Mineralet turkis
| Turkis | |||
 Turkis, trommelpolert, ein tomme (25 mm) lang. | |||
| Generelt | |||
|---|---|---|---|
| Kategori | Fosfatmineral | ||
| Kjemisk formel | CuAl6(PO4)4(OH)8·4H2O | ||
| Strunz-klassifisering | 08.DD.15 | ||
| Identifikasjon | |||
| Farge | blå, blå-grøn, grøn | ||
| Krystallform | Massiv, kuleforma | ||
| Krystallsystem | Triklinsk | ||
| Kløyv | god til perfekt_usually N/A | ||
| Brot | Muslig | ||
| Mohs hardleiksskala | 5–7 | ||
| Strekfarge | Blåkvit | ||
| Spesifikk vekt | 2.6–2.9 | ||
| Optiske eigenskapar | |||
| Optiske eigenskapar | Toaksa (+) | ||
| Brytingsindeks | nα = 1.610 nβ = 1.615 nγ = 1.650 | ||
| Dobbeltbryting | +0.040 | ||
| Pleokroisme | Svak | ||
| Smeltepunkt | Ingen | ||
| Smeltbarheit | Smeltbar i oppvarma saltsyre | ||
| Oppløyselegheit | Oppløyseleg i saltsyre | ||
| Kjelder | [1][2][3] | ||
Turkis er eit blått til blågrønt mineral, som krystalliserer triklint og har hardleik 5–6. Det finst oftast i massiv form med voksaktig glans. Krystallar er sjeldne. Det er eit vass- og hydroksylhaldig fosfat av kopar og aluminium, CuAl6(PO4)4(OH)8·4H2O. Det vert danna ved forvitring av aluminiumrike bergartar.
Turkis blir brukt som smykkestein og har sidan oldtida vore funne i Sinai (forlengst uttømt) og Iran (Nishapur, uttømt på 1900-talet). Hovudkjelda til turkis er i dag det sørvestlege USA; New Mexico, Nevada og Arizona. Turkis vart tidleg utnytta av indianarne til vene sølvsmykke. Det kjenst òg frå Sibir, Turkmenistan, Mexico, Peru og andre. Kunstig turkis med god farge kom på marknaden i 1970-åra.
Bein-turkis, tann-turkis, fossil turkis, oksidental turkis og odontolitt er fossile bein eller tenner farga av jernfosfat (vivianitt), òg brukt som smykkemateriale.
Kjelder
[endre | endre wikiteksten]- Turkis. (15. februar 2009). I Store norske leksikon. Henta 14. februar 2014 frå http://snl.no/turkis.
- ↑ Hurlbut, Cornelius S.; Klein, Cornelis, 1985, Manual of Mineralogi, 20th ed., John Wiley and Sons, New York ISBN 0-471-80580-7
- ↑ «Turquoise:turquoise mineral information and data». mindat.org. Henta 4. oktober 2006.
- ↑ Anthony, John W.; Bideaux, Richard A.; Bladh, Kenneth W. and Nichols, Monte C., red. (2000). «Turquoise». Handbook of Mineralogi (PDF). IV (Arsenats, Fosfats, Vanadats). Chantilly, VA, US: Mineralogical Society of America. ISBN 0962209732.