Olleta

Olleta
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko enparantza
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Erdialdea
Udalerria	Leotz
Administrazioa
Mota	kontzeju
Izen ofiziala	Olleta
Burua (2019-2023)	(kontzejuburua)
Posta kodea	31395
Herritarra	olletar
Geografia
Koordenatuak	42°35′N 1°32′W / 42.59°N 1.54°W / 42.59; -1.54
Azalera	17,79 km²
Garaiera	659 metro
Distantzia	42,9 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	29 (2021)

Olleta^[1][a] Orbaibarrako Leotz udalerriko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Erdialdea eskualdean.

2021 urtean 29 biztanle zituen.

Bertako biztanleak olletarrak dira.

Olleta beste hizkuntza batzuetan ere ezagutzen da, hala nola:

• gaztelaniaz: Olleta

Gainera, toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Oleta (1156)
• Oyleta (1254)
• Oilleta (1268)
• Oylleta (1350)
• Olleta (1366)
• Olleta (1534)
• Olleta (1802)
• Olleta (1945)
• Olleta (1974)
• Olleta (1990)

Olletako armarria Leotz udalerriko armarria da. Armarri honekhonako blasoi hau du:^[3]

Olleta Erdialdea eskualdean dago, Orbaibar ibarrean eta Leotz udalerrian.

Leotz udalerria Nafarroa erdialdean dago Erriberriko merindadean eta Nafarroako hiriburutik 34 kilometrora.

Leotz udalerriko klimaren ezaugarri mediterraneoak bai batez besteko tenperaturan (12,5 gradu) bai batez besteko prezipitazioetan (600-900mm batez beste) ikusten dira. Aldaketa termikoa handia da, eta 20 gradurainoko aldea egon daiteke udaberriko eta udazkeneko egun askotan. Udan bi hilabete idor izaten dira, uztaila eta abuztua. Urteroko egun euritsuak 80 eta 100 bitartean dira.

Gizakiaren eragina dela eta, jatorrizko basoen azalera asko gutxitu da, eta mantendu den guneetan ameztiak nabarmentzen dira. Horrez gain, XIX. mendetik aurrera egindako birlandaketen ondorioz, Austriatik ekarritako pinu lariziarren (Pinus nigra) eta beltzen 351 hektarea daude.

Leotzen ez dago estazio meteorologikorik. Hala ere, Barasoain pareko udalerrian, estazio bat dagoen, itsasoaren mailatik 524 metrora, Nafarroako Gobernuak 1975ean jarritako estazio meteorologikoa dago.^[4]

Datu klimatikoak (Barasoain, 1975-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	20.0	22.0	27.0	29.0	36.0	40.0	42.0	41.0	37.0	31.0	25.0	18.0	42.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	9.2	10.9	14.3	16.1	20.6	25.3	28.4	28.7	23.8	18.6	12.6	9.5	18.2
Batez besteko tenperatura (ºC)	5.4	6.4	9.1	10.7	14.7	18.8	21.4	21.8	17.9	13.8	8.6	5.7	12.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	1.6	1.9	3.9	5.3	8.7	12.2	14.4	15.0	12.0	8.9	4.6	2.0	7.5
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-7.5	-9.0	-10.0	-3.0	0.0	2.0	7.0	7.0	2.0	-3.0	-7.0	-11.0	-11.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	44.2	34.6	41.8	66.6	55.1	42.6	25.3	28.8	43.9	54.3	59.9	51.7	548.8
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	46.0	22.0	44.0	40.0	42.0	38.5	39.0	86.0	95.0	44.0	53.0	40.0	95.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	10.5	9.0	8.0	10.7	10.5	6.4	5.1	4.9	5.4	9.8	11.4	10.9	102.5
Elur egunak (≥ 1 mm)	0.9	1.1	0.9	0.3	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.0	0.2	1.2	4.7
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[5]

Bertako nekazariek 1383an 66 kahitze 3 ogi laurtale zor zioten Koroari petxa kontzeptuan; Karlos III.a Nafarroakoak bi urterako erdia barkatu zien 1390an galera demografikoak zirela eta.

Orbaibarrena da 1845era. XIX. mendean administrazio-unitate hori banatu zenean, Olleta Leotz udalerrian sartu zen. Ibarreko herri gehienak bezala, 1835-1845eko udal erreformak arte Iruñeko merkatuko alkatearen jurisdikzioaren menpe egon zen eta, erreforma horietatik, udal erregimen komuneko leku bezala geratu zen. Elizari dagokionez, 1847an abade batek zerbitzatzen zuen eliza, auzotarrek aurkezten zutena, eta onuradun batek, erregeak edo abadeak, hutsik geratzen zen hilabetearen arabera. Olletak eskola bat zeukan garai hartan, mila erreal eta berrogeita hamar gari-lapurretaz hornitua. XX. mendearen hasieran, Olletako harategia eta taberna kontzejukoak ziren, eta lekua Leozko Udalaren egoitza ofizialean zegoen. Orain Iratxetan dago.

2021 urteko erroldaren arabera 29 biztanle zituen Olletak.^[6]

Nafarroako Hiriarteko Garraioa sareko 330 linea zerbitzua ematen dio kontzeju honi. Herriak autobus geldialdi bakarra du herrian, Tafallarantz.

Nafarroako Hiriarteko Garraioa  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 330 Tafalla Puiu • Santsoain • Makirriain Olleta

Autobus zerbitzuak lan egin dezan, 330 linea eskariaren araberako linea baita, bidaia aurreko eguneko 19:00ak baino lehen erreserbatu behar da.

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Leotz udalerria atzerakada-eremuan sailkatu zen, non euskarak hain atzerakada handia izan duen, non bertako hiztunik apenas geratzen den.^[7]

Koldo Zuazok, 2010ean, Leotz udalerria ez-euskal-eremuan sailkatu zen.^[8]

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legearen arabera, Leotz eremu ez-euskalduneko udalerria zen, eta hori dela eta, hizkuntza ofizial bakarra gaztelania zen. 2001eko erroldaren arabera, herritarren %15,04k zekien euskaraz hitz egiten, 2010ean % 15,10k eta 2018n % 28,20k. Euskal hiztun gehien dituen Erriberriko merindadeko udalerria da.

2017ko ekainaren 22an Nafarroako Parlamentuak eremu mistora pasatzea erabaki zuen, beste 43 udalekin batean.

• Jasokundeko Andre Mariaren jaiak, irailaren lehengo asteburuan

• Jasokundeko Andre Mariaren eliza, XII. mendean eraikitako krisitiau eliza, erromaniko estiloan.
• Gerindako errota, XVII. mendeko haize-errota, 1995ean berreraikia.

1. ↑ /oʎéta/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza bigarren silaban

• Jose Maria Jimeno Jurio (zuzendaria), Nafarroako toponimia eta mapagintza. XXXV, Iruñea, 1996. ISBN 84-235-1505-2.

• Leotz
• Orbaibar
• Erdialdea
• Erriberriko merindadea
• Nafarroa Garaia