Դավիթ Հարքացի

Դավիթ Հարքացի;
Ծնվել է	մոտ 610
Մահացել է	մոտ 685
Մասնագիտություն	փիլիսոփա և աստվածաբան

Դավիթ Հարքացի (մոտ 610-685^[1]), հայ փիլիսոփա և աստվածաբան։

Կյանք ու գործունեություն

Դավիթ Հարքացին ծնվել է VII դարի սկզբին Հարք նահանգի Գերետ գյուղում^[2]։ Կյանքի վաղ տարիներից ոչինչ հայտնի չէ։ Կրթությունը ստացել է Կոստանդնուպոլիս քաղաքում, որտեղ սովորել է փիլիսոփայություն և աստվածաբանություն, ապա վերադարձել է Հայաստան^[1]։ Նա գործունեություն է ծավալել 660-680 թվականների ընթացքում^[3] և հիմնականում ուղղությունը եղել է Հայ առաքելական եկեղեցու քարոզած քրիստոնեական գաղափարախոսության ամրապնդումը^[4]։ Հայտնի է, որ հաճախ մասնակցել է աստվածաբանական վիճաբանությունների, որտեղ համամիտ է եղել Հուլիանոս Հալիկառնասցու հայացքներին և քննադատել է Սևերոս Անտիոքացուն։ Նա ղեկավարում էր հայ գրականության հունափիլիսոփայական դպրոցը, որտեղ հիմնական արդյունքը իր ընկերների և հետևորդների թարգմանած ու մեկնաբանած Փիլոն Ալեքսանդրացու ստեղծագործություններն էին^[5]։ Վերջինիս ազդեցությունը զգացվում էր Հարքացու ստեղծագործական աշխատանքներում^[1]^[2]^[6]։ Նա Աստծո գոյության տիեզերաբանական ապացույցի կողմնակիցն էր^[6]։ Նա գրել է մի քանի փիլիսոփայական և աստվածաբանական աշխատություններ, սակայն, դրանցից պահպանվել են միայն հատվածներ։ Բացի հայերենից, ըստ երևույթին, ստեղծագործել է նաև հունարեն։ Նրա ամենակարևոր աշխատությունը համարվում է կրոնափիլիսոփայական «Հարցուածք» աշխատությունը։

Դավիթ Հարքացու տեղեկությունները Դանիելյան նշանագրերի մասին շատ արժեքավոր են^[7]^[8]։

Նրան հաճախ շփոթում են նույն անունով VI և VII դարերի այլ հեղինակների՝ Դավիթ Անհաղթի, Դավիթ Քերականի, Դավիթ Բագրևանդցու և Դավիթ Տարոնացու հետ^[3]^[5]^[6]^[9]։

Գրականություն

«Հարցուածք» // «Արարատ» ամսագիր — 1902. — № 9—10 — էջ 937—973
«Բան հավատոյ ընդդեմ հերձուածողաց» // «Արարատ» ամսագիր — 1906. — № 3 — էջ 261—268
«Կաթողիկոս Անաստաս Ա Ակոռեցուն տրված պատասխանը» // «Արարատ» ամսագիր — 1906. — № 3 — էջ 269—270
«Աշոտ Պատրիարքին տրված պատասխանը» // «Արարատ» ամսագիր — 1906. — № 3 — էջ 270—272
«Առ երկաբնական ընդդիմադրութիւն» // «Արարատ» ամսագիր — 1916. — էջ 909—911

Դավիթ Հարքացուն վերագրում են նաև փիլիսոփայական՝ «Նկատումն Արիստոտէլի» աշխատանքը^[10]^[11]^[12]։

Կենսագրական ակնարկներ

Տեր-Մկրտչյան Գ., Դավիթ Հարքացի, Վաղարշապատ, 1903։
Ակինյան Ն., Դաւիթ Հարքացի, Վիեննա. 1959:

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 R. Bedrosian. Armenian Writers // Seventh Century
↑ ^2,0 ^2,1 Michael E. Stone. Adam and Eve in the Armenian Traditions, Fifth through Seventeenth Centuries. — Society of Biblical Lit, 2013. — P. 685-686. — (Early Judaism and its literature, 38).
↑ ^3,0 ^3,1 Benedetta Contin Il Corpus Davidicum armeno nella tradizione neoplatonica e nello sviluppo del pensiero armeno // Mediaeval Sophia. vol 1. — 2007. — С. 31—55.
↑ Армянская философия // Философская энциклопедия: В 5 т.-х / под редакцией Ф. В. Константинова. —М., 1960—1970.
↑ ^5,0 ^5,1 Давид Харкаци = Դավիթ Հարքացի // Энциклопедия «Христианская Армения». — 2002. — С. 270—271. Архивировано из первоисточника 1 Հոկտեմբերի 2015.
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 Давид Харкаци = Давид Харкаци // Энциклопедия «Кто есть кто. Армяне». —Ер., 2005. — Т. 1.
↑ Հակոբ Մանանդյան, Месроп Маштоц и борьба армянского народа за культурную самобытность, Ер., «АрмФАН» — 17, էջեր 17 — 17 էջ։
↑ Սերգեյ Մուրավյով Из истории одного открытия (подборка статей о создании армянского алфавита) // Армянский гуманитарный вестник. Том 4..
↑ Мурадян А. Н. К вопросу о личности, времени и научном наследии Давида Непобедимого. // Историко-филологический журнал АН АрмССР. — 1981. — № 1. — С. 194—216.
↑ Вартан Григорян История армянских колоний Украины и Польши (армяне в Подолии). — Ер.: изд-во АН АрмССР, 1980. — С. 241. — 291 с.
↑ Багумян Т. Произведение архиепископа Петроса Бердумяна “Из анализа сочинений Аристотеля” // «Эчмиадзин». — 2008. — № 8. — С. 21—24.
↑ Shirinian M. E. Armenian translation of Aristotle's “De vitiis et virtutibus” // Verbum № 6. Аристотель и средневековая метафизика. Альманах Центра изучения средневековой культуры при философском факультете СПбГУ.. —СПб, 2002. — С. 177—182.

[bedrosian-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 R. Bedrosian. Armenian Writers // Seventh Century

[Michael_E._Stone-2] 2,0 ^2,1 Michael E. Stone. Adam and Eve in the Armenian Traditions, Fifth through Seventeenth Centuries. — Society of Biblical Lit, 2013. — P. 685-686. — (Early Judaism and its literature, 38).

[Contin-3] 3,0 ^3,1 Benedetta Contin Il Corpus Davidicum armeno nella tradizione neoplatonica e nello sviluppo del pensiero armeno // Mediaeval Sophia. vol 1. — 2007. — С. 31—55.

[4] Армянская философия // Философская энциклопедия: В 5 т.-х / под редакцией Ф. В. Константинова. —М., 1960—1970.

[ХА-5] 5,0 ^5,1 Давид Харкаци = Դավիթ Հարքացի // Энциклопедия «Христианская Армения». — 2002. — С. 270—271. Архивировано из первоисточника 1 Հոկտեմբերի 2015.

[КТО-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 Давид Харкаци = Давид Харкаци // Энциклопедия «Кто есть кто. Армяне». —Ер., 2005. — Т. 1.

[7] Հակոբ Մանանդյան, Месроп Маштоц и борьба армянского народа за культурную самобытность, Ер., «АрмФАН» — 17, էջեր 17 — 17 էջ։

[8] Սերգեյ Մուրավյով Из истории одного открытия (подборка статей о создании армянского алфавита) // Армянский гуманитарный вестник. Том 4..

[Мурадян-9] Мурадян А. Н. К вопросу о личности, времени и научном наследии Давида Непобедимого. // Историко-филологический журнал АН АрмССР. — 1981. — № 1. — С. 194—216.

[10] Вартан Григорян История армянских колоний Украины и Польши (армяне в Подолии). — Ер.: изд-во АН АрмССР, 1980. — С. 241. — 291 с.

[11] Багумян Т. Произведение архиепископа Петроса Бердумяна “Из анализа сочинений Аристотеля” // «Эчмиадзин». — 2008. — № 8. — С. 21—24.

[12] Shirinian M. E. Armenian translation of Aristotle's “De vitiis et virtutibus” // Verbum № 6. Аристотель и средневековая метафизика. Альманах Центра изучения средневековой культуры при философском факультете СПбГУ.. —СПб, 2002. — С. 177—182.

[1]