Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի (Սիմֆերոպոլ)

Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի
Հիմնական տվյալներ
Տեսակ	քանդված եկեղեցի
Երկիր	Ղրիմ
Տեղագրություն	Սիմֆերոպոլ
Դավանանք	Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի
Հիմնական ամսաթվերը	1863
Հիմնադրված	1863

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Սուրբ Ամենափրկիչ (այլ կիրառումներ)

Սուրբ Փրկիչ եկեղեցի, Սիմֆերոպոլ քաղաքում գոյություն ունեցած կրոնական կառույց։ Համակարգում էր Սիմֆերոպոլում բնակվող կաթողիկե ղրիմահայության հոգևոր կյանքը։ Եղել է քաղաքի երբևէ գոյություն ունեցած երեք եկեղեցիներից մեկը՝ առաքելական սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման և սուրբ Գևորգի հետ միասին^[1]։ Ներկայումս ամբողջությամբ ոչնչացվել է, տեղում կառուցվել Սիմֆերոպոլի կրկեսը^[2]։

Ղրիմում գոյություն են ունեցել նաև կաթողիկե եկեղեցիներ, որոնք կապված էին դեռ ուշ միջնադարում թերակղզում առաջացած ջենովական գաղութների հետ։ Թեոդոսիայում գործել են սուրբ Գեորգի և սուրբ Հովհաննես եկեղեցիները։ Սիմֆերոպոլ քաղաքում, բացի հայ առաքելական եկեղեցու հետևորդներից, ապրել են նաև հայ կաթոլիկներ։ Այստեղ տեղափոխվել են հիմնականում Ղարասուբազար քաղաքից (այժմ՝ Բելոգորսկ)՝ 19-րդ դարի երկրորդ կեսին։ Նրանք կազմում էր քաղաքի հայ բնակչության զգալի մասը։ Հայ կաթոլիկները, թվով 70–80 ընտանիք՝ մոտավորապես 400 հոգի, ունեին իրենց առանձին եկեղեցին։

Հայ Կաթողիկե եկեղեցին կառուցվել է անվանի ձեռներեց, 1-ին գիլդիայի վաճառական Սարգիս Նալբանդյանի միջոցներով և օծվել Սուրբ Փրկիչ անունով։ Սարգիս Նալբանդյանը Թուրքիայի Գյումուշխանե քաղաքից էր։ 1820-ական թվականներին հաստատվել է Սիմֆերոպոլում։ Թեև գրագետ չէր, բայց իր արտասովոր խելքի ու ձեռնարկատիրության շնորհիվ կուտակեց զգալի կապիտալ։ Հաջողությամբ ամուսնանալով, ավելի ուշ նա դարձավ ամենահարգված քաղաքաբնակներից մեկը, և նույնիսկ ռուսաց լեզվի չիմացությունը չխանգարեց նրան լինել նահանգապետ Դմիտրի Նարիշկինի ընկերների շարքում:

1862–1863 թվականին Նալբանդյանը Սիմֆերոպոլում, Դվորյանսկայա փողոցում (այժմ՝ Գորկու փողոց) ներդնելով սեփական 60 հազար ռուբլի միջոցները, Սուրբ Փրկիչ անունով կառուցել է հայ կաթոլիկ եկեղեցի և ռեկտորի տուն։

Ըստ խնդրագրին կից հատակագծի՝ եկեղեցին եղել է ուղղանկյուն, միանավ շինություն՝ դեպի արևելք միակողմանի աբսիդով։ Եկեղեցու կենտրոնական մուտքը արևմտյան կողմում էր։ Նրա դիմաց մի մեծ սանդուղք էր՝ լայն քարե աստիճաններով։ Շենքերը օծվել են 1863 թվականի փետրվարի 2-ին, մեկ տարի անց՝ 1864 թվականի մայիսի 1-ին, նվիրատուն մահացել է 66 տարեկանում և թաղվել իր կառուցած եկեղեցու պատի մոտ։ Որոշ ժամանակ անց նրա կողքին թաղեցին կնոջը՝ Սոֆյա Նալբանդյանին։

1913 թվականի մայիսի 5-ին Սիմֆերոպոլի հայ կաթոլիկները հանդիսավորությամբ նշեցին Սուրբ Փրկիչ եկեղեցու 50-ամյակը։ Սակայն մինչ այդ նրանք դիմել են իշխանություններին՝ նվիրատուի և նրա կնոջ աճյունները վերահուղարկավորելու խնդրանքով եկեղեցու ներսում գտնվող դամբարանում։ Եկեղեցին ապամոնտաժվել է 20-րդ դարի կեսերին՝ Խորհրդային Միության կոմունիստական գաղափարական պահանջներին համապատասխան։

• Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցի

դ ք խ Հայ կաթողիկե եկեղեցի Նվիրապետական աթոռ և միաբանություններ Տանն Կիլիկիո կաթողիկե եկեղեցի Անարատ հղության հայ քույրերի միաբանություն Զմմառի պատրիարքական կղերական միաբանություն Մխիթարյան Միաբանություն Առաջնորդություններ և թեմեր Եվրոպա և Ամերիկա (Բուենոս Այրես  • Լատինական Ամերիկա  • Հունաստան  • Միացյալ Նահանգներ և Կանադա  • Հայաստան, Վրաստան, Ռուսաստան և Արևելյան Եվրոպա  • Ռումինիա  • Ֆրանսիա) Մերձավոր Արևելք (Ալեքսանդրիա  • Բաղդադ  • Բերիա  • Դամասկոս  • Երուսաղեմ  • Կամիշլի  • Պոլիս  • Սպահան) Պատրիարք-կաթողիկոսներ  • Աբրահամ Պետրոս Ա  • Հակոբ Պետրոս Բ  • Միքայել Պետրոս Գ  • Բարսեղ Պետրոս Դ  • Գրիգոր Պետրոս Ե  • Գրիգոր Պետրոս Զ Հակոբ Պետրոս Է  • Գրիգոր Պետրոս Ը  • Անտոն Պետրոս Թ  • Ստեփանոս Պետրոս Ժ  • Պողոս Պետրոս ԺԱ  • Պողոս Պետրոս ԺԲ  • Պողոս Պետրոս ԺԳ  • Ավետիս Պետրոս ԺԴ  • Գրիգոր Պետրոս ԺԵ  • Իգնատիոս Պետրոս ԺԶ  • Հմայակ Պետրոս ԺԷ  • Հովհաննես Պետրոս ԺԸ  • Ներսես Պետրոս ԺԹ  • Գրիգոր Պետրոս Ի  • Ռաֆայել Պետրոս ԻԱ Եկեղեցիներ և տաճարներ Եվրոպա և Ամերիկա ( սուրբ Աննա  • սուրբ Աստվածամայր  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • Աստվածածնի Վերափոխման  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Եղիսաբեթ  • սուրբ Երրորդություն  • սուրբ Երրորդություն  • սուրբ Երրորդություն  • Երևման սուրբ Խաչ  • Զմմառի Տիրամայր  • Թագուհի Մարտիրոսաց  • սուրբ Թերեզա  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Հռիփսիմե  • սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ  • սուրբ Մարիամ  • սուրբ Մարկոս  • Մխիթարյան վանք  • սրբոց Նահատակաց  • սուրբ Նարեկ  • սուրբ Պողոս-Պետրոս • սուրբ Պողոս-Պետրոս  • սուրբ սիրտ Հիսուսի  • սուրբ Սողոմոն  • սուրբ Վարդան  • սուրբ Փրկիչ ) Մերձավոր Արևելք ( սուրբ Անտոն  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածնի Ավետման  • սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գևորգ  • սուրբ Եղիա և սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Երրորդություն  • սուրբ Երրորդություն  • սուրբ Ընտանիք  • Թագուհի Տիեզերաց  • սուրբ Թերեզա  • սուրբ Լևոն  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Հովհան Ոսկեբերան  • սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ  • սուրբ Հովսեփ  • սուրբ Հովսեփ  • Մայր ամենայն գթությանց  • Մայր Վերափոխման  • սուրբ Մարիամ  • սուրբ Միքայել  • սրբոց Նահատակաց  • սուրբ Պետրոս  • սուրբ Պողոս  • սուրբ սիրտ Հիսուսի  • սուրբ սիրտ Հիսուսի  • սուրբ Վարդարանի Տիրամայր  • սուրբ Տիրամայր  • սուրբ Փրկիչ  • սուրբ Փրկիչ  • սուրբ Փրկիչ) Կորուսյալ թեմեր, եկեղեցիներ և վանքեր Թեմեր Եվդոկիա  • Լվով  • Խարբերդ  • Մարդին  • Մելիտենե  • Մուշ  • Սեբաստիա Եկեղեցիներ սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածին  • սուրբ Աստվածածնի Ավետման  • սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման  • սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման  • սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման • սուրբ Բարդուղիմեոս  • սուրբ Գեորգի  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ  • սուրբ Խաչ  • սուրբ Հովհաննես  • սուրբ Հովհաննես  • սուրբ Նիկոլաս  • սուրբ Նիկողայոս  • սուրբ Պետրոս  • սուրբ Ստեփանոս զանգակատուն  • սուրբ Ստեփանոս  • սուրբ Ստեփանոս  • սուրբ Վլաս  • սուրբ Փրկիչ

դ ք խ Հայերը Ղրիմում Ղրիմահայեր Արվեստա- գետներ Հովհաննես Այվազովսկի  • Ալեքսանդր Թամանյան  • Քրիստափոր Կարա-Մուրզա  • Ալեքսանդր Սպենդիարյան  • Վարդգես Սուրենյանց Գիտություն Կրթություն Դպրոց՝ Խալիբյան վարժարան (տպարան)  • Հայկական դպրոցներ  • Կաֆայի գրչության կենտրոն  • Մանրանկարչական դպրոց Մանկավարժներ՝ Ստեփանոս Թոխաթեցի Գիտնականներ՝ Գաբրիել Այվազյան  • Սերգեյ Մերգելյան Կազմակեր- պություններ Կրոնական Կրոնական գործիչներ՝ Գաբրիել Այվազյան  • Թադևոս եպիսկոպոս  • Վարդան Կաֆացի Գործող եկեղեցիներ և վանքեր՝ սուրբ Խաչ, Հին Ղրիմ  • սուրբ Հակոբ, Սիմֆերոպոլ  • սրբոց Հրեշտակապետաց, Թեոդոսիա  • սուրբ Հռիփսիմե, Յալթա  • սուրբ Նիկողայոս, Եվպատորիա  • սուրբ Նշան, Հին Ղրիմ  • սուրբ Սարգիս, Թեոդոսիա Կորուսյալ կառույցներ՝սուրբ Աննա , Հին Ղրիմ  • սրբոց Առաքելոց , Սուդակ  • սուրբ Աստվածածին , Հին Ղրիմ  • սուրբ Աստվածածնի Վերափոխման , Սիմֆերոպոլ  • Սուրբ Գեորգի, Թեոդոսիա  • Սուրբ Գևորգ, Ագարմիշ  • Սուրբ Գևորգ, Ղարասուբազար  • սուրբ Գևորգ, Սիմֆերոպոլ  • Սուրբ Եղիա , Բոգատոե  • Հայկական եկեղեցի, Սևաստոպոլ  • Հայկական վանք, Գրուշևկա  • Հայկական վանք, Թեոդոսիա  • Հայկական վանք, Կոկտեբել  • Սուրբ Հովհաննես, Թեոդոսիա  • Սուրբ Հովհաննես Մկրտիչ, Թեոդոսիա  • Սուրբ Ուրբաթ եկեղեցի, Տոպոլևկա  • Սուրբ Սարգիս, Տոպոլևկա  • Սուրբ Ստեփանոս, Թեոդոսիա  • Սուրբ Ստեփանոս, Հին Ղրիմ  • սուրբ Փրկիչ, Սիմֆերոպոլ Մշակույթ Մամուլ Պարբերականներ՝ Դաստիարակ  • Մասյաց աղավնի  • Սուրբ խաչ Այլ՝ Այվազովսկու պատկերասրահ  • Այվազովսկու շատրվան  • Երաժշտություն  • Հայերը Թեոդոսիայում  • Հայկական փողոց  • Հայ-ղփչաղերեն  • Սիմֆերոպոլի հայկական գերեզմանատուն