DDT
 | |
 | |
| Enghraifft o: | math o endid cemegol  |
|---|---|
| Math | monochlorobenzene |
| Màs | 351.914688688 uned Dalton |
| Fformiwla gemegol | C₁₄h₉cl₅ |
| Rhan o | 1,1,1-trichloro-2,2-bis-(4-chlorophenyl)ethane metabolic process, response to DDT, 1,1,1-trichloro-2,2-bis-(4-chlorophenyl)ethane catabolic process, DDT-dehydrochlorinase activity |
| Yn cynnwys | carbon, clorin |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
Pryfleiddiad yw dichlorodiphenyltrichloroethane, a elwir yn gyffredin yn DDT. Mae'n gyfansoddyn cemegol crisialog di-liw, di-flas a bron heb arogl. Cafodd DDT ei syntheseiddio gyntaf ym 1874 gan y fferyllydd o Awstria Othmar Zeidler. Darganfuwyd ei weithred pryfleiddiad gan y fferyllydd o'r Swistir Paul Hermann Müller yn 1939. Defnyddiwyd DDT yn ail hanner yr Ail Ryfel Byd mewn ardaloedd trofannod i gyfyngu ar ymlediad malaria a theiffws, clefydau a gludir gan bryfed, a daeth ar gael at ddefnydd masnachol ehangach fel pryfleiddiad ar ôl 1945. Enillodd Müller Gwobr Nobel mewn Ffisioleg neu Feddygaeth yn 1948.
Er ei fod yn cael ei hyrwyddo gan lywodraethau a diwydiannau i'w ddefnyddio fel plaladdwr amaethyddol, roedd pryderon hefyd am ddefnyddio DDT o'r dechrau. Trobwynt pwysig oedd cyhoeddi'r llyfr Silent Spring gan Rachel Carson yn 1962, a dynnodd sylw at effaith amgylcheddol niweidiol ei ddefnydd eang mewn amaethyddiaeth yn yr Unol Daleithiau. Arweiniodd yr anghydfod cyhoeddus dilynol at waharddiad ar ddefnydd amaethyddol DDT yn yr Unol Daleithiau yn 1972. Dilynodd gwledydd eraill yr un peth, a ffurfiolwyd y sefyllfa o dan Confensiwn Stockholm ar Lygryddion Organig Parhaus (2001), a ddaeth i rym yn 2004.