Bokin' i Jôsoa

Ny Bokin' i Jôsoa na Bokin' i Jôsoe dia boky ao amin' ny Testamenta Taloha ao amin' ny Baiboly kristiana sy ao amin' ny boky masin' ny Jiosy (Tanakh). Mitantara ny nahazoan' ny Zanak' i Israely ny tany nampanantenain' Andriamanitra ny razambeny, dia i Kanaana, ny Bokin' i Jôsoa. Maneho ny tsy fivadihan' Andriamanitra amin' ny fampanantenana nataony io boky io. Asehony koa anefa fa izay mivadika amin' Andriamanitra dia ho resy. Amin' ny teny fohy dia maneho ny fitondrana sy ny famonjen' Andriamanitra ny olony ilay boky.

Ny Bokin' i Jôsoa dia isan' ireo atao hoe boky ara-tantara ao amin' ny Baiboly kristiana, fa bokin' ny mpaminany na bokim-paminaniana (hebreo: Nevi'im) kosa izy ao amin' ny Tanakh, izay manasokajy azy ho isan' ireo "mpaminany taloha". Tokony ho tany an-tenantenan' ny taonjato faha-10 tal. J.K. no nanoratana ny ankabeazan' ny lahatsoratra hita ao amin' ny boky.

Ny hoe Bokin' i Jôsoa na Bokin' i Jôsoe dia fanagasiana ny anaran' ny boky amin' ny teny hebreo hoe ספר יהושע / Sefer Yehoshua. Ny hoe Yehoshua dia atao amin' ny teny anglisy hoe Joshua ka izany no nakan'ny Baiboly prôtestanta amin' ny teny malagasy ny hoe Josoa fa amin' ny teny frantsay kosa dia Josué ka avy amin' io indray no nakan' ny Baiboly katôlika amin' ny teny malagasy ny hoe Jôsoe.

Ny lovantsofina jiosy dia milaza fa i Jôsoa (na Jôsoe) no nanoratra io boky io. Nampitondraina ny anaran' i Jôsoa ilay boky satria izy no olona voaresaka betsaka sady manana ny maha izy azy indrindra ao anatiny. I Jôsoa dia ilay lehilahy nanampy an' i Mosesy (na Môizy) tamin' ny fitarihana ny Zanak' i Israely avy any Ejipta hankany amin' ny tany Kanaana sady lasa mpitarika an' io vahoaka io taorian' ny nahafatesan' i Mosesy.

Ny sasany amin' ny mpikaroka momba ny Baiboly dia milaza fa fitambaran-tsoratr' olona samihafa sady avy amina loharano samihafa ny Bokin' i Jôsoa. Toy izao ny tokony ho fisehon' izany ara-potoana:

1. Fanoratana voalohany izay ahitana indrindra ny toko voalohany hatramin' ny toko faha-12 tamin' ny taonjato faha-7 tal. J.K., tamin' ny andron' ny mpanjaka Josia.
2. Fanampiana lahatsoratra deoterônômista tamin' ny taonjato faha-6 sy faha-5 tal. J.K.
3. Fanampiana lahatsoratra momba ny asan' ny mpisorona, indrindraindrindra tamin' ny taonjato faha-5 sy faha-4 tal. J.K. (Toko 3-5; 20-22; 24).
4. Fanampiana lahatsoratra samihafa tamin' ny taonjato faha-2 tal. J.K.

Azo zaraina roa na telo ny Bokin' i Jôsoa, ka ny fizaràna voalohany dia mahafaoka ny toko voalohany hatramin' ny toko faha-12. Ny fizaràna faharoa dia manomboka eo amin' ny toko faha-13 hatramin' ny toko faha-21. Ny fizarana fahatelo dia manomboka eo amin' ny toko faha-22. Raha fizaràna roa fotsiny no atao dia manomboka amin' ny toko faha-13 ka miafara amin' ny toko faha-24 ny fizaràna faharoa. Misy koa ny mizara ny boky ho efatra na mihoatra aza.

Ny fizaràna voalohany izay mitantara ny nahazoan' ny Zanak' i Israely ny tany nampanantenain' Andriamanitra azy, dia ny tany Kanaana. Betsaka ireo tanàna azon' ny Israelita noho ny fanampian' Andriamanitra azy ka ny sasany amin' izany dia azo tamin' ny fomba mahagaga. Ohatra amin' izany ny nandrodanana ny mandan' i Jerikô (na Jerikao) tamin' ny alalan' ny fitsofana trômpetra, ny nampijanonan' Andriamanitra ny masoandro sy ny volana mba hanohizan' ny Israelita ny ady ka handreseny, ny nandatsahan' Andriamanitra havandra handripaka ny miaramilan' ireo firenena fahavalo, sns. Io fizaràna io ihany koa no maneho fa tsy manampy ny Zanak' i Israely Andriamanitra rehefa tsy manaja ny Fanekem-pihavanana izy ireo. Izany, ohatra, no naharesy azy tamin' ny ady nataony tao Ay (na Hay) (Jôs. 7.1-12).

Amin' ity fizaràna ity no ilazana ny foko roa ambin' ny folo sy ny antsipiriany momba ny anjara tany nomena azy ireo tsirairay. Nisy ny foko izay efa nahazo ny anjarany tamin' i Mosesy (na Môizy) talohan' ny nidirana tao Kanaana. Ambara ao koa ny fomba nizarana ny tany, dia ny fanaovana antsapaka. Nisy koa ny fanokanana tanàna fialokalofan' izay nahafaty olona tsy nahy. Ny Levita ihany no tsy nahazo anjara tany manokana fa nomena tanàna ao amin' ny foko hafa rehetra.

Efa antitra i Jôsoa tamin' ny nahavitana ny fakàna sy ny fizaràna ny tany Kanaana ka nanao hafatra farany ny amin' ny tsy tokony hakan' ny Zanak' i Israely tahaka ny fanaon' ireo firenena manodidina azy, ny tsy hifangaroany aminy, ny tokony hitandremany ny lalàna ary ny fampahatsiahivany ny halehiben' ny herin' Andriamanitra sy ny fanatanterahany ireo fampanantenana izay nataon' Andriamanitra. Nilaza koa i Jôsoa fa raha misaraka amin' Andriamanitra ny Israelita ka manompo andriamani-kafa dia ho tonga ireo firenena manodidina ka handripaka azy. Nitady ny valin-tenin' ireo Israelita i Jôsoa ho fanamafisana ilay Fanekem-pihavanana eo amin' Andriamanitra sy ny Zanak' i Israely. Nilaza iretsy farany fa hanompo an' Andriamanitra.

• Ketuvim

• Testamenta Taloha

• Boky ara-tantara prôtôkanonika: Bokin' i Jôsoa (na Jôsoe) - Bokin' ny Mpitsara - Bokin' i Rota - Boky voalohan' i Samoela - Boky faharoan' i Samoela - Boky voalohan' ny Mpanjaka - Boky faharoan' ny Mpanjaka - Boky voalohan' ny Tantara - Boky faharoan' ny Tantara - Bokin' i Ezra (na Esdrasa) - Bokin' i Nehemia

• Boky ara-tantara deoterôkanônika: Bokin' i Tôbia - Bokin' i Jodita - Boky voalohan' ny Makabeo - Boky faharoan' ny Makabeo