Templari
 | Ovaj članak ili neki od njegovih odlomaka nije dovoljno potkrijepljen izvorima (literatura, veb-sajtovi ili drugi izvori). |
 | Ovaj članak nije preveden ili je djelimično preveden. |
 | Ovom članku potrebna je jezička standardizacija, preuređivanje ili reorganizacija. |
.svg){kind=small}
 |
| Ime reda |
| latinski : Fratres militiae Templi |
| Red siromašnih vitezova Krista i Salomonovog hrama |
| Godine osnivanja |
| 1118. godine su osnovani |
| 1120. godine postaju vojnički red |
Templari ili punim imenom "Red siromašnih vitezova Krista i Salomonovog hrama" (nazivani još i Vitezovi Templari) osnovan je 1118. nakon prvog krstaškog rata po uzoru na cistercite s namjerom da pomognu novom Jerusalemskom kraljevstvu da se odupre napadima muslimana iz okoline, i da pruži sigurnost velikom broju hodočasnika koji su krenuli u Jerusalem nakon njegovog osvajanja. Red je osnovao Hugo de Payens. Sjedište reda je prvobitno bilo pokraj mjesta gdje je nekad stajao jevrejski hram, Templum Salomonis, po čemu je i dobio ime.
Osnivanje reda
[uredi | uredi izvor]Templari su produkt krstaških ratova. Poslije poziva pape Urbana II na saboru u Klermonu 1095. stotine hiljada vitezova, sveštenika, građana i seljaka krenulo je u oslobađanje Hristovog groba iz ruku nevjernika. Na čelu pohoda bio je Godfri de Bujon, vojvoda Donje Lotaringije. Krstaši su brzo putovali kroz Evropu i 1097. su stigli u Carigrad gdje su položili zakletvu bizantijskom vasilevsu Aleksiju I da će mu pomoći da povrati bizantijske teritorije od nevjernika. Tokom sljedeće dvije godine krstaši su pregazili Nikeju, Antiohiju i Tripolis. U junu 1099. poslije 40 dana opsade krstaši su zauzeli Jerusalim. Iako su ispunili svoj primarni zadatak i oslobodili Hristov grob krstašima nije ni na pamet padalo da se vrate kući. Oni su u Palestini osnovali kraljevstvo i brojna vojvodstva i grofovije koja će postojati dva vijeka.
U svetoj zemlji su osnovani brojni monaški i viteško-monaški redovi. Najznačajniji od tih redova su, pored templara, hospitalci i tevtonci. Tevtonci su odigrali značajnu ulogu u stvaranju Pruske, a hospitalci su učestvovali u političkom životu u brojnim evropskim zemljama (Engleska, Sicilijska kraljevina i dr.).
Godine 1118. čovjek po imenu Igo de Pajens došao je sa još osmoricom vitezova da od jerusalimskog kralja Balduina II izmoli dozvolu za osnivanje novog reda. Tako je stvoren Red vitezova templara (Pauperes Commilitiones Christi Templique Salomonis). Organizacija ovog reda je bilo viteško-monaško, tj. članovi reda su bili istovremeno fanatični ratnici i smjerni kaluđeri. Njihov znak je bio crveni krst na bijeloj podlozi. Templari su počeli sa devet ljudi, a za kratko vrijeme su postali jedna od najbrojnijih grupacija u Katoličkoj crkvi. Templari su bili multinacionalna organizacija (najviše je bilo Francuza, zatim Engleza, Nijemaca, Flamanaca, Normana i drugih), pa se ubrzo u njihovu kasu počelo slivati ogromno bogatstvo. Zahvaljujući jakim vezama u Vatikanu, Templari su stekli preko 9000 posjeda za vrijeme svog postojanja. S vremenom krstaši su izgubili Jerusalem (1187), ali su templari štab premjestili na Kipar, a glavni perceptorat u Pariz. Padom Akre 1291. krstaši su izgubili posljednje uporište u Palestini. Templari su se ne smetano razvijali i bogatili sve do 1307, kada je Papa Klement V pod utjecajem francuskog kralja Filipa IV Lepog ukinuo red i oduzeo mu sve posjede. Iako je red formalno obnovljen 1705, godina 1307. se uzima za prestanak postojanja reda.
Red i ekonomija
[uredi | uredi izvor]Od svog osnivanja 1118. do ukidanja reda 1307. templari su prešli put od malog monaško-viteškog reda do najmoćnije finansijske organizacije u Evropi. Kada su osnovani sva imovina templara se sastojala od djela palate Al Axa Musca u Jerusalimu koju su templari dobili od kralja Balduina II da tamo smjeste svoje sjedište. I ostali hrišćanski velikani u Svetoj zemlji su templarima dodijelili posjede, što je redu omogućilo da napravi mrežu fantastičnih utvrđenja. Prvi posjed u Evropi templari su dobili 1123. u Šampanji. Zahvaljujući ogromnoj podršci Vatikana templari su ubrzo počeli da dobijaju posjede širom Evrope. Najviše posjeda su imali u Francuskoj, Engleskoj, Španiji, Portugalu i Holandiji, kasnije su dobili posjede i na Kipru, u Njemačkoj i Ugarskoj. Ovakvi posjedi (godine 1300. templari su imali preko 9000 posjeda) donosili su redu velike količine gotovog novca, a templari osim održavanja svojih utvrđenja i milosrdnih djela nisu imali drugih troškova. U takvoj situaciji templari su se počeli baviti bankarstvom i pružanjem drugih finansijskih usluga (trgovina mjenicama, izdavanje vrijednosnih pisama koja su se mogla unovčiti bilo gdje u Evropi, izdavanjem zajmova i dr.). Templari su ubrzo izgradili flotu koju su koristili za prevoz i trgovinu Mediteranom što im je donoslio značajne prihode. O bankarskom ugledu templara govori spisak njihovih povjerilaca: engleski kralj Edvard I (založio čak i krunski nakit), Francuski kralj Filip IV i mnogi drugi.
Propast reda
[uredi | uredi izvor]U toku svega dva vijeka dugog razvoja red je stekao bogatstvo nezamislivih razmjera. Brojni porezi i bankarske usluge označili su templare kao najbogatiju i najutjecajniju grupaciju na svijetu. Francuski kralj Filip IV Lijepi bio je veoma sposoban i jak vladar, i vjerovatno jedina osoba koja je mogla da uništi templare. Filip je želio da prigrabi bogatstvo templara i da otkloni templare kao prijetnju svojoj vlasti. Plan za uništenje templara smislio je kraljev sekretar Giom De Nogare, a plan je bio jednostavan. Optužiti templare za jeres, oduzeti im posjede i zabraniti red. Kao oružje za izvršenje plana Filipu IV je poslužio papa Klement V koji bulom Vox in excelso ukida red 13. oktobra (petak) 1307. Posljednji veliki majstor reda Žak de More je uhapšen u Parizu. Uskoro su usljedili progoni, mučenja i ubijanja templara širom Evrope a sve zbog sumnjivih optužbi za jeres. 1314. poslije sedam godina mučenja na lomači je spaljen Žak de More, posljednji veliki majstor. Iako postoji više teorija o opstanku reda, definitivno je 1307. red izgubio svoj ugled i značaj.
