An Iaráic

An Iaráic
جمهورية العراق (ar) العراق (ar) Republik Iraq (ms) Iraq (ms) Republic of Iraq (en) Iraq (en)
Bratach Armas
Aintiún	Mawtini
Mana	«Takbir»
Suíomh
33° N, 43° E / 33°N,43°E / 33; 43
Príomhchathair	Bagdad
Daonra
Iomlán	38,274,618 (2017)
• Dlús	87.57 hab./km²
Déamainm	Iarácach
Teanga oifigiúil	an Araibis an Choirdis
Reiligiún	Ioslam
Tíreolaíocht
Cuid de	an Meánoirthear Iarthar na hÁise
Achar dromchla	437,072 km²
Pointe is airde	Cheekha Dar (en) (3,611 m)
Ar theorainn le	an Tuirc an Araib Shádach Cuáit an Iordáin an tSiria an Iaráin
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Coalition Provisional Authority (en)
Cruthú	1932
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht chónaidhme agus stát cónaidhme
Comhlacht reachtach	Council of Representatives of Iraq (en)
• Uachtarán na hIaráice	Barham Salih (2018–2022)
• Príomh-Aire na hIaráice	Mohammed Shia' Al Sudani (2022–)
Eacnamaíocht
OTI ainmniúil	207,691,599,310 $ (2021)
Airgeadra	dinar na hIaráice
Aitheantóir tuairisciúil
Lonnaithe i gcrios ama	UTC+03:00 UTC+04:00 Asia/Baghdad (en)
Fearann Idirlín barrleibhéil	.iq
Glaochód	+964
Uimhir theileafóin éigeandála	112, 104, 115, 122 agus 100
Cód tíre	IQ
Eile
Suíomh gréasáin	gds.gov.iq

Tír sa Mheánoirthear agus in iardheisceart na hÁise í Poblacht na hIaráice. Tá sí ag críocha aici leis an Araib Shádach agus le Cuáit ó theas, leis an Tuirc ó thuaidh, leis an Siria san iarthuaisceart, leis an Iordáin san iarthar, agus leis an Iaráin san oirthear. Thugtaí an Mheaspatáim ar an dúiche seo.

Ba i réigiún na Measapatáime, idir an Eofrait agus an Tígris, a cuireadh tús le roinnt de na sibhialtachtaí is ársa ar domhan, na Suiméaraigh, na Bablóinigh agus na hAsaírigh. Tar éis a bheith faoi cheannas na Peirse ar feadh i bhfad, ghabh na hArabaigh seilbh ar an réigiún sa bhliain 656, agus aistríodh an Chailifeacht go dtí an chathair nua í mBagdad sa bhliain 762 (in aice leis an Bhablóin ársa). Bhí Bagdad ina príomhchathair don domhan Arabach ar feadh na gcéadta bliain go dtí gur chuir an Impireacht Otamánach an ceantar faoi chois sa bhliain 1534.

Ar an 22 Meán Fómhair 1980, bhris cogadh amach idir an Iaráin agus an Iaráic. Rinne Saddam Hussein ionradh ar an Iaráin.

Maraíodh 1,000,000 ar an dá thaobh^[1].

Chuir na Náisiún Aontaithe deireadh leis an doirteadh fola sa bhliain 1988^[2].

Príomhalt: Cogadh Iaráin - Iaráic

Ar an 2 Lúnasa 1990 nuair a thug Saddam Hussein an t-ordú ionsaí a dhéanamh ar Chuáit.

Thosaigh an Cogadh na Murascaille dá bharr Bhí an bua ag na gComhguallithe sa deireadh ar an 28 Feabhra 1991, ach níor cuireadh an ruaig ar Saddam Hussein. Agus iad ag teitheadh ó Chuáit, dhóigh na hIarácaigh a lán de na tobair ola atá go flúirseach sa tír seo.

Príomhalt: Cogadh na Murascaille

Ar an 19 Márta 2003 chuir an chomhghuáillíocht tús leis an gcogadh in aghaidh na hIaráice. Chuaigh Tony Blair agus George W. Bush glan i gcoinne na tuairime a bhí ag na Náisiúin Aontaithe gur cheart fanacht níos faide agus nár cheart ionsaí a dhéanamh ar an Iaráic de bharr na tubaiste a d’fhéadfadh tarlú.^[3]

Is iomaí tuairim fós faoi cad chuige a rinne siad é, agus cé atá freagrach as an gcinneadh tubaisteach sin.^[4]

Príomhalt: Cogadh na hIaráice

I mí Aibreáin 2010, chuir WikiLeaks físeán d'eachtra a tharla sa bhliain 2007 inar mharaigh fórsaí SAM sibhialtaigh hIaráice agus iriseoirí, ar a dtugtar Collateral Murder.