Hangul
Hangul (eisini skrivað Hangeul, 한글) er almenna skriftskipanin í Suður- og Norðurkorea og verður eisini óalment brúkt í Sulawesi. Hangul varð stovnað í 1446 av Sejong mikla.
Tá ið Hangul verður skrivað, verða bókstavarnir settir í bólkar, heldur enn skrivaðir hvør sær. Til dømis 한 han, sum er gjørt av ㅎ h, ㅏ a og ㄴ n, og 글 gul, sum er gjørt av ㄱ g, ㅡ u og ㄹl, saman verða tey 한글 Hangul.
9. oktobur er Hangul-dagur í Suðurkorea og 15. januar er Hangul-dagur í Norðurkorea.
Hjáljóð
[rætta | rætta wikitekst]| Bókstavur | Ljóðmál | Navn | MR | RR | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ㄱ | /k/ | [ki.jək] | 기역 | k / g | k | g / k | |
| ㄴ | /n/ | [ni.ɯn] | 니은 | n | n | n | |
| ㄷ | /t/ | [ti.kɨt] | 디귿 | t / d | t | d / t | |
| ㄹ | /l/ | [ɾi.ɯl] | 리을 | r / l | l | r / l | |
| ㅁ | /m/ | [mi.ɯm] | 미음 | m | m | m | |
| ㅂ | /p/ | [pi.ɯp̚] | 비읍 | p / b | p | b / p | |
| ㅅ | /s/ | [ʃi.ot] | 시옷 | s | s | s | |
| ㅇ | /ŋ/ (/Ø/) | [i.ɯŋ] | 이응 | – / ng | – / ng | – / ng | |
| ㅈ | /ʦ/ | [ʦi.ɯt̚] | 지읒 | ch / j / t | c | j / t | |
| ㅊ | /ʦʰ/ | [ʦʰi.ɯt̚] | 치읓 | ch’ / t | ch | ch / t | |
| ㅋ | /kʰ/ | [kʰi.ɯk̚] | 키읔 | k’ / k | kh | k | |
| ㅌ | /tʰ/ | [tʰi.ɯt̚] | 티읕 | t’ / t | th | t | |
| ㅍ | /pʰ/ | [pʰi.ɯp̚] | 피읖 | p’ / p | ph | p | |
| ㅎ | /h/ | [hi.ɯt̚] | 히읗 | h / – | h | h / – | |
| ㄲ | /k͈/ | [s’aŋ.gi.jək] | 쌍기역 | kk / k | kk | kk / k | |
| ㄸ | /t͈/ | [s’aŋ.di.gɨt] | 쌍디귿 | tt / t | tt | tt / t | |
| ㅃ | /p͈/ | [s’aŋ.bi.ɨp] | 쌍비읍 | pp / p | pp | pp / p | |
| ㅆ | /s͈/ | [s’aŋ.ʃi.ot] | 쌍시옷 | ss / t | ss | ss / t | |
| ㅉ | /ʦ͈/ | [s’aŋ.ʝi.ɨt] | 쌍지읒 | cch / t | cc | jj / t |
Sjálvljóð
[rætta | rætta wikitekst]| Bókstavur | Ljóðmál | RR | |||
|---|---|---|---|---|---|
| ㅏ | /a/ | a | a | a | |
| ㅑ | /ja/ | ya | ya | ya | |
| ㅓ | /ə/ | ŏ | e | eo | |
| ㅕ | /jə/ | yŏ | ye | yeo | |
| ㅗ | /o/ | o | o | o | |
| ㅛ | /jo/ | yo | yo | yo | |
| ㅜ | /u/ | u | wu | u | |
| ㅠ | /ju/ | yu | yu | yu | |
| ㅡ | /ɯ/ | ŭ | u | eu | |
| ㅣ | /i/ | i | i | i | |
| ㅐ | /ɛ/ | ae | ay | ae | |
| ㅒ | /jɛ/ | yae | yay | yae | |
| ㅔ | /e/ | e | ey | e | |
| ㅖ | /je/ | ye | yey | ye | |
| ㅚ | /ø/ | oe | oy | oe | |
| ㅟ | /y/ | ue | wi | wi | |
| ㅢ | /ɰi/ | ŭi | uy | ui | |
| ㅘ | /wa/ | wa | wa | wa | |
| ㅝ | /wə/ | wŏ | we | wo | |
| ㅙ | /wɛ/ | wae | way | wae | |
| ㅞ | /we/ | we | wey | we |
Søga
[rætta | rætta wikitekst]Hangul varð stovnað av Sejong mikla seint í desembur 1443 og varð liðugt 9. oktobur 1446. Hangul varð fyrst greitt frá í einum skjali frá ár 1446. Skjalið eitur Hunmin Jeongeum (훈민정음 "Rætta ljóð fólksins") og bókstavaraðið (Hangul) er uppkallað eftir hesum skjali.
Hangul (한글) varð stovnað, fyri at øll fólk kundu læra at skriva tað, tí tað var hildið at Hanja (漢字) var ov ringt at skriva.
Heimildir
[rætta | rætta wikitekst]
