Caffè latte

Caffè latte

Math	coffi gyda llaeth poeth, diod, diod coffi
Gwlad	yr Eidal
Yn cynnwys	espresso, llaeth
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Mae'r caffè latte neu coffi drwy laeth^[1] (hefyd coffi drwy lefrith; caffe latte neu latte yn Saesneg)^[2] yn ddiod Eidalaidd sydd â sail espresso a llaeth stêm. Yn aml mewn caffis y tu allan i'r Eidal, gelwir y ddiod yn latte (gan hepgor y gair caffe), ond noder, gan mai llaeth yw ystyr 'latte' (ac maent yn rhannu'r un etymoleg), gwydryn o laeth heb goffi fyddai'n cael ei gweini i rywun sy'n gofyn am 'latte' yn yr Eidal.^[3]

Yn y cartref, mae caffè latte yn cael ei wneud gyda symiau amrywiol o goffi espresso a llaeth, a'i weini mewn cwpan neu bowlen, ond gan fwyaf ystyrid caffè latte fel diod i'w prynu ac yfed mewn caffe. Mesuredd y ddiod yw: 1/3 espresso a 2/3 llaeth poeth (tua 65°C). Defnyddir llaeth cyflawn fel rheol, er, gellid defnyddio llaeth hanner sgim hefyd.

Mae caffè latte yn debyg i cappuccino ond ei fod yn fwy llaethog. Yn wahanol i'r cappuccino, mae fel arfer yn cael ei weini mewn gwydraid fel caffe latte macchiato ac yn gyffredinol mae'n cael ei baratoi gyda llaeth poeth neu, yn enwedig yn yr haf, gyda llaeth oer ac weithiau hyd yn oed coffi oer. Mae'r cyfrannau o laeth a choffi yr un fath â'r rhai a ddefnyddir ar gyfer cappuccino, tra bod yr ewyn neu'r hufen llaeth yn hollol absennol.

Y tu allan i'r Eidal, mae caffè latte yn cael ei baratoi'n nodweddiadol mewn gwydr neu gwpan 240 mL (8 US fl oz) gydag un joch safonol o espresso (naill ai'n sengl, 30 mL neu 1 fl oz yn UDA, neu'n ddwbl, 60 mL neu 2 UD fl oz ) a'i lenwi â llaeth wedi'i stemio, gyda haen o laeth ewynnog oddeutu 12 mm (1⁄2 mewn) o drwch ar y top. Yn yr Unol Daleithiau, mae latte yn aml yn cael ei felysu'n drwm, gyda 3% neu fwy fyth o siwgr.^[4] Os am archebu diod o'r fath yn yr Eidal, dylid gofyn am macchiato latte.

Mae'r ddiod yn gysylltiedig â cappuccino, a'r gwahaniaeth yw bod cappuccino yn cynnwys espresso a llaeth wedi'i stemio gyda haen o ewyn llaeth 20-milimetr o drwch (0.79 mewn). Amrywiad a geir yn Awstralia a Seland Newydd sy'n debyg i'r latte yw'r Flat White (coffi gwyn melfed yn Gymraeg), sy'n cael ei weini mewn cwpan ceramig llai gyda llaeth wedi'i gynhesu (heb yr haen o ewyn). Yn yr Unol Daleithiau cyfeirir at y diod hwn weithiau fel cappuccino gwlyb.

Ymhlith yr amrywiadau mae'r caffé mocha â blas siocled neu ddisodli'r coffi â sylfaen ddiod arall fel masala chai (te Indiaidd sbeislyd), mate, matcha, tyrmerig neu rooibos; defnyddir mathau eraill o laeth, fel llaeth soia neu llaeth almon.

Yn yr Unol Daleithiau, mae Iced Latte fel arfer yn espresso a llaeth wedi'i oeri yn cael ei dywallt dros iâ.^[5] Yn aml mae siwgr neu suropau cyflasyn yn cael eu hychwanegu at lattes iâ, er bod yn well gan buryddion iddynt gynnwys coffi a llaeth yn unig; maent hefyd yn cael eu gweini wedi'u cymysgu â rhew. Gellir cynhesu'r espresso ymlaen llaw (weithiau fel cymysgedd o espresso a llaeth) neu ei rewi ymlaen llaw er mwyn osgoi cynhesu'r ddiod.^[6]

Bellach, caffe latte yw'r gair generig am ddiod coffi llaethog iawn, ond geir fersiynau tebyg iawn mewn sawl gwlad Ewropeaidd sy'n arddel enwau brodorol ar ddiod tebyg. Mewn gwledydd Eingl-Sacsonaidd fe'i gelwir fel arfer yn latte (weithiau hyd yn oed gydag acen ddisgynedig neu ddyrchafiedig ar yr 'e'), yn Ffrangeg fe'i gelwir yn grand crème, yn Sbaeneg yn café con leche ac yn Portiwgaleg yn café com leite neu galão, yn Almaeneg Milchkaffee neu yn Awstria, Wiener Melange.

Y sillafiad Eidaleg yw caffellatte^[7] (un gair), neu caffè latte, o'r caffè e latte, llythrennol, 'coffi a llaeth'. Yn y ddau achos olaf hyn, yn Eidaleg safonol mae ynganiad l yn dyblu ffonosyntactig. Mae hyn yn esbonio pam mae'r sillafu heb ei ail ar ffurf caffellatte, yn fwy cywir na caffelatte.^[8]

Yn yr Eidal, mae caffè latte bron bob amser yn cael ei baratoi gartref, ar gyfer brecwast yn unig. Mae'r coffi yn cael ei fragu â thebot moka top-stôf a'i dywallt i gwpan sy'n cynnwys llaeth wedi'i gynhesu. (Yn wahanol i'r ddiod latte "ryngwladol", yn gyffredinol nid yw'r llaeth yn y fersiwn Eidalaidd wreiddiol yn ewynnog, ac mae'r siwgr yn cael ei ychwanegu gan yr yfwr, os o gwbl).

Mae Caffè latte yn yr ymwybyddiaeth Ddanaidd sy'n gysylltiedig â'r blaid asgell chwith, Det Radikale Venstre ("Y Chwith Radical"). Mae'r Radical Anne Martens wedi galw ei phlaid yn "blaid Caffè latte" yn hunan-fyfyriol ac wedi cyfeirio at y canran o'i chefnogwyr fel "pleidleiswyr caffé latte".^[9] Mae Lisbeth Knudsen yn clymu ei ymddangosiad gydag amser Marianne Jelved fel arweinydd. Mae'r term yn aml yn cael ei ddefnyddio'n goeglyd ac yn negyddol gan sylwebyddion asgell dde, fel ysgrifennodd Joachim B. Olsen yn 2012 "Yna mae'r holl fwrdeistrefi parasitiaid aneffeithlon sydd eisoes wedi'u difetha tail wedi derbyn hyd yn oed mwy o arian! Gobeithio y cewch chi gaffi latte yn anghywir. y gwddf Margrethe!"," grŵp a gyfarfu yn ystod yr egwyl ginio gan yr asiantaethau hysbysebu, sefydliadau diwylliannol a chwmnïau cyfryngau yng nghaffis Copenhagen, lle buont yn rhwydweithio ac yn siarad am globaleiddio ac arloesi ". Mae'r gymdeithas wedi bod mor eang fel y dywedodd Margrethe Vestager ym mis Mehefin 2005 (yng nghofnodion Morten Rasmussen): Bob tro y mae pobl yn cymryd caffe latte yn eu llaw, mae'n anochel eu bod yn dod i feddwl am y Chwith Radical.^[10]

• Fideo, 'How to make a Latte (Caffe Latte)'
• Fideo, 'All Espresso Drinks Explained: Cappuccino vs Latte vs Flat White and more!'