დავით IV (კათოლიკოს-პატრიარქი)

დავით IV^[1] (ზოგჯერ დავით III^[2]; ერისკაცობაში დავით ჭავჭავასძე) — საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი 1443/47–1459 წლებში.

დავით IV მოიხსენიება 1447 წლის დეკემბერში მეფე გიორგი VIII-ის მიერ შედგენილ ქართლ-კახეთის საკათოლიკოსო მამულების სითარხნის გუჯარში, სადაც მეფე ამტკიცებს ალექსანდრე I-ის მიერ სვეტიცხოვლისადმი ბოძებულ სიგელს, რომლის თანახმად სვეტიცხოვლის კუთვნილი მამულები კახეთსა და ქართლში თავისუფლდებოდა გადასახადებისაგან. მისი პატრიარქობის დროს მეფე გიორგი VIII-მ სვეტიცხოველს შესწირა ნიაბის ბოლოს მდებარე სოფ. გობნი და დაიწესა 6 აღაპი თავისთვის და თავის ძმის დიმიტრისათვის. 1454 წელს დავით IV-მ კულუხის გამოსაღების წიგნი გადასცა და საწყაოს ოდენობა განუსაზღვრა ჯვარში მცხოვრებ მეკულუხეებს.

დავით IV-ის ზეობის დროს დაიწყო ერთიანი საქართვ. რღვევის პროცესი, რასაც თან დაერთო საეკლესიო სეპარატიზმი. კუმურდოელი მღვდელმთავრის იოანესა და ანჩელი არქიმანდრიტის ქერობინის დავით IV-სადმი მიცემული ფიცის წიგნებიდან ირკვევა, რომ მაწყვერელი და სამცხის სხვა ეპისკოპოსები კათოლიკოსისგან „უჯუარო და შეუნდობელნი იყუნეს საფარის თავზედა“ და ისინი მომავალში მცხეთის საყდრისადმი ერთგულების ფიცს სდებენ. პატრიარქის მტკიცე პოზიციამ აგრეთვე უკან დაახევინა ვარძიელ და საფარელ ბერებს, რომლებიც ბერძნული ეკლესიის მღვდელმთავრების წაქეზებით, ლოცვებში პატრიარქებს აღარ მოიხსენიებდნენ, თუმცა საბოლოოდ, ისევ მცხეთის საყდრის წიაღს დაუბრუნდნენ.

• ლომინაძე ბ., მასალები დასავლეთ საქართველოს XVII–XVIII საუკუნეთა ისტორიის ქრონოლოგიისათვის, „მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის“, 1954, ნაკვ. 31;
• მისივე, XV საუკუნის საქართველოს ქრონოლოგიიდან, კრ.: კავკასიის ხალხთა ისტორიის საკითხები, თბ., 1966;

• ბოგვერაძე ბ., ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია, ტ. 3, თბ., 1978. — გვ. 340.
• მეტრეველი, როინ. (რედ.), საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები, თბ.: „ნეკერი“, 2000.

• აბაშიძე ზ., ენციკლოპედია „საქართველო“, ტ. 2, თბ., 2012. — გვ. 267.

ხ • გ • რ საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესიის მეთაურები მცხეთის მთავარეპისკოპოსები იოანე I იაკობი იობი ელია I სვიმონ I იონა გრიგოლ I ბასილ I მობიდანი იოველ I გლონოქორი მიქაელ I არაქართულ წყაროებში მოხსენიებული მღვდელთმთავრები: მოსე • იერემია ქართლის კათოლიკოსები პეტრე I სამოელ I გაბრიელ I თავფაჩაგ (თავფეჩაღ) I ჩიმაგა I საბა (დასაბია) I ევლალე I მაკარი სამოელ II სვიმონ II სამოელ III სამოელ IV ბართლომე კირონ I იოანე II ბაბილა თაბორი სამოელ V ევნონი თავფაჩაგ II ევლალე II იოველ II სამოელ VI გიორგი I კირიონ II იზიდ-ბოზიდი თეოდორე I პეტრე II მამაი იოანე III გრიგოლ II კლემენტოსი სარმეანე თალალე მიქელ II სამოელ VII კირილე I გრიგოლ III სამოელ VIII გიორგი II გაბრიელ II ილარიონი არსენ I ევსუქი ბასილ II მიქაელ III დავით I არსენ II საქართველოს სამეფოს კათოლიკოსები და კათოლიკოს-პატრიარქები იოანე IV ოქროპირი სვიმონ III მელქისედეკ I იოანე V ოქროპირი ექვთიმე I გიორგი III გაბრიელ III დიმიტრი ბასილ III იოანე VI სვიმონ IV გულაბერისძე საბა II ნიკოლოზ I გულაბერისძე მიქელ IV თეოდორე II ბასილ IV იოანე VII ეტიფანე ექვთიმე II არსენ III გიორგი IV ნიკოლოზ II მიქელ V არსენ IV ევდემონი ნიკოლოზ III აბრაჰამ I ექვთიმე III ბასილი V დოროთეოზ I შიო I ნიკოლოზ IV გიორგი V ელიოზი მიქელ VI დავით II თეოდორე III დავით III გუბელაძე შიო II დავით IV მარკოზი დავით V ნიკოლოზ V ევაგრე აბრაამ II ეფრემ I დოროთეოზ II იოანე VIII დიონისე ბასილ VI მელქისედეკ II მალაქია გერმანე ნიკოლოზ VI სვიმონ V ზებედე I დომენტი I ნიკოლოზ VII ნიკოლოზ VIII დოროთეოზ III დომენტი II ზებედე II იოანე IX ქრისტეფორე I ზაქარია ევდემოზ I ქრისტეფორე II დომენტი III ნიკოლოზ IX იოანე X ევდემოზ II დომენტი IV ბესარიონი კირილე II ნიკოლოზ X ანტონ I იოსები ანტონ II დასავლეთ საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები სვიმეონი ნიკოლოზი არსენი დანიელი იოვაკიმე სტეფანე მალაქია I ევდემონ I ეფთვიმე I მალაქია II გრიგოლ I მაქსიმე I ნიკოლოზ ჩოლოყაშვილი ზაქარია სვიმონი ევდემონ II ეფთვიმე II დავითი გრიგოლ II ბესარიონი გერმანე იოსები მაქსიმე II დოსითეოს ქუთათელი რუსეთის მართლმადიდებელი ეკლესიის საქართველოს ეგზარქოსები ვარლამი თეოფილაქტე იონა მოსე ევგენი ისიდორე ევსევი იოანიკე პავლე პალადი ვლადიმერი ფლავიანე ალექსი I ნიკოლოზი ნიკონი ინოკენტი ალექსი II პიტირიმე პლატონი სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქები კირიონ II საძაგლიშვილი ლეონიდე ოქროპირიძე ამბროსი ხელაია ქრისტეფორე III ციცქიშვილი კალისტრატე ცინცაძე მელქისედეკ III ფხალაძე ეფრემ II სიდამონიძე დავით V დევდარიანი ილია II შიოლაშვილი