo mond menspresa; causiguèt aqueles que son pas res per anientar aqueles que son quicòm. Atal, pas deguns se pòt se glorificat debant Dieu. (1 Corintians 1, 27-29)

Son actitud dura dins unas epistòlas contribuiguèt a la discriminacion de mai d'un grops pendent los sègles. son incleméncia contrasta fòrça amb la mansuetud del messatge Jèsus de Nazaret que trobam dins los evangèlis.

Tanben es acusat d'una cèrta misoginia dins sas letras, que donèt l'argument, que s'utiliza fins ara, per justificar la posicion segondària de la femna disn l'ierarquia eclesiastica.

Coma es de costuma dins totas las glèisas del pòble sant, que las femnas maridadas se calen dins las reünions comunautàrias; lor es pas permés de parlar, mas devon se mostrar somesas, atal ditz la Lei. E se vòlon s'instruir sus un cèrt punt, que lo demanden a l'ostal dels sieus marits, qu'es pas ben qu'una femna maridada parle dins una reünion de la comunautat. (1 Corintians 14, 34-35)

Alara, s'una femna se vòl pas cobrir, que se talhe los pels; mas se li fa vergonha de se los talhar o de se rasar, que se cobrisca. L'òme, el, deu pas se cobrir lo cap, qu'es image e glòria de Dieu, alara que la femna es la glòria de l'òme. (1 Corintis 11, 6-7)

Pasmens aquelas citacions se devon contextualizar e s'agís pas que de manténer un cèrt òrdre, aquò mòstra a l'encòp que las femnas avián una participacion activa dins las primièras comuauitats de crestians. Per Pau la fraternitat de las relacions socialas compta fòrça mai que l'estatuts de l'individu; del meteis biai que l'autoritat se la deu acceptar se s'administra amb justícia:

Pagatz cadun çò que li devètz: pagatz l'impòst a qui lo devètz e lo tribut a qui lo devètz; mostratz de respècte a qui lo devètz e onoratz aquel que se deu l'onor. Demoratz pas a dever de res cap a degun, al mens de l'amor que vos devètz los unes als autres. Qui ama los autres a complit plenament la Lei (Romans 13, 7-8)

Pau tanben se mòstra agressiu contra los gais:

Las femnas an cambiat l'usatge natural del sèxe per un usatge contra natura, e tanben los òmes, daissant la relacion naturala amb la femna, se s'ardan de passion los uns pels autres e cometèron d'actes infamants òmes amb òmes. Vertadièrament, recebon la recompensa que merita lor error! (Romans 1, 26-27)

Coneisson plan lo jutjament de Dieu: aqueles qu'agisson de tal biais meritan la mòrt. Pasmens, contunhan de cometre de tals actes e, mai, aprovan aqueles que tanben los cometon. (Romans 1, 32).

Versets que son utilizats fins a uèi per justificar l'omofobia.

L'idèa que lo matrimòni es un mendre mal, mas que lo celibat es preferible l'exprimís tanben en las siás epístoles:

Al subjècte dels non maridats, ai pas cap de comandament del Senhor, mas vos dòni mon opinion, coma òme que, per la misericòrdia del Senhor, es digne de fisança. A causa de l'angoissa presenta, vaquí çò pensi: es bon per cadun de demorar cossí es. S'ès ligat en matrimòni a una femna, cerques pas de te'n separar; e s'es pas ligat, cerques pas de femna. Se te maridas, fas pas res de marrit; e s'una gojata se marida, tanpauc fa pas res qu'ane mal. Mas los maridats deuràn suportar de contrarietats, e ieu las vos voldriá estalviar. (1 Corintians 7, 25-28)

Es bon de s'absténer de relacions sexualas. Mas, per evitar de comportaments immoralas, val mai que cada òme aja sa sieuna femna, e cada femna, lo sieu espós: que lo marit complisca son dever matrimonial envèrs la femna, e que la femna faga lo meteis envèrs lo marit (1 Corintians 7, 1-3)

Aqueles  que son pas maridats e a las veusa, los disi qu'es melhor de viure coma ieu vivi. Mas se pòdon pas demerar continent, que se mariden, que val melhor se maridar qu'ardar. (1 Corintians 7, 8-9)

Par contra, se l'òme jove, sens subir de constrencha, prenguè interiorament la fèrma resolution de se maridar pas, s'es capable de dominar sa volontat e decidiguèt en el meteis d'aver pas de relacions amb sa promesa, fa plan e se se marida pas, fa melhor. (1 Corintians 7, 37-38)

Fin finala, i a sa idèas utilizadas per justificar l'inegalitat "naturala" dels òmes dins las posicions socialas e lo necessitat d'absolutisme del cap dins la ierarquia de la societat, concebuda coma lo cap temporari del còrs místic de Jesucrist:

Atali, aquel que s'opausa a l'autoritat s'opausa a l'òrdre volgut per Dieu. Aqueles que s' opausan prenon lo jutjament sus el meteis. En efièch, los magistrats los devon pas crénher aqueles que fan lo ben, mas per aqueles que fan lo mal. Vòl pas aver a crénher l'autoritat? Alar, fa lo ben e recebràs d'elògis (Romans 13, 2-3)

Sant Pau consacra los darrièrs capítols d'unas de sas letras (conegut coma lo "parenetiche", es a dire, va exhortar) a la conducha morala, alara que la partida iniciala es puslèu consacrada als concèptes dogmatics. Dins aqueles mai sovent indica diferentas caracteristicas, e son de problèmas contextualizats e dirigits als cresents e la comunitat destinataris.

Lo fondament de la morala sociala paulina es l'egalitat dels èssers umans en Jesucrist, que los creèt e rescatat totes sens distincion: "I a pas mai josieu nimai grèc, i a pas mai d'esclau nimai de liure, i a pas mai òme nimai de femna, que totes vosaltres sètz un en Jesucrist".^[6] Aquela egalitat, es presenta ja dins lo messatge de Jèsus, trenca amb tradicion religiosa e sociala josieva e pagana. Pau pren de Jèsus lo nuclèu de la morala: l'agape (αγάπη), somque tradusida coma "caritat", mas qu'a màger significat semantic mai larg.^[7]

Sul plan practic, Pau, coma Jèsus, foguèt pas un revolucionari, es a dire, prepausèt pas l'eliminacion de las estructuras injustas de la societat. Predicava pas dirèctament l'abolicion de la guèrra, o de l'esclavatge, o la rebellion contra los govèrns injusts, o la valorizacion dels grops socialament desafavorisats coma las femnas, o los mainats.^{[8][9][10][11]} Mas, de passatges sas letras menan lo crestian a refusar l'injustícia dins las relacions socialas. Pau predica l'amor als enemics, un jutjament just e un tractament uman dels esclaus, lo dever dels marits a amar lor femna coma se meteis, èsser pas sevèr amb los mainats, e lo dever d'ajudar los paures.^{[12][13][14][15]}

Al subjècte de la morala sexuala, Pau contunha los ensenhaments de Jèsus e la tradicion josieva, e destaca la valor del maridatge e condemna lo comportament sexual extramatrimonial. A diferéncia de la predicacion de Jèsus, lo tèma de las condemnacions sexualas es plan present dins las letras paulinas, alara que dins lo mond grecoroman vivián èran comunas las formas d'una cèrta libertat sexuala. Condemna la porneia, que se compren mai sovent quin tipe que siá de relacion sexuala fòra del maridatge, o en contra de natura, amb divèrsas traduccions coma "la prostitucion, la fornicacion, l'impureta, e la adultèri". Quitament l'omosexualitat es explicitament condemnada per Pau.^[16]

Un element present dins la pensada de Pau, qu'es pas paréis pas tan clar dins tradicion josieva e en l'ensenhament de Jèsus, es la comparason de la relacion espós-esposa amb la Glèisa de Crist.^[17] A la diferéncia de la lei josieva, qu'admet la repudiacion de son esposa de la part del marit, e a la seguida de Jèsus, Pau considèra que lo maridatge es indissoluble per ambedoas partidas.^[18] I a una excepcion, mas, qu'es lo nomenat "privilègi paulin": es lo cas de divòrci d'un conjunt non cresent, absent de l'ensenhament de Jèsus e que la tradicion crestiana posteriora manten.^[19][20]

Contra la tradicion josieva (levat los essenians), Pau, coma Jèsus, admet la superioritat del celibat: lo maridatge es bon, qu'es melhor  de se maridar pas (1Cor7). Aquela preferéncia se confirmèt per la tradicion crestiana posteriora (vejatz lo celibat dels clergues, monges e fraires) e mai tard refusada de la partida de la tradicion protestanta.

1. ↑ Cross, F. L., The Oxford dictionary of the Christian church, article:«Paul, St».
2. ↑  [1]. ISBN 0865549958. 
3. ↑ Dom Romuald M., « Filips »
4. ↑ Prima lettera di Clemente, 5, 6-7 (greco).
5. ↑ Tertulià.
6. ↑ Galateus 3,28 (en italià)
7. ↑ Vegeu Romans 13, 8-10 i, especialment, la meravellosa cita Primera als Corints, 13)
8. ↑ Ef6, 5; Col3, 22-25
9. ↑ Rm 13, 1-3
10. ↑ EF 5, 24; Col 3, 18-19
11. ↑ Ef6, 1
12. ↑ Rm 12, 20
13. ↑ Ef 6, 9; Col 4, 1; Fm 15-16
14. ↑ EF 5, 28
15. ↑ Ef 6, 4
16. ↑ Rm 1, 26-27; 1 Cor 6, 9-10; 1 Tim 1, 9-10
17. ↑ EF 5, 31-32; 2 Cor 11, 2
18. ↑ 1 Cor 7, 10
19. ↑ 1 Cor 7, 15
20. ↑ Per a la tradició catòlica, vegeu el Codi de dret canònic 1143.