West-Vlaanderen

West-Vlaanderen

Provincie van België
(Details) (Details)
Geografie
Gewest	Vlaanderen
Hoofdstad	Brugge
Oppervlakte – Onbebouwd – Woongebied – Andere	3.196,59 km² (2022) 75,64% 9,73% 14,63%
Coördinaten	51°NB, 3°OL
Bevolking (Bron: Statbel)
Inwoners – Mannen – Vrouwen – Bevolkingsdichtheid	1.226.375 (01/01/2024) 49,62% 50,38% 383,65 inw./km²
Leeftijdsopbouw – 0-17 jaar – 18-64 jaar – 65 jaar en ouder	(01/01/2024) 17,9% 57,53% 24,57%
Buitenlanders	7,26% (01/01/2024)
Politiek
Gouverneur	Carl Decaluwe
Coalitie	CD&V Open Vld Vooruit
Economie
Gemiddeld inkomen	21.325 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad	5,06% (jan. 2019)
Overige informatie
NIS-code	30000
ISO 3166	BE-VWV
Website	www.west-vlaanderen.be
Portaal    België

West-Vlaanderen (Frans: Flandre-Occidentale) is een van de tien provincies van België en tegelijk een van de vijf provincies van het Vlaams Gewest. Het is de meest westelijk gelegen provincie van Vlaanderen en België en is de enige Belgische provincie die aan de Noordzee ligt. De provincie heeft een oppervlakte van 3.197 km² en telt ruim 1,2 miljoen inwoners. De hoofdstad van West-Vlaanderen is Brugge. Andere grote steden zijn Kortrijk, Oostende en Roeselare.

Het toponiem West-Vlaanderen bestaat uit twee delen, namelijk west en Vlaanderen.

• West verwijst naar de westelijke ligging ten overstaan van Oost-Vlaanderen.
• Vlaanderen verwijst naar het historische graafschap Vlaanderen. De naam Vlaanderen dook voor het eerst op in 358, toen de Franken Vlaanderengouw of pagus Flandrensis van de Romeinen onder het beheer kregen.

Een pagus is een gouw. Het was een soort (klein) graafschap, iets kleiner dan een arrondissement, maar groter dan een kanton. De Latijnse toenaam Flandrensis verwijst naar het kenmerkende schorre en slib van de streek. Pagus Flandrensis was een kustgebied met grote getijdengeulen en groene schorren waarin schapenboeren leefden, al dan niet op terpen.^[1] Het gebied strekte zich uit rond Brugge tussen IJzer en Zwin en ontwikkelde zich in de volgende eeuwen tot het belangrijke Graafschap Vlaanderen.

Onder de Franse bezetting werd het graafschap Vlaanderen opgeheven en werden uit het gebied in 1795 twee Franse departementen gevormd. Het westelijke deel van Vlaanderen werd het Leiedepartement (département de la Lys). Na de geallieerde bevrijding van 1815 werd dit departement de Nederlandse provincie West-Vlaanderen en vervolgens in 1830 na de Belgische afscheiding de Belgische provincie met deze naam. Na de vastlegging van de taalgrens in 1962 verloor de provincie de huidige Henegouwse gemeenten Komen en Moeskroen.

West-Vlaanderen is de enige Belgische provincie die aan de kust gelegen is. Het westelijke en noordelijke deel van de provincie bestaan hoofdzakelijk uit de vlakke Polders, in het westen doorsneden door de rivier de IJzer, die in Nieuwpoort in de Noordzee uitmondt. Het binnenland is minder vlak, en in het zuiden bevindt zich het West-Vlaams Heuvelland, met als hoogste top de Kemmelberg (154 m - TAW). Het zuidoosten van de provincie wordt doorsneden door de rivier de Leie, die verder naar Oost-Vlaanderen stroomt. In het uiterste zuidoosten wordt de provinciegrens door de Schelde gevormd.

• Hoogste punt: Kemmelberg (154 m - TAW)
• Belangrijkste waterlopen: IJzer, Leie, Mandel

West-Vlaanderen is de enige Vlaamse provincie die aan twee buurlanden grenst, zowel aan Frankrijk als aan Nederland.

Qua oppervlakte is de provincie de grootste in het Vlaams Gewest en de op vier na grootste in België.

Stedelijke gebieden beslaan 22,8% van de kadastrale oppervlakte, land- en tuinbouwgebied zo'n 68%. Dit laatste zorgt voor een relatief open en landelijk karakter, voornamelijk in de Westhoek. De provincie wordt niet gedomineerd door één grote stad, maar kent een stedenpatroon dat relatief evenwichtig over de vier regionale steden Brugge, Kortrijk, Oostende en Roeselare is verspreid, met de kleinere steden, zoals Ieper, Waregem, Tielt, Torhout, Izegem, Poperinge, Diksmuide en Veurne, ertussenin. Vooral Brugge in het noorden en Kortrijk in het zuiden gelden als belangrijkste aantrekkingspolen. Het zuiden van de provincie staat onder toenemende invloed van de metropool Rijsel, maar de staatsgrens en het taalverschil remmen deze vooralsnog wat af.

• 
  Brugge
• 
  Diksmuide
• 
  Oostende
• 
  Roeselare
• 
  Tielt
• 
  Kortrijk
• 
  Ieper
• 
  Veurne

Arrondissement	Inwoners (1/1/2024)	Opp. km²	Inw./km²
Brugge	286.616	661,29	433,4
Diksmuide	52.550	362,42	145,0
Ieper	108.129	549,62	196,7
Kortrijk	302.442	402,87	750,5
Oostende	160.032	291,60	548,8
Roeselare	159.509	271,54	587,4
Tielt	95.620	329,79	289,9
Veurne	61.587	275,21	223,8
Provincie West-Vlaanderen	1.226.375	3.144,34	390,0

• 
  West-Vlaanderen

Met ingang vanaf 1 april 2014 valt de provinciegrens van West-Vlaanderen samen met de grens van het nieuwe gerechtelijk arrondissement West-Vlaanderen. De vier voormalige gerechtelijke arrondissementen van West-Vlaanderen (Brugge, Kortrijk, Ieper en Veurne) zullen blijven verder bestaan in de vorm van gerechtelijke arrondissementsafdelingen.

Brugge* Torhout* Ieper* Mesen Poperinge* Vleteren Wervik* Zonnebeke Avelgem

Harelbeke* Kortrijk* Menen* Gistel Oostende* Diksmuide* Nieuwpoort* Veurne*

Hooglede Izegem* Roeselare* Lichtervelde Meulebeke Oostrozebeke Ruiselede Tielt*

(*) Deze kantons zijn zetel van een gerechtelijk kanton.

Gemeenten met een stadstitel hebben "(stad)" achter de naam

1. Alveringem 2. Anzegem 3. Ardooie 4. Avelgem 5. Beernem 6. Blankenberge (stad) 7. Bredene 8. Brugge (stad) 9. Damme (stad) 10. De Haan 11. De Panne 12. Deerlijk 13. Dentergem 14. Diksmuide (stad) 15. Gistel (stad) 16. Harelbeke (stad) 17. Heuvelland 18. Hooglede 19. Houthulst 20. Ichtegem 21. Ieper (stad) 22. Ingelmunster 23. Izegem (stad) 24. Jabbeke 25. Knokke-Heist 26. Koekelare 27. Koksijde 28. Kortemark 29. Kortrijk (stad) 30. Kuurne 31. Langemark-Poelkapelle 32. Ledegem

33. Lendelede 34. Lichtervelde 35. Lo-Reninge (stad) 36. Menen (stad) 37. Mesen (stad) 38. Meulebeke 39. Middelkerke 40. Moorslede 41. Nieuwpoort (stad) 42. Oostende (stad) 43. Oostkamp 44. Oostrozebeke 45. Oudenburg (stad) 46. Pittem 47. Poperinge (stad) 48. Roeselare (stad) 49. Ruiselede 50. Spiere-Helkijn 51. Staden 52. Tielt (stad) 53. Torhout (stad) 54. Veurne (stad) 55. Vleteren 56. Waregem (stad) 57. Wervik (stad) 58. Wevelgem 59. Wielsbeke 60. Wingene 61. Zedelgem 62. Zonnebeke 63. Zuienkerke 64. Zwevegem

Aangrenzende provincies
Noordzee				Zeeland (NL)
				Oost-Vlaanderen
		Nord-Pas-de-Calais (FR)		Henegouwen

De bevolking van de provincie is sedert de onafhankelijkheid van België bijna verdubbeld, wat duidelijk minder is dan op nationaal vlak. Deze stijging is vrij regelmatig verlopen met als uitzonderingen de periode 1846-1866 met een nulgroei ten gevolge van de hongersnood te wijten aan de Internationale Aardappelcrisis en het decennium van de Eerste Wereldoorlog, toen de bevolking op korte termijn met ongeveer 70.000 was teruggelopen om in het volgende decennium al terug het vooroorlogse peil te overtreffen. Vanaf 1960 is de groei minder sterk, zoals ook in de rest van het land het geval is. De kleine terugval tussen 1960 en 1970 is het gevolg van het verlies van de gemeenten Moeskroen en Komen-Waasten aan de provincie Henegouwen naar aanleiding van het vastleggen van de taalgrens in 1963.

Inwoneraantal x 1000

• Bron:NIS - Opm:1806 t/m 1980=volkstellingen; vanaf 1990= inwoneraantal op 1 januari

Inwoneraantal x 1000

• Bron:NIS - Opm:1831 t/m 1981=volkstellingen; vanaf 1990= inwoneraantal op 1 januari

Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari - 1992 tot heden
Jaar	Aantal[2]	Index (1992=100)
1992	1.111.557	100,0
1993	1.116.244	100,4
1994	1.119.085	100,7
1995	1.121.134	100,9
1996	1.122.849	101,0
1997	1.123.786	101,1
1998	1.125.140	101,2
1999	1.127.091	101,4
2000	1.128.774	101,5
2001	1.130.040	101,7
2002	1.132.275	101,9
2003	1.133.931	102,0
2004	1.135.802	102,2
2005	1.138.503	102,4
2006	1.141.866	102,7
2007	1.145.878	103,1
2008	1.150.565	103,5
2009	1.155.290	103,9
2010	1.159.366	104,3
2011	1.164.967	104,8
2012	1.169.990	105,3
2013	1.173.019	105,5
2014	1.175.508	105,8
2015	1.178.996	106,1
2016	1.181.828	106,3
2017	1.186.532	106,7
2018	1.191.796	107,2
2019	1.195.796	107,6
2020	1.200.945	108,0
2021	1.203.312	108,3
2022	1.209.011	108,8
2023	1.220.026	109,8
2024	1.226.375	110,3

De gemiddelde bevolkingsdichtheid voor de provincie bedraagt 376 inwoners per km², wat ongeveer gelijk is aan het nationaal gemiddelde (369 inw./km²), maar beduidend minder dan het gemiddelde voor Vlaanderen (479 inw./km²). Enkele gemeenten uit de Westhoek behoren met minder dan 100 inw./km² tot de dunstbevolkte van het land. Lo-Reninge met 52 inw./km² is de Vlaamse gemeente met de laagste bevolkingsdichtheid.

De hoogste concentraties zijn te vinden in het economisch sterke zuidoosten van de provincie (regio Kortrijk-Roeselare) en bij de centrumsteden Brugge en Oostende.

De kustgemeenten kenmerken zich door een leeftijdsopbouw die sterk afwijkt van deze in de rest van de provincie en bij uitbreiding het land. Het aandeel 65-plussers bedraagt met uitzondering van Oostende en Bredene in al deze gemeenten ongeveer 35% (Koksijde zelfs 43,6%) waar dit voor de rest van de provincie slechts 22% is, een fenomeen te wijten aan inwijking van gepensioneerden uit de rest van het land die zich hier vestigen. Een direct gevolg hiervan is het hoge sterftecijfer van 13‰ voor deze gemeenten, waar dit voor de rest van de provincie slechts 9,66‰ is.

De officiële taal is het Nederlands. Tegen de taalgrens liggen echter de faciliteitengemeenten Spiere-Helkijn en Mesen, waar Franstaligen ook in hun eigen taal geholpen kunnen worden.

In de provincie wordt het typisch West-Vlaams dialect algemeen als (gesproken) omgangstaal gebruikt. Het West-Vlaams is de meest gebruikte streektaal van België.^[3]

De rooms-katholieke parochies in de provincie vallen onder het bisdom Brugge. De patroonheilige van de provincie is Sint-Donaas.

Het openbaar vervoer in de provincie West-Vlaanderen is vooral naar en vanuit de steden Brugge en Kortrijk georganiseerd. Zowel het busvervoer in de provincie en de steden als de kusttram worden geëxploiteerd door de Vlaamse Vervoermaatschappij De Lijn. Het spoorwegvervoer wordt daarentegen op federaal niveau door de Nationale Maatschappij der Belgische Spoorwegen georganiseerd.

Het provinciebestuur is gevestigd in de deelgemeente Sint-Andries in de stad Brugge en zetelt in het Provinciehuis Boeverbos. Bij het station van Brugge staat het Jacob van Maerlantgebouw met daarin het Vlaams Administratief Centrum (VAC) van de Vlaamse overheid.

West-Vlaanderen		Supranationaal	Nationaal		Gemeenschap	Gewest	Provincie	Arrondissement	Provinciedistrict	Kanton	Gemeente	District
Administratief	Niveau	Europese Unie	België		Vlaanderen		West-Vlaanderen	Brugge, Diksmuide, Oostende, Roeselare, Tielt, Kortrijk, Ieper en Veurne			64	-
	Bestuur	Europese Commissie	Belgische regering		Vlaamse regering		Deputatie				Gemeentebestuur	Districtscollege
	Raad	Europees Parlement	Kamer van volksvertegenwoordigers	Vlaams Parlement			Provincieraad				Gemeenteraad	Districtsraad
Kiesomschrijving		Nederlands Kiescollege	Kieskring West-Vlaanderen					Brugge Kortrijk-Ieper Oostende-Veurne-Diksmuide Roeselare-Tielt	7	26	64	-
Verkiezing		Europese	Federale		Vlaamse		Provincieraads-				Gemeenteraads-	Districtsraads-

Nr.	Gouverneur	Ambtstermijn		Partij
1	Felix de Mûelenaere (1793-1862)	1830	1849		Unionisten/ Katholieken
2	Adolphe de Vrière (1806-1885)	1849	1857		Liberale Partij
3	Benoît Vrambout (1816-1877)	1857	1877		Liberale Partij
4	Léon Ruzette (1836-1901)	1877	1878		Katholieke Partij
5	Theodore Heyvaert (1834-1907)	1878	1883		Liberale Partij
6	Guillaume de Brouwer (1840-1892)	1883	1884		Liberale Partij
(4)	Léon Ruzette (1836-1901)	1884	1901		Katholieke Partij
7	Charles d'Ursel (1848-1903)	1901	1903		Katholieke Partij
8	Jean-Baptiste de Bethune jr. (1853-1907)	1903	1907		Katholieke Partij
9	Albéric Ruzette (1866-1929)	1907	1912		Katholieke Partij
10	Leon Janssens de Bisthoven (1859-1938)	1912	1933		Katholieke Unie
11	Henri Baels (1878-1951)	1933	1944		Katholieke Unie
[n 1]	Michiel Bulckaert (1895-1968)	1940	1944		VNV
12	Pierre van Outryve d'Ydewalle (1912-1997)	1944	1979		Katholieke Unie/CVP
13	Leo Vanackere (1927-1979)	1979	1979		CVP
14	Olivier Vanneste (1930-2014)	1979	1997		CVP
15	Paul Breyne (1947)	1997	2012		CVP
16	Carl Decaluwe (1960)	2012	heden		CD&V

Voetnoten:

De provincieraad van West-Vlaanderen wordt elke zes jaar rechtstreeks verkozen. Het dagelijks bestuur is in handen van de deputatie van de provincieraad. Die bestaat uit leden verkozen door de provincieraad en wordt voorgezeten door de gouverneur, die benoemd wordt door de Vlaamse Regering.

Na de hervorming van 2017 telt de provincieraad slechts 36 leden, die op 14 oktober 2018 werden verkozen in drie kiesdistricten: Brugge (9), Ieper-Oostende-Diksmuide (11) en Kortrijk-Roeselare-Tielt (16).

De deputatie bestaat uit 4 leden, gevormd door een coalitie bestaande uit CD&V, sp.a/Vooruit en Open Vld:

Naam	Partij		Functie en bevoegdheden
Bart Naeyaert		CD&V	Gedeputeerde Bestuurlijke organisatie, Plattelandsbeleid, Landbouw en visserij, Waterbeleid, Omgevingsvergunningen en Erediensten en niet-confessionele levensbeschouwelijke gemeenschappen
Jean-Emmanuel de Bethune		CD&V	Gedeputeerde Economie, Woonbeleid, Hoger Onderwijs, Externe Relaties en Noord-Zuid-beleid, Financiën en budget, Dataverzameling, Streekontwikkeling
Sabien Lahaye-Battheu		Open VLD	Gedeputeerde Toerisme en recreatie, Onderwijs, Veiligheid, Erfgoed, Ruimtelijke ordening, Algemene en ondersteunde dienstverlening en Personeel
Jurgen Vanlerberghe		Vooruit	Gedeputeerde Milieu, natuur en landschap, Informatietechnologie, Mobiliteit en Landinrichting

De 72 provincieraadsleden werden verkozen bij de provincieraadsverkiezingen van 14 oktober 2012 in zeven kiesdistricten: Brugge (17), Ieper (7), Kortrijk (17), Oostende (9), Veurne-Diksmuide (7), Roeselare (9) en Tielt (6).

De deputatie telde 6 leden en werd gevormd door een coalitie tussen CD&V, sp.a en Open Vld, voorgezeten door de provinciegouverneur, sinds 2012 Carl Decaluwe.

• Guido Decorte (CD&V)
• Franky De Block (sp.a)
• Carl Vereecke (Open Vld)
• Bart Naeyaert (CD&V)
• Jean de Bethune (CD&V)
• Myriam Vanlerberghe (sp.a)

De provincieraad telde 84 leden, verkozen op 8 oktober 2006 in 12 kiesdistricten. De deputatie bestond uit een coalitie van CD&V / N-VA en sp.a.

Voorzitter	Ambtstermijn		Partij
...
Edmond Van Hee (1841-1913)	1898	1913		Katholieke Partij
René Fraeys	1913	1921		Onbekend
Henri Brutsaert (1868-1938)	1921	1926		Katholieke Unie
Arthur Mayeur (1882-1954)	1927	1932		Katholieke Unie
Alfred Ronse jr.	1932	1962		Onbekend
Jan-Baptist de Gheldere (1912-1980)	1963	1977		CVP
Stefaan Dousy	1977	1985		Onbekend
Henri d'Udekem d'Acoz (1933)	1985	2002		CVP/CD&V
Jean-Emmanuel de Bethune (1959)	2002	2012		CD&V
Eliane Spincemaille (1960)	2012	2018		CD&V
Christof Dejaegher (1973)	2018	heden		CD&V

Per provincie wordt er een assisenhof georganiseerd. Het is een rechtscollege dat belast is met het vonnissen van misdaden, politieke delicten en drukpersdelicten (uitgezonderd diegene in verband met xenofobie en racisme). Een hof van assisen bestaat uit twee afzonderlijke organen, namelijk 'het hof', dat bestaat uit een voorzitter, raadsheer in het Hof van Beroep, en uit twee assessoren (bijzitters), rechters in de rechtbank van eerste aanleg en de jury. Deze volksjury van twaalf gezworenen wordt bij elk proces opnieuw samengesteld. Tegen de uitspraak of het arrest van een assisenhof kan men niet in beroep gaan. Wel kan men in geval van procedurefouten in cassatie gaan bij het Hof van Cassatie. Procureur-generaal is Anita Harrewyn van het gerechtelijk gebied Gent.

West-Vlaanderen	Supranationaal	Nationaal				Gerechtelijk gebied	Provincies	Arrondissementen		Kantons
Gebied	Europese Unie	België				Gent	West-Vlaanderen	West-Vlaanderen		20
Sociaal recht	Hof van Justitie	Hof van Cassatie				Arbeidshof		Arbeidsrechtbank
Handelsrecht						Hof van Beroep		Rechtbank van Koophandel		Vredegerecht
Burgerlijk recht								Rechtbank van eerste aanleg		Vredegerecht / Politierechtbank
Strafrecht						Hof van Beroep	Assisenhof

• Jos DE SMET, Het einde van het Fransch Bewind in West-Vlaanderen, in: Biekorf, 1933.
• Jos DE SMET, Inventaris van het archief van de Franse hoofdbesturen in West-Vlaanderen, 1794-1814, Brussel, 1951.
• Egied I. STRUBBE, Historische antecedenten van de provincie West-Vlaanderen, in: West-Vlaanderen, Brussel, 1958.
• Luc SCHEPENS, De provincieraad van West-Vlaanderen, 1936-1921, Tielt, 1976.
• Luc SCHEPENS, De provincieraad van West-Vlaanderen, 1921-1978, Tielt, 1979.
• Hilaire OST (dir.), De Provincieraad van West-Vlaanderen, 1978-1995, Brugge, 1996.
• R. HESSEL, Het Volkslied in West-Vlaanderen, in: Marc BOONE, Het Vlaamse volkslied in Europa, Tielt, 1999.
• Seppe ROOSE, "Kom en luistert naar ons lied, wat er in Dixmude is geschied". Lokale en regionale aanhankelijkheid in het West-Vlaamse volkslied (19de-20ste eeuw, in: Handelingen van het Genootschap voor Geschiedenis te Brugge, 2022.

• Lijsten van onroerend erfgoed in West-Vlaanderen

• Website van de provincie West-Vlaanderen