Jump to content

Առողջաբանութիւն

Առողջաբանութիւն (Hygiene), գիտութիւն՝ առողջութեան մասին, որ կ'ուսումնասիրէ շրջակայ միջավայրին ազդեցութիւնը մարդուն կազմուածքին վրայ եւ անոր հիման վրայ կը մշակէ միջոցառումներ միջավայրին վնասակար ազդեցութեան եւ հիւանդութիւններու յառաջացման կանխարգելման նպատակով[1]։

Առողջաբանութեան (Hygiene) Ակնարկ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  • Առողջաբանութեան խթանումը հիւանդութիւններու նուազեցման ամէնէն արդիւնաւէտ առողջապահական գործողութիւնն է:
  • 2020-ի դրութեամբ 2,3 միլիառ մարդ տարրական առողջաբանական ծառայութիւններ չունէր (ձեռքերը օճառով եւ ջուրով լուալու դրութիւն), իսկ 1,6 միլիառ մարդ ունէր լուացուելու սարքաւորումներ, սակայն չունէր ջուր եւ օճառ:
  • Ամբողջ աշխարհի տարածքին, 2020 թուականին մարդոց 70%-ը օգտագործած է առողջաբանական տարրական ծառայութիւններ:

Ձեռքերու Առողջաբանութիւն

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]
  • Հետազօտութիւնները ցոյց կու տան, որ ձեռքերը օճառով եւ ջուրով լուալը կրնայ նուազեցնել փորհարութեան պատճառով մահը մինչեւ 50%:
  • Հետազօտողները գնահատած են, որ եթէ բոլորը կանոնաւոր կերպով լուան իրենց ձեռքերը, տարեկան 1 միլիոն մահ կարելի է կանխել:
  • Սննդային հիւանդութիւններու բռնկումներուն մեծ տոկոսը կը տարածուի վարակուած ձեռքերով: Ձեռքերը լուալը կրնայ նուազեցնել սննդային հիւանդութիւններու եւ այլ վարակներու վտանգը:
  • Ձեռքեր լուալը կրնայ նուազեցնել շնչառական հիւանդութիւնները (օրինակ` պաղարութիւնը) ընդհանուր բնակչութեան մօտ 16-21%-ով:
  • Ձեռքերու ալքոլային հականեխիչներու օգտագործումը Միացեալ Նահանգներու դասարաններուն մէջ նուազեցուցած է վարակի պատճառով բացակայութիւնները մօտ 20%-ով` 16 տարրական դպրոցներու եւ 6000 աշակերտներու շրջանակին մէջ:
  • Ձեռքեր լուալու մշակոյթը միջավայրի մէջ.
  1. 58%-ով կը նուազեցնէ փորհարութեան հիւանդութիւնները տկար դիմադրութեան համակարգ ունեցող մարդոց մօտ:
  2. 29-57%-ով կը նուազեցնէ դպրոցականներու ստամոքս-աղիքային հիւանդութիւններու պատճառով բացակայութիւնները[2]:

Դէմքի Եւ Մարմինի Առողջաբանութիւն

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]

Առողջ մարդոց աւելի քան 50%-ի մօտ Staphylococcus Aureus պաքթերիան (ցպկամարմին) կայ, որ կ'ապրի քիթի միջանցքներու եւ կոկորդի մէջ, մազերու եւ մաշկի վրայ: Լոգնալու առաջին 15 վայրկեանին միջին մարդը կը թափէ պաքթերիայի 6 x 106 (CFU): Աւազաններ մտնելէ առաջ լոգնալը կը կանխէ մանրէներու տարածումը` նուազեցնելով մանրէաբանական բեռը (microbial load):

Միջին լողորդը ջուրի մէջ կը ներդնէ առնուազն 0,14 կրամ աղտ, աւազան մտնելէ ետք` առաջին 15 վայրկեանին: Լողալէ առաջ լոգնալը կ՛օգնէ կանխելու մանրէներու տարածումը:

Թրախոման (Trachoma), որ կանխարգիլելի կուրութեան գլխաւոր պատճառն է ամբողջ աշխարհի մէջ, կապուած է դէմքի առողջաբանութեան չգոյութեան հետ: Մօտ 41 միլիոն մարդ կը տառապի թրախոմայէ, եւ շուրջ 10 միլիոն մարդ` թրախոմայի պատճառով տեսողութեան խանգարումներէ, կամ անդառնալիօրէն կոյր է:

Աչքի ոսպնեակներու (lens) ոչ պատշաճ առողջաբանութիւնը կամ զանոնք յաճախ չախտահանելը կը մեծցնէ Acanthamoeba պաքթերիաներու աչքի վարակի ձեռքբերման վտանգը:

Ասեղնորդի (pinworm) տարածումը կարելի է թեթեւցնել պատշաճ առողջաբանութեամբ, եղունգները կտրելով եւ երեխաներուն առաւօտեան արթննալէ ետք անմիջապէս լոգցնելով:

CFU (Colony Forming Unit)- Մանրէաբանութեան մէջ օգտագործուող միաւոր, որ կը գնահատէ նմուշի մը մէջ քանակը այն պաքթերիաներուն կամ սնկային բջիջներուն, որոնք կենսունակ են եւ կրնան բազմապատկուիլ վերահսկուած պայմաններու մէջ:

Ծանօթագրութիւններ

[Խմբագրել | Խմբագրել աղբիւրը]