Деци-

Деци- (симбол: д, меѓун. d) — претставка за единици во метричкиот SI-систем кој означува множител од една десеттина, односно десетти дел од единицата. Предложен е во 1793^[1] и усвоена во 1795 г. Доаѓа од латинскиот поим decimus, што значи ��десетина“. Во 1960 г. претставката е воведена во Меѓународниот систем на мерни единици (SI).^[2]^[3]

Претставката често се користи за единицата децилитар (дл) за пијалаци и состојки во готвењето. Дециметарот (дм) изразува должина во математиката, иако е помалку застапен во секодјевниот живот. Во инженерството е застапен децибелот, со кој се изразува моќта/јачината на звукот и електричното засилување.

Пример

Пречникот на еден компактен диск изнесува 12 сантиметри или 1,2 дециметри.^[4]

Претставка	Макед. симбол	Меѓун. симбол	1000^m	10ⁿ	Десетично	Кратка скала	Долга скала (во Македонија)	Воведена
квета	Кв	Q	1000¹⁰	10³⁰	1000000000000000000000000000000	нонилион	квинтилион	2022
рона	Р	R	1000⁹	10²⁷	1000000000000000000000000000	октилион	квадрилијарда	2022
јота	Ј	Y	1000⁸	10²⁴	1000000000000000000000000	септилион	квадрилион	1991
зета	З	Z	1000⁷	10²¹	1000000000000000000000	секстилион	трилијарда	1991
екса	Е	E	1000⁶	10¹⁸	1000000000000000000	квинтилион	трилион	1975
пета	П	P	1000⁵	10¹⁵	1000000000000000	квадрилион	билијарда	1975
тера	Т	T	1000⁴	10¹²	1000000000000	трилион	билион	1960
гига	Г	G	1000³	10⁹	1000000000	билион	милијарда	1960
мега	М	M	1000²	10⁶	1000000	милион		1960
кило	к	k	1000¹	10³	1000	илјада		1795
хекто	х	h	1000^2/3	10²	100	сто		1795
дека	да	da	1000^1/3	10¹	10	десет		1795
		1000⁰	10⁰	1	еден		–
деци	д	d	1000^−1/3	10⁻¹	0,1	десетина		1795
санти	с	c	1000^−2/3	10⁻²	0,01	стотина		1795
мили	м	m	1000⁻¹	10⁻³	0,001	илјадатина		1795
микро	μ	μ	1000⁻²	10⁻⁶	0,000001	милионтина		1960
нано	н	n	1000⁻³	10⁻⁹	0,000000001	билионтина	милијардитина	1960
пико	п	p	1000⁻⁴	10⁻¹²	0,000000000001	трилионтина	билионтина	1960
фемто	ф	f	1000⁻⁵	10⁻¹⁵	0,000000000000001	квадрилионтина	билијардитина	1964
ато	а	a	1000⁻⁶	10⁻¹⁸	0,000000000000000001	квинтилионтина	трилионтина	1964
зепто	з	z	1000⁻⁷	10⁻²¹	0,000000000000000000001	секстилионтина	трилијардитина	1991
јокто	ј	y	1000⁻⁸	10⁻²⁴	0,000000000000000000000001	септилионтина	квадрилионтина	1991
ронто	р	r	1000⁻⁹	10⁻²⁷	0,000000000000000000000000001	октилионтина	квадрилијартина	2022
квекто	кв	q	1000⁻¹⁰	10⁻³⁰	0,000000000000000000000000000001	нонилионтина	квинтилионтина	2022

Наводи

↑ Commission temporaire de Poids & Mesures rêpublicaines, En exécution des Décrets de la Convention Nationale (1793). Instruction abrégée sur les mesures déduites de la grandeur de la Terre; uniformes pour toute la Rêpublique, et sur les Calculs relatifs à leur division décimale (француски) (1. изд.). Paris, France: De l´imprimerie nationale exécutive du Louvre. Посетено на 9 октомври 2015.
↑ The International System of Units (Si): The Metric System. DIANE Publishing. 1992. стр. 30. ISBN 9780941375740.
↑ „Resolution 12 of the 11th CGPM“. BIPM. 1960. Архивирано од изворникот на 8 април 2020. Посетено на 14 мај 2020.
↑ „Universcale: From the nanoworld to the universe — The worlds we measure using our infinite yardstick“. Nikon. 2013. Архивирано од изворникот 8 февруари 2017. Посетено на 8 февруари 2017.

[CTPM_1793-1] Commission temporaire de Poids & Mesures rêpublicaines, En exécution des Décrets de la Convention Nationale (1793). Instruction abrégée sur les mesures déduites de la grandeur de la Terre; uniformes pour toute la Rêpublique, et sur les Calculs relatifs à leur division décimale (француски) (1. изд.). Paris, France: De l´imprimerie nationale exécutive du Louvre. Посетено на 9 октомври 2015.

[2] The International System of Units (Si): The Metric System. DIANE Publishing. 1992. стр. 30. ISBN 9780941375740.

[3] „Resolution 12 of the 11th CGPM“. BIPM. 1960. Архивирано од изворникот на 8 април 2020. Посетено на 14 мај 2020.

[4] „Universcale: From the nanoworld to the universe — The worlds we measure using our infinite yardstick“. Nikon. 2013. Архивирано од изворникот 8 февруари 2017. Посетено на 8 февруари 2017.

[1]