Naar inhoud springen

Sint-Jans-Molenbeek

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Sint-Jans-Molenbeek
Molenbeek-Saint-Jean
Gemeente in België Vlag van België
Sint-Jans-Molenbeek (België)
Sint-Jans-Molenbeek
Geografie
Gewest Vlag België België
Arrondissement Brussel-Hoofdstad
Oppervlakte
– Onbebouwd
– Woongebied
– Andere
6,02 km² (2022)
11,99%
34,11%
53,9%
Coördinaten 50° 51' NB, 4° 20' OL
Bevolking (bron: Statbel)
Inwoners
– Mannen
– Vrouwen
– Bevolkings­dichtheid
98.365 (01/01/2024)
49,71%
50,29%
16351,63 inw./km²
Leeftijdsopbouw
– 0-17 jaar
– 18-64 jaar
– 65 jaar en ouder
(01/01/2024)
27,74%
60,68%
11,58%
Buitenlanders 29,29% (01/01/2024)
Politiek en bestuur
Burgemeester Catherine Moureaux (PS)
Bestuur PS-sp.a, Liste Bourgmestre
Zetels
PS-sp.a
Liste Bourgmestre
PTB*PVDA
cdH -CD&V+
Ecolo Samen
DéFI
N-VA
45
17
13
7
3
3
1
1
Economie
Gemiddeld inkomen 11.774 euro/inw. (2021)
Werkloosheidsgraad 22,05% (jan. 2019)
Overige informatie
Postcode
1080
Deelgemeente
Sint-Jans-Molenbeek
Zonenummer 02
NIS-code 21012
Politiezone Brussel-West
Hulpverleningszone DBDMH
Website Officiële website
Detailkaart
ligging in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest
Portaal  Portaalicoon   België

Sint-Jans-Molenbeek (Frans: Molenbeek-Saint-Jean) of kortweg Molenbeek is een plaats en gemeente in het westen van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Sint-Jans-Molenbeek heeft zijn oostgrens aan het kanaal Charleroi-Brussel; de Maalbeek (ook wel Molenbeek) stroomt door de gemeente. De gemeente maakt de laatste jaren een opvallend sterke groei door en telt ruim 98.000 inwoners, waar dit er in 2000 nog maar 71.000 waren. Molenbeek is een woongemeente, maar heeft ook industrie.

De gemeente grenst met de klok mee aan Sint-Agatha-Berchem, Koekelberg, Jette, Brussel (zowel Laken als de kernstad zelf), Anderlecht en in het uiterste westen aan het Vlaams-Brabantse Dilbeek.

De naam verwijst mede naar Sint Jan de Doper, de patroonheilige van de gemeente. Op het officiële Wapen van Sint-Jans-Molenbeek wordt Sint-Jan als jongeman afgebeeld. De folkloristische bijnaam van de inwoners van de gemeente is vaartkapoenen.

In pre-christelijke tijden werd een waterbron vereerd bij het gehucht aan een doorwaadbare plaats aan de Malebeek.[1] De Germanen plaatsten haar onder de hoede van hun godin Freya, die zich bij de kerstening van de streek transformeerde tot Sint-Geertrui. Niet toevallig was dit de dochter van de stichtster van de Abdij van Nijvel, tot wier gebied de Molenbeekse nederzetting behoorde. Op zegels en andere afbeeldingen prijst ze het heilzame water uit haar putten aan met een beker in de hand. Het werd op akkers gesprenkeld om ongedierte te verdrijven en aan pelgrims aangeboden om genezing te bieden. Molenbeek werd een etappeplaats op weg naar Santiago de Compostella. Bij hun vertrek kregen de pelgrims een “Sint-Geerte-minne” te drinken voor een behouden reis en terugkeer.

In de middeleeuwen was Molenbeek een uitgestrekt landbouwdorp. De parochiegrenzen van zijn Sint-Janskerk reikten tot aan de Zenne[2] en omvatten vanaf eind 12e eeuw een kapel gewijd aan Sint-Katharina.[3] Deze zou door de bouw van de twee Brusselse stadsomwallingen afgesplitst raken en zich geleidelijk verzelfstandigen tot de huidige Brusselse Sint-Katelijnekerk.[4] Ook het Brusselse Begijnhof, opgericht omstreeks 1250, hing af van Molenbeek.

Later verloor Molenbeek (Meulebeeck op de Ferrariskaart) zijn zelfstandigheid en raakte ondergeschikt aan de stad Brussel. Dit zou duren tot 1795, toen de Franse heersers overgingen tot het oprichten van gemeenten en aan Sint-Jans-Molenbeek opnieuw een eigen statuut toekenden.

Door de ligging aan het Kanaal Charleroi-Brussel groeide Sint-Jans-Molenbeek reeds in de eerste helft van de 19e eeuw als industriële randgemeente van Brussel. Een gedeelte van de industrie, namelijk het havengebied, ging vanaf het einde van de 19e eeuw verloren doordat de stad Brussel dit gebied annexeerde.

Door het industrieel verval na de Eerste Wereldoorlog begon de ontvolking van de aan de stad Brussel grenzende wijken. Dit werd pas gecompenseerd vanaf de jaren '60 door de aanleg van nieuwe woonwijken in het toen nog landelijke westen van de gemeente. In 1990 werd deze expansie gestopt,[5] waardoor er nog wat bos en weiden over zijn in Molenbeek: het Scheutbos.

Bezienswaardigheden

[bewerken | brontekst bewerken]
Het Meelfabrieksplein te Sint-Jans-Molenbeek

Beschermd erfgoed

[bewerken | brontekst bewerken]

Natuur en landschap

[bewerken | brontekst bewerken]

Sint-Jans-Molenbeek ligt in het westen van de Brusselse agglomeratie aan de Molenbeek die hier echter grotendeels overkluisd is. De hoogte van de gemeente varieert van 15-68 meter. Er zijn enkele parken te vinden, namelijk:

In de voormalige bronsfabriek Compagnie des Bronzes de Bruxelles, operationeel van 1854 tot 1979, bevindt zich tegenwoordig het Brussels Museum voor Arbeid en Industrie. Het museum richt zich op de industriële, in combinatie met de sociale geschiedenis van het gewest, en de invloed die de industrialisatie had op de ontwikkeling van de regio. In de voormalige brouwerijgebouwen van Belle Vue opende in april 2016 het Millennium Iconoclast Museum of Art, dat zich onder meer focust op street art.

Na de aanslagen in Parijs in november 2015 kwam Molenbeek in het nieuws omdat er opvallend vaak een link zou zijn tussen Molenbeek en islamitische terreurdaden. Zeker drie van de acht daders van de aanslagen in Parijs woonden er en Salah Abdeslam werd samen met verscheidene handlangers gearresteerd in Molenbeek na zich vier maanden schuilgehouden te hebben. Daarnaast verbleef ook Ayoub El Khazzani, de schutter in de Thalys op 21 augustus 2015, in Molenbeek net als Mehdi Nemmouche, de vermoedelijke dader van de schietpartij in het Joods Museum van België op 24 mei 2014.[6] Een van de beramers van de aanslagen in Madrid op 11 maart 2004 kwam eveneens uit Sint-Jans-Molenbeek.[7] Molenbeek is ook een gemeente met een hoog aantal Syriëstrijders.[8]

Resultaten gemeenteraadsverkiezingen sinds 1976

[bewerken | brontekst bewerken]
Partij of kartel 10-10-1976[9] 10-10-1982 9-10-1988 9-10-1994 8-10-2000 8-10-2006[10] 14-10-2012[11] 14-10-2018 13-10-2024
Stemmen / Zetels % 39 % 41 % 41 % 39 % 41 % 41 % 45 % 45 % 45
PTB-PVA1/ PTB-PC2/ PTB+PVDA+3/ PTB*PVDA+4/ PTB*PVDA5 0,751 0 0,31 0 0,361 0 0,741 0 2,172 0 2,843 0 4,524 1 13,615 7 5
PS1/ PS-SPA/ LBB/ PS-sp.aC/ PS-VooruitD 47,841 22 22,81 12 28,03A 14 32,68B 16 38,22B 18 39,52B 19 29,18B 16 31,34C 17 D
SP - 3,45 1
ECOLO1/ Ecolo-GroenD/ Ecolo Samen2 - 6,331 2 5,871 2 7,961 3 13,251 5 8,341 3 9,06D 4 8,182 3
Groen - - - - - - 2,43 0
CVP-SCM1/ CVP-PVV2/ CVP3/ cdH-CD&VE/ cdH-CD&V+F 5,331 1 6,232 2 - 2,533 0 - - 11,61E 6 8,39F 3
PSC1/ cdH-CD&VE/ cdH-CD&V+F 4,941 1 3,041 0 - 5,191 1 - -
PRL1/ PRL-FDFF/ MR3/ Liste Bourgmestre4 8,131 3 12,021 5 15,871 7 16,811 7 29,08F 14 32,223 16 27,333 15 23,964 13
FDF1/ DéFI2 - - 12,761 5 10,081 4 4,471 1 4,762 1
VU1/ VU&ID2/ N-VA3 - 2,691 0 - 1,361 0 2,092 0 - 4,03 1 3,383 1
Islam - - - - - - 4,12 1 1,80 0 -
Vlaams Blok1/Vlaams Belang2 - 2,051 0 3,281 0 5,21 1 7,661 2 6,532 2 2,282 0 - -
FN - - 4,02 1 16,64 7 6,11 2 4,05 1 - - -
LB 22,68 10 33,36 18 22,45 11 - - - - - -
SDM - - 5,27 1 - - - - - -
UDRT-RAD - 4,42 1 - - - - - - -
VEM 7,37 2 - - - - - - - -
Anderen(*) 2,95 0 3,31 0 2,1 0 0,81 0 1,4 0 6,51 0 3,43 0 2,15 0 -
Totaal stemmen 40.315 34.717 31.087 28.481 30.271 37.423 39.353 41.255
Opkomst % 85,39 84,03 81,61 86,46 81,39
Blanco en ongeldig % 5,21 6,72 7,2 5,07 6,77 7,61 8,85 6,26

(*) 1976: UPM-PEM (2,95%) / 1982: FNK (2,63%), UPM-PEM (0,68%) / 1988: EVA (0,42%), PFN (1,68%) / 1994: MERCI / 2000: DB (0,40%), FNB (1,0%) / 2006: PJM (3,38%), Spirit & Independant (2,46%), Force Citoyenne (0,67%) / 2012: Égalité (1,78%), Parti Populaire (1,65%) / 2018: Citoyen d'Europe M3E (0,25%), Molenbeek Act (1,90%)

Representativiteit

[bewerken | brontekst bewerken]
Brussel, met ten noordwesten Molenbeek op de Ferrariskaart
Vuurraderen langs het kanaal in Molenbeek
Sint-Jans-Molenbeek, Gentse Steenweg

Voor Sint-Jans-Molenbeek, net zoals voor de andere gemeenten van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, geldt dat het aantal kiezers in verhouding tot het aantal inwoners erg laag ligt, zowel absoluut als in vergelijking met de rest van het land. Dit is het gevolg van het hoge aandeel niet-Belgische inwoners (ook al kunnen deze onder bepaalde voorwaarden over gemeentelijk stemrecht beschikken). Daarnaast ligt ook het aantal kiezers dat, ondanks de opkomstplicht, niet komt opdagen, erg hoog. Hierdoor bedraagt in de 19 gemeenten van het gewest het totaal aantal uitgebrachte stemmen, inclusief ongeldige en blanco, slechts 44,66% van het aantal inwoners. Sint-Jans-Molenbeek scoort daarin nog slechter met een verhouding van 41,91% uitgebrachte stemmen/inwoners.

Gemeenteraadsverkiezingen van 14 oktober 2012

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Sint-Jans-Molenbeek: 51,49% (kiezers/inw.) - 18,61% (absenteïsme)
  • Totaal Brussels Gewest: 53,89% (kiezers/inw.) - 17,14% (absenteïsme)

Ter vergelijking:

  • Vlaamse provinciehoofdsteden: 69,30% (kiezers/inw.) - 12,12% (absenteïsme)
  • Waalse provinciehoofdsteden: 69,04% (kiezers/inw.) - 17,31% (absenteïsme)

Burgemeesters

[bewerken | brontekst bewerken]

Demografische ontwikkeling

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Bronnen:NIS, Opm:1806 tot en met 1981=volkstellingen; 1990 en later= inwonertal op 1 januari
Inwoners van jaar tot jaar op 1 januari
1992 tot heden
jaar Aantal[12] Evolutie: 1992=index 100
1992 67.993 100,0
1993 68.619 100,9
1994 68.143 100,2
1995 68.406 100,6
1996 68.513 100,8
1997 68.912 101,4
1998 69.380 102,0
1999 70.075 103,1
2000 71.219 104,7
2001 72.380 106,5
2002 74.662 109,8
2003 76.177 112,0
2004 78.087 114,8
2005 78.520 115,5
2006 79.877 117,5
2007 81.632 120,1
2008 83.547 122,9
2009 85.735 126,1
2010 88.181 129,7
2011 91.733 134,9
2012 93.893 138,1
2013 94.653 139,2
2014 94.854 140,6
2015 95.576 142,1
2016 96.586 142,7
2017 96.629 143,3
2018 97.005 144,1
2019 97.462 144,3
2020 97.979 144,1
2021 98.112 144,3
2022 97.697 143,7
2023 98.270 144,5
2024 98.365 144,7

Wijken met inwoneraantal (2001)

[bewerken | brontekst bewerken]
Brunfauttoren, Molenbeek
  • Centrum : 19.586 inwoners
  • Machtens: 13.245 inwoners
  • Maritiem: 12.842 inwoners
  • Scheut-Kerkhof: 11.059 inwoners
  • Karreveld: 8328 inwoners
  • Birmingham: 7314 inwoners

Sint-Jans-Molenbeek is de thuishaven van voetbalclub RWDM.

Bekende inwoners

[bewerken | brontekst bewerken]
De voddenrapers (1914) van Eugène Laermans, met Sint-Jans-Molenbeek als decor, in het Museum Dhondt-Dhaenens te Deurle

Geboren in Sint-Jans-Molenbeek

[bewerken | brontekst bewerken]

Wonen of woonden in Sint-Jans-Molenbeek

[bewerken | brontekst bewerken]

Nabijgelegen kernen

[bewerken | brontekst bewerken]

Brussel, Koekelberg, Dilbeek, Anderlecht

[bewerken | brontekst bewerken]
Zie de categorie Molenbeek-Saint-Jean van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.