Werner Herzog

Werner Herzog
Llais	Werner Herzog BBC Radio4 Start the Week 26 March 2012 b01dtjcj.flac
Ganwyd	Werner Herzog Stipetić  5 Medi 1942  München
Man preswyl	Los Angeles, Sachrang, München, Pittsburgh, Wüstenrot
Dinasyddiaeth	Yr Almaen
Alma mater	Prifysgol Ludwig Maximilian München Maximiliansgymnasium München Theodor-Heuss-Gymnasium Heilbronn
Galwedigaeth	cyfarwyddwr ffilm, cynhyrchydd ffilm, sgriptiwr, golygydd ffilm, actor ffilm, awdur, sinematograffydd, actor llais, gwneuthurwr ffilmiau dogfen, cyfarwyddwr opera, sgriptiwr ffilm, actor, cyfarwyddwr
Mudiad	Sinema Newydd yr Almaen
Priod	Lena Herzog
Partner	Eva Mattes
Perthnasau	Rudolf Herzog
Gwobr/au	Croes Swyddog Urdd Teilyngdod Gweriniaeth Ffederal yr Almaen, Gwobr Urdd Cyfarwyddwyr America, Bayerischer Poetentaler, Rauriser Literaturpreis, Gwobr Cyflawniad Oes yr Academi Ffilm Ewropeaidd
Gwefan	https://www.wernerherzog.com/
llofnod

Cyfarwyddwr ffilm, cynhyrchydd ffilm, sgriptiwr, ac actor o'r Almaen yw Werner Herzog(ganwyd Werner Stipetić; 5 Medi 1942).

Mae Herzog yn un o wneuthurwr ffilm fwyaf adnabyddus yn sinema gyfoes gan gynhrychu clasuron fel Aguirre, the Wrath of God, Heart of Glass a Fitzcarraldo. Mae Herzog yn enwog am ei lais unigryw a glywir ar sylwebaeth ei ffilmiau ddogfen ac am yrru ei hun a'i griw i'r eithaf tra'n ffilmio.

Daeth ei allu a dawn yn amlwg yn ifanc iawn gan benderfynu fod yn wneuthurwr ffilm yn ei arddegau gan yrru sgriptiau i gynhyrchwyr Almaeneg. Cynhyrchodd nifer o ffilmiau byr tra yng Ngholeg Ffilm München ond benderfynodd ddwyn gamera o'r coleg er mwyn gwneud ei ffilmiau hir ei hun.

Dywedeodd I don't consider it theft. It was just a necessity. I had some sort of natural right for a camera, a tool to work with".^[1]

Fel llawer o Almaenwyr ifanc eraill yn y 1960au a 1970au roedd Herzog yn teimlo nad oeddent yn gallu troi am ysbrydoliaeth i ddiwylliant yr Almaen am iddynt gredu y daeth ddraddodiadau'r wlad i'w ben yn llwyr o dan Natsïaeth. Roeddent yn credu roeddent ar ddechrau 'Stunde Null' (awr dim) ac roedd rhaid iddynt greu diwylliant newydd sbon. Bu Herzog gyda Wim Wenders, Rainer Werner Fassbinder ac eraill yn un o'r cyfarwyddwyr y symudiad Neuer Deutscher Film (Ffilm Newydd Almaeneg).

Ym 1968 wnaeth y ffilm hir Signs of Life a dilynwyd gan y ffilm ddogfen The Flying Doctors of East Africa (1969) ac wedyn Even Dwarfs Started Small ym 1970.

Ym 1971 teithiodd i anialwch y Sahara i ffilmio rhithluniau (mirages) ar gyfer Fata Morgana. Tra'n Affrica wynebodd y fath o broblemau a ddaeth yn nodweddiadol o'i ffilmiau canlynol. Dioddefodd Herzog a'i griw llifogydd, gwres eithafol, diffyg dŵr ac fe'i daflwyd i garchar ble gafodd ei guro a daliodd clefyd gwaed difrifol.

Mae Fata Morgana yn cynnwys cerddoriaeth gan y grŵp electronig avant-garde Almaeneg Popol Vuh a ddaeth yn gysylltiedig â llawer o ffilmiau Herzog yn nes ymlaen.

Ym 1972 teithodd i jwngl Peru i wneud Aguirre, der Zorn Gottes (Aguirre, Wrath of God) hanes trasig Conquistadores Sbaeneg yr 16g yn chwilio am aur o dan arweinyddiaeth wallgof Aguirre gyda Klaus Kinski yn y brif ran. Mae perthynas tymhestlog Hezog a Kinski bellach wedi dod yn chwedlonol yn y byd ffilm. Roedd cymeriad ymfflamychol Kinksi yn arwain at ddadlau ffyrnig gan arwain at Herzog hyd yn oed bygwth lladd Kinski tra'n ffilmio Aguirre.

Wrth ffilmio ym Peru roedd Herzog i fod ar awyren a bu mewn damwain gan ladd 91 o'r teithwyr pan blymiodd i'r ddaear. Yn ffodus iawn newidiodd ei gynlluniau ar y funud olaf.^[2]

Yn 1979 gweithiodd gyda Klaus Kinski eto ar Nosferatu a Woyzeck, ac wedyn ar Fitzcarraldo (1982) a Cobra Verde (1987) er gwaethaf cymeriad ymfflamychol Kinski. Ar set Fitzcarraldo roedd cam-fihafio a strancio Kinksi mor ddrwg cynigiodd grŵp o bobl leol a oedd yn gweithio fel ecstras ladd Kinksi ar ran Herzog.

Hefyd yn y cynod yma wnaeth The Enigma of Kaspar Hauser (1974) a Stroszek (1977) gyda Bruno Schleinstein (Bruno S.) yn y prif ran. Mae Herz aus Glas (Heart of Glass) (1976) yn nodweddiadol am i'r actorion bod o dan Hypnosis wrth berfformio gan roi teimlad cwbl afreal i'r cynhyrchiad.

Ymddiddorodd Herzog yn fwy mewn ffilmiau ddogfen o'r 90au ymlaen gyda Lessons of Darkness (1992), Bells from the Deep: Faith and Superstition in Russia (1993), The Transformation of the World into Music (1994), Little Dieter Needs to Fly (1997), Wings of Hope (2000), Wheel of Time (2003), Incident at Loch Ness (2004) a Grizzly Man (2004).

Mae Grizzly Man yn defnyddio ffilm a dynnwyd gan Timothy Treadwell a aeth i fyw ymhlith eirth Grizzly yn Alaska a oedd Treadwell yn ystyried yn gyfeillgar. Cafodd Treadwell ei ladd a bwyta gan yr eith ac fe ddarganfuwyd ei gamera gyda'r ffilm ar ochr gweddillion ei gorff gan dîm achub peth amser yn ddiweddarach.^[3]

Ffilmiodd Encounters at the End of the World (2007) ym Mhegwn y De, Cave of Forgotten Dreams (2010) am ddarluniau pobl gynhanes mewn ogofeydd yn Ffrainc a Lo & Behold, Reveries of the Connected World (2016) am beryglon a phroblemau technoleg cyfoes.^[4]

Yn dilyn marwolaeth Kinksi wnaeth Mein liebster Feind (My Best Fiend) am berthynas anodd y ddau.

Mae Herzog hefyd wedi actio, ysgrifennu sgriptiau, cynhyrchu operau ac wedi ysgrifennu llyfrau.

Mae un o'i rannau mwyaf cofiadwy o flaen y camera yn y ffilm ddogfen Werner Herzog Eats His Shoe (1980) a wnaethpwyd yn dilyn bet gyda myfyriwr ffilm a oedd o hyd yn siarad am wneud ffilm ond byth yn gwneud.

Bu Hezog hefyd yn llais ar The Simpsons a chafodd ei saethu gan gwn awyr tra'n cael ei gyfweld gan Mark Kermode o'r BBC wrth ymyl ei dŷ yn Los Angeles.