Ιωνία

Ιωνία
Περιοχή της αρχαίας Ελλάδας
	Όρος Μυκάλη, θέση του Πανιωνίου
Τοποθεσία:	Μικρά Ασία
Μεγαλύτερη πόλη:	Σμύρνη
Διάλεκτος:	Ιωνική διάλεκτος
Περίοδος ακμής:	7ο - 6ο αιώνα π.Χ. (ως Κοινό των Ιώνων)
	Η Ιωνία στη δυτική Μικρά Ασία

Συντεταγμένες: 38°12′N 27°30′E / 38.200°N 27.500°E / 38.200; 27.500

Η Ιωνία είναι ιστορική περιοχή στη δυτική ακτή της Μικράς Ασίας, στη σημερινή Τουρκία. Αποτελούνταν από τα βόρεια εδάφη του Κοινού των Ιώνων των ελληνικών οικισμών. Ποτέ δεν ήταν ένα ενιαίο κράτος, πήρε το όνομά της από τους Ίωνες που είχαν εγκατασταθεί στην περιοχή πριν από την αρχαϊκή περίοδο.

Η Ιωνία περιλάμβανε μια στενή παράκτια λωρίδα από τη Φώκαια στα βόρεια κοντά στις εκβολές του ποταμού Ερμού, μέχρι τη Μίλητο στα νότια κοντά στις εκβολές του ποταμού Μαιάνδρου και περιλάμβανε τα νησιά της Χίου και της Σάμου. Οριοθετούνταν από την Αιολία στα βόρεια, τη Λυδία στα ανατολικά και την Καρία στα νότια. Οι πόλεις της περιοχής έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμάχη μεταξύ της Περσικής Αυτοκρατορίας και των Ελλήνων.

Οι ιωνικές πόλεις αναγνωρίζονταν από μυθικές παραδόσεις συγγένειας και από τη χρήση της ιωνικής διαλέκτου, αλλά υπήρχε μια βασική ομάδα δώδεκα ιωνικών πόλεων που σχημάτιζαν το Κοινό των Ιώνων και είχαν κοινό ιερό και γιορτή στο Πανιώνιο. Οι δώδεκα αυτές πόλεις ήταν (από νότο προς βορρά): Μίλητος, Μυούς, Πριήνη, Έφεσος, Κολοφών, Λέβεδος, Τέως, Ερυθρές, Κλαζομενές και Φώκαια, μαζί με τα νησιά Σάμο και Χίο.^[1] Η Σμύρνη, αρχικά αιολική αποικία, στη συνέχεια καταλήφθηκε από Ίωνες από την Κολοφώνα και έγινε ιωνική πόλη.^[2]^[3]

Η Σχολή της Ιωνίας, με επίκεντρο τη Μίλητο του 6ου αιώνα π.Χ., χαρακτηρίστηκε από την εστίαση σε μη υπερφυσικές εξηγήσεις για τα φυσικά φαινόμενα και την αναζήτηση ορθολογικών εξηγήσεων του σύμπαντος, θέτοντας έτσι τα θεμέλια για την επιστημονική έρευνα και την ορθολογική σκέψη στη δυτική φιλοσοφία.

Γεωγραφία

Ο ιστορικός χώρος της αρχαίας Ιωνίας εκτεινόταν από τον Έρμο ποταμό στα βόρεια μέχρι την αρχή της χερσονήσου της Αλικαρνασσού στα νότια. Δυτικά κατέληγε στην μεγάλη χερσόνησο της Ερυθραίας, ενώ ανατολικά κατέληγε σε οροσειρές που χώριζαν την Ιωνία από τη Λυδία και την Καρία. Στην Ιωνία συμπεριλαμβάνονταν και τα νησιά Χίος και Σάμος τα οποία είχαν αποικιστεί από Ίωνες. Βορειότερη αρχαία πόλη της Ιωνίας ήταν η Φώκαια και νοτιότερη η Μίλητος και το ιωνικό μαντείο των Διδύμων.

Ιστορία

Η περιοχή της Ιωνίας αποικίστηκε την περίοδο των μεγάλων μετακινήσεων στον ελλαδικό χώρο. Η μετανάστευση ελληνικών φύλων προς την δυτική ακτή της Μικράς Ασίας και προς τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου ονομάστηκε πρώτος ελληνικός αποικισμός. Το βόρειο τμήμα της ανατολικής ακτής του Αιγαίου όπως και η Λέσβος αποικίστηκαν κυρίως από Αιολείς. Το νότιο τμήμα καθώς και τα νησιά Κως και Ρόδος από Δωριείς. Το κεντρικό τμήμα που άκμασε περισσότερο καθώς και τα νησιά Χίος και Σάμος αποικίστηκαν από Ίωνες.

Ιωνικές πόλεις

Οι Ίωνες ίδρυσαν δώδεκα ισχυρές πόλεις που κατά τον έβδομο αιώνα δημιούργησαν μια θρησκευτική ένωση παρόμοια με τις αμφικτυονίες της ηπειρωτικής Ελλάδας, που ονομάστηκε κοινό των Ιώνων ή ιωνική Δωδεκάπολις. Στην Δωδεκάπολη συμπεριλαμβάνονταν οι δώδεκα ισχυρότερες πόλεις των Ιώνων: η Μίλητος, η Μυούς, η Πριήνη, η Έφεσος, η Κολοφώνα, η Λέβεδος, η Τέως, οι Κλαζομενές, η Φώκαια οι Ερυθρές και οι νησιωτικές πόλεις Χίος και Σάμος.^[4] Κέντρο της ένωσης ήταν η χερσόνησος της Μυκάλης. Στην περιοχή αυτή, το κοινό διοργάνωνε γιορτή, τα Πανιώνια.^[5]

Οι ιωνικές πόλεις έχασαν την ανεξαρτησία τους υποτασσόμενες αρχικά στους Λυδούς (με εξαίρεση τη Μίλητο) και στη συνέχεια στους Πέρσες, που υπέταξαν ολόκληρη την περιοχή. Οι ιωνικές πόλεις απαλλάχτηκαν από την περσική κυριαρχία μετά τους Περσικούς Πολέμους και εντάχθηκαν στην Δηλιακή Συμμαχία. Οι πόλεις της Ιωνίας επανήλθαν στην περσική αυτοκρατορία με την ανταλκίδειο ειρήνη που ακολούθησε τη λήξη του Κορινθιακού Πολέμου. Μετά της κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου η Ιωνία έγινε μέρος των ελληνιστικών βασιλείων που ιδρύθηκαν στην περιοχή και τελικά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Στη διάρκεια των τελευταίων περιόδων πολλές ιωνικές πόλεις γνώρισαν μεγάλη ακμή, κυρίως η πόλη της Εφέσου. Το κοινό των Ιώνων επανασυστάθηκε κατά την ελληνιστική περίοδο με την προσθήκη και της Σμύρνης στις υπόλοιπες δώδεκα πόλεις.

Γλωσσικά ιδιώματα

Προς νότο η πρώτη πόλη στη σειρά είναι η Μίλητος, ύστερα έρχονται η Μυούς και η Πριήνη· αυτές βρίσκονται στην Καρία και μιλούν το ίδιο ιδίωμα μεταξύ τους. Οι πόλεις πάλι στη Λυδία είναι η Έφεσος, η Κολοφών, Λέβεδος, Τέως, Κλαζομεναί και η Φώκαια· [1.142.4] αυτές οι πόλεις δεν συμφωνούν καθόλου ως προς τη γλώσσα τους με εκείνες που αναφέραμε πρωτύτερα, ενώ μεταξύ τους έχουν το ίδιο ιδίωμα. Υπολείπονται άλλες τρεις ιωνικές πόλεις, δύο από τις οποίες είναι χτισμένες σε νησιά, στη Σάμο και στη Χίο, ενώ η τρίτη βρίσκεται στη στεριά, δηλαδή οι Ερυθραί· Χίοι και Ερυθραίοι μιλούν το ίδιο ιδίωμα, ενώ οι Σάμιοι το ιδιαίτερο δικό τους. Έτσι τα γλωσσικά ιδιώματα γίνονται τέσσερα.

Παραπομπές

↑ Herodotus, 1.142.
↑

Μία ή περισσότερες προτάσεις από το προηγούμενο κείμενο ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Bunbury, Edward Herbert; Hogarth, David George (1911) «Ionia» στο: Chisholm, Hugh, επιμ. Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 14 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 727–728
↑ Herodotus, 1.143, 1.149–150.
↑ Βικιθήκη - Ηροδότου Ιστορία, βιβλίο 1.142 Μίλητος μὲν αὐτέων πρώτη κέεται πόλις πρὸς μεσαμβρίην, μετὰ δὲ Μυοῦς τε καὶ Πριήνη. 4 αὗται μὲν ἐν τῇ Καρίῃ κατοίκηνται κατὰ ταὐτὰ διαλεγόμεναι σφίσι, αἵδε δὲ ἐν τῇ Λυδίῃ, Ἔφεσος Κολοφὼν Λέβεδος Τέως Κλαζομεναὶ Φώκαια· αὗται δὲ αἱ πόλιες τῇσι πρότερον λεχθείσῃσι ὁμολογέουσι κατὰ γλῶσσαν οὐδέν, σφισι δὲ ὁμοφωνέουσι. ἔτι δὲ τρεῖς ὑπόλοιποι Ἰάδες πόλιες, τῶν αἱ δύο μὲν νήσους οἰκέαται, Σάμον τε καὶ Χίον, ἡ δὲ μία ἐν τῇ ἠπείρῳ ἵδρυται, Ἐρυθραί. Χῖοι μέν νυν καὶ Ἐρυθραῖοι κατὰ τὠυτὸ διαλέγονται, Σάμιοι δὲ ἐπ᾽ ἑωυτῶν μοῦνοι. οὗτοι χαρακτῆρες γλώσσης τέσσερες γίνονται.
↑ Σκουφάκης, Πέτρος (1971). «Η Πανελλήνιος Ιδέα ως πνευματική και πολιτική εκδήλωσις κατά την αρχαιότητα και δη επί Φιλίππου Β' και Μ. Αλεξάνδρου και τα γενεσιουργά αυτής αίτια». Μακεδονικά 11. doi:10.12681/makedonika.935. https://www.researchgate.net/publication/304263104_E_Panellenios_Idea_os_pneumatike_kai_politike_ekdelosis_kata_ten_archaioteta_kai_de_epi_Philippou_B'_kai_M_Alexandrou_kai_ta_genesiourga_autes_aitia.

Αυτό το λήμμα σχετικά με την Ιστορική Γεωγραφία χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[1] Herodotus, 1.142.

[Ionia-2] 

Μία ή περισσότερες προτάσεις από το προηγούμενο κείμενο ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμα: Bunbury, Edward Herbert; Hogarth, David George (1911) «Ionia» στο: Chisholm, Hugh, επιμ. Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 14 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σσ. 727–728

[3] Herodotus, 1.143, 1.149–150.

[4] Βικιθήκη - Ηροδότου Ιστορία, βιβλίο 1.142 Μίλητος μὲν αὐτέων πρώτη κέεται πόλις πρὸς μεσαμβρίην, μετὰ δὲ Μυοῦς τε καὶ Πριήνη. 4 αὗται μὲν ἐν τῇ Καρίῃ κατοίκηνται κατὰ ταὐτὰ διαλεγόμεναι σφίσι, αἵδε δὲ ἐν τῇ Λυδίῃ, Ἔφεσος Κολοφὼν Λέβεδος Τέως Κλαζομεναὶ Φώκαια· αὗται δὲ αἱ πόλιες τῇσι πρότερον λεχθείσῃσι ὁμολογέουσι κατὰ γλῶσσαν οὐδέν, σφισι δὲ ὁμοφωνέουσι. ἔτι δὲ τρεῖς ὑπόλοιποι Ἰάδες πόλιες, τῶν αἱ δύο μὲν νήσους οἰκέαται, Σάμον τε καὶ Χίον, ἡ δὲ μία ἐν τῇ ἠπείρῳ ἵδρυται, Ἐρυθραί. Χῖοι μέν νυν καὶ Ἐρυθραῖοι κατὰ τὠυτὸ διαλέγονται, Σάμιοι δὲ ἐπ᾽ ἑωυτῶν μοῦνοι. οὗτοι χαρακτῆρες γλώσσης τέσσερες γίνονται.

[5] Σκουφάκης, Πέτρος (1971). «Η Πανελλήνιος Ιδέα ως πνευματική και πολιτική εκδήλωσις κατά την αρχαιότητα και δη επί Φιλίππου Β' και Μ. Αλεξάνδρου και τα γενεσιουργά αυτής αίτια». Μακεδονικά 11. doi:10.12681/makedonika.935. https://www.researchgate.net/publication/304263104_E_Panellenios_Idea_os_pneumatike_kai_politike_ekdelosis_kata_ten_archaioteta_kai_de_epi_Philippou_B'_kai_M_Alexandrou_kai_ta_genesiourga_autes_aitia.

[1]