2019ko Eurovision Abesti Lehiaketa

2019ko Eurovision Abesti Lehiaketa
Lehen finalerdia	Maiatzak 14, 2019
Bigarren finalerdia	Maiatzak 16, 2019
Finala	Maiatzak 18, 2019
Egoitza	Expo Tel Aviv, Tel Aviv
Aurkezlea(k)	Erez Tal Bar Refaeli Assi Azar Lucy Ayoub
Antolatzailea	Israelgo Irrati-difusioko Korporazio Publikoa (KAN)
Partaide kopurua	41
Irabazlea	"Arcade" Duncan Laurence  Herbehereak
← Lisboa 2018	Rotterdam 2020 Rotterdam 2021 →

2019ko Eurovision Abesti Lehiaketa urtero ospatzen den Eurovision Abesti Lehiaketaren 64. edizioa izan zen. Tel Aviveko Expo Tel Aviv erakustazokan egin zen, Israelen. Ekitaldia hirugarren aldiz antolatu zuen Israelek. Finalerdiak maiatzaren 14an eta 16an izan ziren, eta final handia maiatzaren 18an.^[1] Aurkezleak Bar Refaeli, Erez Tal, Assi Azar eta Lucy Ayoub izan ziren.

Lehiaketako irabazlea Duncan Laurence bakarlari nederlandarra izan zen, "Arcade" kantuarekin. Herbehereen bosgarren garaipena izan zen. Bigarren postua Italiako Mahmoodentzat izan zen, "Soldi" kantuarekin. Errusiako Sergey Lazarevek, "Scream" abestiarekin, hirugarren postua lortu zuen; aurretik ere hirugarren gelditu zen Lazarev 2016ko edizioan. Epaimahai profesionalen gustukoena Ipar Mazedonia izan zen, eta telebozketaren gustokoena Norvegia.

41 herrialdek hartu zuten parte guztira, aurreko urtean baino bi gutxiagok.^[2] Australiari parte hartzeko gonbidapena luzatu zitzaion Europako Irrati-Telebista Batasunaren eskutik bosgarren urtez. Bulgariak partaidetzari uko egin zion, irrati-telebista publikoaren arazo ekonomikoak medio. Ukrainak parte hartzeko izena emana zuen, baina partaidetza bertan behera utzi zuen, 2014tik Errusiarekin daukan gatazka medio.^[3]

Historian hirugarren aldiz, lehiaketa Israelek antolatu zuen, herrialdeak 2018ko edizioa irabazi ondoren Nettaren eskutik. Aurretik Jerusalemen egin zen ekitaldia, birritan, 1979an eta 1999an. Lizitazio prozesu bat burutuz, 2018ko irailaren 13an Tel Aviveko Expo Tel Aviv erakustazoka hautatu zuten 2019ko egoitza bezala Israelgo Irrati-difusioko Korporazio Publikoak (KAN) eta Europako Irrati-Telebista Batasunak (EBU).

Erakustazoka honen bigarren pabiloia erabili zen ekitaldirako, non 10.000 pertsona inguru sar daitezkeen.

Hasiera batean, ekitaldia Jerusalemen egingo zela baieztatu zuen Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroak. Hala ere, Jerusalemen estatusa dela eta, herrialde batzuek ekitaldiari boikot egiteko aukerarik baldin bazen, EBUk beste hiri edota herrialde bat aukeratuko zuela jakinarazi zion KAN korporazioari eta israeldar gobernuari, israeldar prentsaren arabera.^[4] Ondoren lizitazio prozesua zabaldu zen, eta Tel Avivez gain Jerusalem eta Eilat izan ziren hautagai ofizialak.^[5]

Edizioaren leloa, Dare to dream (euskaraz "Ausartu amets egiten") 2018ko urriaren 28an aurkeztu zen, eta bere ikus-diseinua 2019ko urtarrilaren 8an. Batera jarrita izar bat osatzen duten hiru hiruki erakusten ditu logo nagusiak. Infografia, apainketa, eszenatokiaren diseinua, eta merchandisina, besteak beste, ikus-diseinu honetan oinarritu ziren.^[6]

2019ko urtarrilak 8an, KAN eta EBUk lehiaketaren lau aurkezleak ezagutarazi zituen. Bar Refaeli nazioarteko supermodeloa da, Erez Tal eta Assi Azar Keshet 12 telebista kate pribatuko ohiko aurkezleak dira, eta Lucy Ayoub KANeko ohiko aurkezlea da.^[7]

Lehen finalerdia aurreko urteko irabazle izan zen Nettak zabaldu zuen "Toy" abestuz, eta pausartean 1998ko garailea izan zen Dana Internationalek "Just the Way You Are" abestu zuen.^[8]

Bigarren finalerdiko pausartean, Shalva Band taldeak "A Million Dreams" abestu zuen.^[8]

Finala zabaltzeko, 1998ko irabazlea izan zen Dana Internationalek "Diva" eta "Tel Aviv" abestu zituen, 1973ko israeldar ordezkaria izan zen Ilanitek "Ey Sham" abestu zuen, eta 2015eko ordezkaria izan zen Nadav Guedjek "Golden Boy" abestu zuen. Lehiaketako emanaldien ondoren, Madonna nazioarteko superrizarrak "Like a Prayer" eta "Future" (Quavo raperoarekin) kantatu zituen.^[9] Horrez gain, aurreko urteko irabazlea izan zen Nettak "Nana Banana" kanta berria estreinatu zuen eta Conchita Wurst (2014ko irabazlea), Måns Zelmerlöw (2015eko irabazlea), Eleni Foureira (2018ko bigarren sailkatua), Verka Serduchka (2007ko bigarren sailkatua) eta Gali Atari (1979ko irabazlea) Eurovisioneko kanten pot-pourri batean aritu ziren. Idan Raichelek "Bo’ee – Come to Me" abestu zuen. Gal Gadot aktore eta modeloak agerpena egin zuen bideo batean.^[8]

Herrialde partaideak bi finalerdietan banatzeko zozketa 2019ko urtarrilak 28an ospatu zen, Tel Aviveko Arte Museoan. Finalerdietako 36 partaideak 6 pototan kokatu ziren lehenik, bere bozketa joera historialaren arabera. Finalera zuzenik sailkatutako herrialdeek – Big 5 taldeko herrialdeak (Alemania, Erresuma Batua, Espainia, Frantzia eta Italia) eta herrialde antolatzailea (Israel) – zein finalerditan zegokien botoa ematea ere erabaki zuen zozketak.^[10]

1. potoa	2. potoa	3. potoa	4. potoa	5. potoa	6. potoa
Albania  Eslovenia  Kroazia  Mazedonia  Montenegro  Serbia	Danimarka  Estonia  Finlandia  Islandia  Norvegia  Suedia	Armenia  Azerbaijan  Bielorrusia  Errusia  Georgia  Ukraina[z 1]	Australia  Irlanda  Letonia  Lituania  Polonia  Portugal	Austria  Belgika  Herbehereak  Hungaria  Txekia  Suitza	Errumania  Grezia  Malta  Moldavia  San Marino  Zipre

1. ↑ Ukrainak bertan behera utzi zuen partaidetza, zozketa ondoren hilabete bat beranduago.

Lehiaketak bi finalerdi eta final bat izan zituen. Big 5 taldeko herrialdeak (Alemania, Erresuma Batua, Espainia, Frantzia eta Italia) eta herrialde antolatzailea (Israel) zuzenki sailkatuak zeuden finalera. Gainontzako herrialdeak bi finalerdien artean banatu ziren, finalerdi bakoitzeko hamar lehen sailkatuak lortu zutelarik finalerako pasea.

Finalerdiko partaideez gain, Espainia, Frantzia eta Israeleri ere egokituko zitzaien botoa ematea. Taulan azpimarratutako herrialdeak pasa ziren finalera.

Ordena	Herrialdea	Hizkuntza	Artista	Abestia	Euskarara itzulpena	Postua	Puntuak
01	Zipre	Ingelesa	Tamta	"Replay"	Errepikapena	9	149
02	Montenegro	Ingelesa	D mol	"Heaven"	Zerua	16	46
03	Finlandia	Ingelesa	Darude feat. Sebastian Rejman	"Look Away"	Begirada kendu	17	23
04	Polonia	Poloniera, Ingelesa	Tulia	"Fire of Love (Pali się)"	Maitasun-sua (Sutan daude)	11	120
05	Eslovenia	Esloveniera	Zala Kralj & Gašper Šantl	"Sebi"	Zeure buruari	6	167
06	Txekia	Ingelesa	Lake Malawi	"Friend of a Friend"	Lagun baten laguna	2	242
07	Hungaria	Hungariera	Joci Pápai	"Az én apám"	Neure aita	12	97
08	Bielorrusia	Ingelesa	ZENA	"Like It"	Gustuko	10	122
09	Serbia	Serbiera[fe1 1]	Nevena Božović	"Kruna" (Круна)	Koroa	7	156
10	Belgika	Ingelesa	Eliot	"Wake Up"	Esna zaitez	13	70
11	Georgia	Georgiera[fe1 2]	Oto Nemsadze	"Keep on Going"	Jarrai aurrera	14	62
12	Australia	Ingelesa	Kate Miller-Heidke	"Zero Gravity"	Zero grabitatea	1	261
13	Islandia	Islandiera	Hatari	"Hatrið mun sigra"	Gorrotoa nagusituko da	3	221
14	Estonia	Ingelesa	Victor Crone	"Storm"	Ekaitza	4	198
15	Portugal	Portugesa	Conan Osíris	"Telemóveis"	Mugikorrak	15	51
16	Grezia	Ingelesa	Katerine Duska	"Better Love"	Maitasun hobea	5	185
17	San Marino	Ingelesa[fe1 3]	Serhat	"Say Na Na Na"	Esan na na na	8	150

1. ↑ Errepikatzen diren bi lerro ingelesez.
2. ↑ Esamolde bat abkhazieraz.
3. ↑ Hiru hitz turkieraz.

Finalerdiko partaideez gain, Alemania, Erresuma Batua eta Italiari ere egokituko zitzaien botoa ematea. Taulan azpimarratutako herrialdeak pasa ziren finalera.

Ordena	Herrialdea	Hizkuntza	Artista	Abestia	Euskarara itzulpena	Postua	Puntuak
01	Armenia	Ingelesa	Srbuk	"Walking Out"	Irteten	16	49
02	Irlanda	Ingelesa	Sarah McTernan	"22"	—	18	16
03	Moldavia	Ingelesa	Anna Odobescu	"Stay"	Geratu	12	85
04	Suitza	Ingelesa	Luca Hänni	"She Got Me"	Hartu ninduen	4	232
05	Letonia	Ingelesa	Carousel	"That Night"	Gau hura	15	50
06	Errumania	Ingelesa	Ester Peony	"On a Sunday"	Igande batean	13	71
07	Danimarka	Ingelesa, Frantsesa[fe2 1]	Leonora	"Love is Forever"	Maitasuna betirako da	10	94
08	Suedia	Ingelesa	John Lundvik	"Too Late for Love"	Beranduegi maitasunerako	3	238
09	Austria	Ingelesa	PÆNDA	"Limits"	Mugak	17	21
10	Kroazia	Ingelesa, Kroaziera	Roko	"The Dream"	Ametsa	14	64
11	Malta	Ingelesa	Michela	"Chameleon"	Kameleoia	8	157
12	Lituania	Ingelesa	Jurij Veklenko	"Run with the Lions"	Lehoiekin korrika egin	11	93
13	Errusia	Ingelesa	Sergey Lazarev	"Scream"	Garrasi	6	217
14	Albania	Albaniera	Jonida Maliqi	"Ktheju tokës"	Herrialdera itzulera	9	96
15	Norvegia	Ingelesa[fe2 2]	KEiiNO	"Spirit in the Sky"	Zeruko espiritua	7	210
16	Herbehereak	Ingelesa	Duncan Laurence	"Arcade"	Joko-aretoa	1	280
17	Ipar Mazedonia	Ingelesa	Tamara Todevska	"Proud"	Harro	2	239
18	Azerbaijan	Ingelesa	Chingiz	"Truth"	Egia	5	224

1. ↑ Lerro batzuk danieraz eta alemanez ere.
2. ↑ Errepikatzen den lerro bat ipar samieraz.

26 herrialdek hartu zuten parte finalean, eta 41 herrialdek eman zuten botoa.

Ordena	Herrialdea	Hizkuntza	Artista	Abestia	Euskarara itzulpena	Postua	Puntuak[f 1]
01	Malta	Ingelesa	Michela	"Chameleon"	Kameleoia	14	107
02	Albania	Albaniera	Jonida Maliqi	"Ktheju tokës"	Herrialdera itzulera	17	90
03	Txekia	Ingelesa	Lake Malawi	"Friend of a Friend"	Lagun baten laguna	11	157
04	Alemania	Ingelesa	S!sters	"Sister"	Ahizpa	25	24
05	Errusia	Ingelesa	Sergey Lazarev	"Scream"	Garrasi	3	370
06	Danimarka	Ingelesa, Frantsesa[f 2]	Leonora	"Love is Forever"	Maitasuna betirako da	12	120
07	San Marino	Ingelesa[f 3]	Serhat	"Say Na Na Na"	Esan na na na	19	77
08	Ipar Mazedonia	Ingelesa	Tamara Todevska	"Proud"	Harro	7	305
09	Suedia	Ingelesa	John Lundvik	"Too Late for Love"	Beranduegi maitasunerako	5	334
10	Eslovenia	Esloveniera	Zala Kralj & Gašper Šantl	"Sebi"	Zeure buruari	15	105
11	Zipre	Ingelesa	Tamta	"Replay"	Errepikapena	13	109
12	Herbehereak	Ingelesa	Duncan Laurence	"Arcade"	Joko-aretoa	1	498
13	Grezia	Ingelesa	Katerine Duska	"Better Love"	Maitasun hobea	21	74
14	Israel	Ingelesa	Kobi Marimi	"Home"	Etxea	23	35
15	Norvegia	Ingelesa[f 4]	KEiiNO	"Spirit in the Sky"	Zeruko espiritua	6	331
16	Erresuma Batua	Ingelesa	Michael Rice	"Bigger Than Us"	Gu baino handiagoa	26	11
17	Islandia	Islandiera	Hatari	"Hatrið mun sigra"	Gorrotoa nagusituko da	10	232
18	Estonia	Ingelesa	Victor Crone	"Storm"	Ekaitza	20	76
19	Bielorrusia	Ingelesa	ZENA	"Like It"	Gustoko	24	31
20	Azerbaijan	Ingelesa	Chingiz	"Truth"	Egia	8	302
21	Frantzia	Frantsesa, Ingelesa	Bilal Hassani	"Roi"	Erregea	16	105
22	Italia	Italiera[f 5]	Mahmood	"Soldi"	Dirua	2	472
23	Serbia	Serbiera[f 6]	Nevena Božović	"Kruna" (Круна)	Koroa	18	89
24	Suitza	Ingelesa	Luca Hänni	"She Got Me"	Arazi ninduen	4	364
25	Australia	Ingelesa	Kate Miller-Heidke	"Zero Gravity"	Zero grabitatea	9	284
26	Espainia	Gaztelania	Miki	"La venda"	Benda	22	54

1. ↑ Finala ospatu eta lau egun geroago, Bielorrusiar epaimahaiaren emaitzak gaizki gehitu zirela adierazi zuen EBUk, eta hau zuzentzeak emaitza ofizialetan aldaketa batzuk eragin zituen.
2. ↑ Lerro batzuk danieraz eta alemanez ere.
3. ↑ Hiru hitz turkieraz.
4. ↑ Errepikatzen den lerro bat ipar samieraz.
5. ↑ Bi lerro arabieraz.
6. ↑ Errepikatzen diren bi lerro ingelesez.

Israeldar estatuaren aurkako "Boikota. Desinbertsioa. Zigorra" kanpaina jarraituz, ekitaldiari boikota egiteko deialdiak egin zituzten alderdi eta artista batzuek. Hala ere, aurreko urteko herrialde partaide guztiek jarraitu zuten lehiaketan bi salbuespen ezik, eta bi salbuespenek (Bulgaria eta Ukraina) bestelako arrazoiengatik egin zioten uko partaidetzari.

Ukrainan Vidbir 2019 lehiaketak erabaki behar zuen nor izango ote zen Ukrainako ordezkaria Eurovisionen. 2019ko otsailaren 23an jokatu zen Vidbir 2019-en finala, eta Maruv abeslariak irabazi zuen "Siren Song" abestiarekin. Hala ere, Ukrainako telebista erakunde publikoak kontratu bat aurkeztu zion Maruvi Eurovisionen bere izena emateko, eta 48 orduko epea eman zion sinatzeko. Kontratu honen klausula deigarriena Errusian kontzertuak emateari uko egitea zen, eta Maruvek Errusian kontzertuak emateko data batzuk itxita zeuzkan aldez aurretik. 2014tik Errusia eta Ukraina artean sortutako gatazka politiko eta militarragatik, polemikoa da Ukrainan musikariek Errusian kontzertuak ematea. Maruvek uko egin zion kontratua sinatzeari eta Eurovisionera joateari baldintza horietan. Telebista erakundeak Vidbir lehiaketan bigarren eta hirugarren sailkatu zirenei eskatu zien orduan Eurovisionera joatea Ukraina ordezkatzeko, baina haiek ere uko egin ziotenean, telebista erakundeak bertan behera utzi zuen otsailaren 27an Ukrainaren partaidetza.

Israel-Palestina Gatazka dela eta, Palestinar ikurren ezusteko agerraldiak izan ziren finalean. Artista gonbidatu bezala abesten zuen Madonnaren emanaldian, bi dantzarik Israeldar eta Palestinar banderak erakusten zituzten bizkarrean, eta emanaldiaren amaieran bi dantzari hauek sorbaldaz sorbalda agertu ziren, eskailera batzuk igo ahala. Geroago, Islandiako partaideek, Hatari taldeko kideek, Palestinar ikurrak erakutsi zituzten kamara aurrean telebozketaren botoak jaso zituztenean, eta Expo Tel Aviveko ikuslegoaren zati nabarmen batek txistuekin erantzun zuen.

• (Ingelesez) Eurovision 2019 webgune ofiziala