Δισιλένιο
| Δισιλένιο | |
|---|---|
| |
| Γενικά | |
| Όνομα IUPAC | Δισιλένιο |
| Χημικά αναγνωριστικά | |
| Χημικός τύπος | Si2H4 |
| Μοριακή μάζα | 60,2028 amu |
| Αριθμός CAS | 15435-77-5 |
| SMILES | [SiH2]=[SiH2] |
| PubChem CID | 139934 |
| ChemSpider ID | 123409 |
| Δομή | |
| Φυσικές ιδιότητες | |
| Χημικές ιδιότητες | |
| Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa). | |
Το δισιλένιο ή τετραϋδρίδιο του διπυριτίου (αγγλικά: disilene) είναι ανόργανη ομοιοπολική χημική ένωση, που περιέχει πυρίτιο και υδρογόνο, και έχει μοριακό τύπο Si2H4, αν και παριστάνεται συχνά και με τον ημισυντακτικό τύπο SiH2SiH2. Αποτελεί το πυριτιούχο ανάλογο του αιθενίου. Τυπικά, η ονομασία δισιλένιο αναφέρεται ειδικότερα σε ένα πρωτοτροπικό ταυτομερές της ένωσης. Αποτελεί το απλούστερο σιλένιο, που με τη σειρά τους αποτελούν τα πυριτιούχα ανάλογα των αλκενίων. Σε μέρος της χημικής βιβλιογραφίας στα σιλένια συμπεριλαμβάνονται και ενώσεις που περιέχουν χημικούς δεσμούς Si=C.
Ο όρος δισιλένιο μπορεί, ακόμη να αναφέρεται, όχι μόνο στη «μητρική» ένωση, αλλά και σε άλλες «θυγατρικές» ενώσεις με γενικό τύπο SiR2=SiR2, όπου τα R, που δεν είναι αναγκαστικά τα ίδια, μπορεί να είναι υδρογόνο, αλογόνο, ή μονοσθενείς ανόργανες και οργανικές ρίζες. Επίσης δύο R μπορεί να αντικατασταθούν από μια δισθενή ρίζα, αντιστοίχως, σχηματίζοντας έτσι και ετεροκυκλικά δισιλένια.
Δεσμολογία και ιδιότητες
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Το μόριο του δισιλενίου περιέχει ένα διπλό δεσμό Si=Si και τέσσερεις (4) ισοδύναμους δεσμούς Si-H. Αντίθετα από το αιθένιο, το δισιλένιο είναι κινητικά ασταθές, εξαιτίας αντίδρασης ταυτομερισμού μεταξύ δύο (2) σχεδόν ισότιμων ενεργειακά ταυτομερών: του (μ2-Η)δισιλένιου και του δισιλανυλιδένιου.[1]
Οργανοδισιλένια
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Δισιλένια με στερεοχημικά ογκώδεις υποκαταστἀτες είναι απομονώσιμα και έχουν καλά χαρακτηριστεί, αν και (προς το παρόν) έχουν κυρίως ακαδημαϊκό ενδιαφέρον. Το πρώτο σταθεροποιημένο διλένιο ήταν το τετραμεσιτυλοδισιλένιο [ (C6H2Me3)2Si=(C6H2Me3)2. Το μήκος δεσμού Si=Si σε αυτό το μόριο είναι 215 pm, δηλαδή περίπου 10% βραχύτερο από το τυπικό μήκος απλού δεσμού Si-Si. Η ομάδα ατόμων Si2C4 είναι σχεδόν ομοεπίπεδη.[2] Αυτά τα χημικά είδη (δηλαδή τα δισιλένια) παράγονται τυπικά με αναγωγή των αντίστοιχων διαλοσιλανίων. Για παράδειγμα:
Μια εναλλακτική μέθοδος περιλαμβάνει φωτόλυση των αντίστοιχων τρισιλιρανίων. Όταν οι υποκαταστάτες δεν είναι ογκώδεις, τότε προκύπτουν παραπροϊόντα από κυκλικά ή και πολυμερικά πολυσιλάνια.
Σύμφωνα με μια μελέτη[3] παρασκευάστηκε ένα δισιλένιο με ενδομοριακό ζευγάρωμα διβρωμοσιλανίου με γραφιτικό κάλιο (KC8). Ο διπλός δεσμός σε αυτήν την ένωση μετρήθηκε (με κρυσταλλογραφία ακτίνων X) σε 227 pm και οι trans γωνίες κάμψης μετρήθηκαν 33° και 31°:
Επιπρόσθετα σε αυτό, οι υποκαταστάτες γύρω από το δεσμό Si-Si περιστράφηκαν κατά 43°. Το δισιλένιο (αυτό) ισομερίζεται σε μια τετρακυκλική ένωση όταν θερμανθεί στους 110 °C σε ξυλένιο, αποδίδοντας την ενέργεια παραμόρφωσής της.
Παρατηρήσεις, υποσημειώσεις και αναφορές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ McCarthy, M. C.; Yu, Z.; Sari, L.; Schaefer, H. F.; Thaddeus, P. (15 February 2006). «Monobridged Si2H4». The Journal of Chemical Physics (USA: American Institute of Physics) 124 (7). doi:.
- ↑ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0-08-037941-9.
- ↑ Fused Tricyclic Disilenes with Highly Strained Si-Si Double Bonds: Addition of a Si-Si Single Bond to a Si-Si Double Bond Ryoji Tanaka, Takeaki Iwamoto, and Mitsuo Kira Angewandte Chemie International Edition Volume 45, Issue 38 , Pages 6371 - 6373 2006