Toscane

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Heëlesj. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

Regio van Italië Toscane Toscana
Hoofplaats	Florence
Opperflaakde	22.990 km²
Inwoeners – Deechde	3.743.370 (30-09-2016) 162,8/km²
Provincies	Arezzo, Grosseto, Florence, Livorno, Lucca, Massa-Carrara, Pisa, Pistoia, Prato, Siena
Aontal gemeintes	280
ISO 3166-2	IT-52

Toscane (Italiaans: Toscana) is ing regio in Centraal-Italië. In 't weste grens de regio aa g'n Ligurische Zieë mit aa g'ne uëverziej 't eilank Corsica. In 't noardweste grens zie aa Ligurië, in 't noorde aan Emilia-Romagna, in 't oeëste aan Umbrië en Marche en in 't zude aa Latium.

Toscane hat e meditteraan klimaat, mit milde en natte wintesj en heësje zoeëmesj. De matigende ivleud van de Ligurische Zieë is groeët. De Apenniene óp g'n grens mit Emilia-Romagna vörme i d'r winkter 'n sjtütsende loag teëge kaode wink oet 't noorde. Óp inkele plaatsje i de Apenniene guëf 't evvel e bergklimaat.

Durch 't gunstige klimaat weëde vöal wiendroeve geteeld. De Toscane behoeët same mit Piëmont tot de beste wiensjtreke van Italië. Bekangde wiene zint Chianti, Sassicaia, Brunello di Montalcino en de Vino Nobile di Montepulciano. I g'n buët va Piombino guëf 't wier sjtaalindustrie. Boeëmsjatte zint iezerets, pyriet, zink, kwikzilver, marmer en zaot. Bergboew va beteëkenis kunt in 't zude va de regio vuur. Iezerets weëd seër de Etruskische tied gedolve.

Toscane is ee va de wichtigste besjtemminge vuur 't toerisme. Sjteë wie Florence en Pisa zint zier bereumd, dewiel Castiglione della Pescaia de dröks bezochde badplaatsj va g'n regio is. 40% va de toeriste uëvernachte i dit dörp. Florence is 'nen angeren trekpleister. De wienregio's in 't binnelank weëde minder dök bezoch. I Toscane zint mieërdere boewwirke en sjtadscentra op de weltirfgoodlies va de UNESCO. Te dinke vilt aa de Toere va Pisa en 't aod sjtadscentrum va Florence mit de weltbereumde Ponte Vecchio (ouw bruk). Toscane hat 120 natoerreservate en gild as ee va de sjoeënste regio's van Italië.

't Gebeed dat noe Toscane heësj, woar tussje de nuëgede ieëw en 90 vuur Christus 't leëfgebeed va de Etruske. Hun gebeed, dat Etrurië genumt woeëd, woar get groeëter en umvatde óch dele van Umbrië en Latium genumt. De Etruske woare rivale va de Romeine, die oet 't hudige Rome koame. Allewaal de Etruske vöal kultoerele mach hant, woeëde zie trükgedronge durch de Romeine. In 90 v. Chr. woeëd 't geannexeerd bei 't Romeins Riek. De Etruske krege dezelfde Romeinse börgerrechte.

Toscane woar óch 't gebeed oeë i de veertiende ieëw de Renaissance begós. I dees sjtreek óntwikkelde zich nuie köns en literatuur. Bekangde filosofe, politici, humaniste, sjrievesj en vreuge wetesjappesj oet dees sjtreek woare Leonardo da Vinci, Dante Alighieri, Francesco Petrarca, Giovanni Boccaccio en Niccolò Machiavelli. De gesjrieëve sjproak zoeëwie die doamals i g'n Toscane gekald woeëd, is 't fundament vuur 't moderne Italiaans. Ónger de machtige familie de Dei Medici maakde 't hertogdom Toscane 'n bleujtied durch. Tot 't Italiaans-renaissancistisch erfgood behoeët neet alling literatuur en angere publicaties, meh óch sjilderköns, bildhouwköns en architectuur. Sjilder- en bildhouwköns kint me i vöal befaamde musea vingke. E bekank vuurbild is de Mona Lisa in 't Louvre i Paries. 't Palazzo degli Uffizi in Florence is 't aodste en bekankste könsmuseum va g'n welt. 't Palies woar lang i heng va de familie Medici.

• 
  Typisch Toscaans lanksjap bei Siena
• 
  'n Wiengaad i g'n Chianti-wienregio
• 
  Greun lanksjap i g'n buët va Florence
• 
  Montepulciano
• 
  't Sjtadsaazich va Montalcino
• 
  De Toere va Pisa
• 
  De kös bei Maremma

• Officiële website

Regio's in Italië
Abruzze · Apulië · Basilicata · Calabrië · Campanië · Emilia-Romagna · Friuli-Venezia Giulia · Lazio · Ligurië · Lombardije · Marche · Molise · Piëmont · Sardinië · Sicilië · Toscane · Trentino-Zuid-Tirol · Umbrië · Valle d'Aosta · Veneto