Fatimidski halifat
| Fatimidski halifat الدولة الفاطمية |
|||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 909. - 1171. | |||||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||||
| Glavni grad | Rakada (909. – 921) Mahdija (921. 948) Al-Mansurija (948. - 973) Kairo (973. - 1171) |
||||||||||||||||||||||||||||||
| Državno uređenje | Halifat | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Halifa | |||||||||||||||||||||||||||||||
• 909. - 934. |
Al-Mahdi Billah (prvi) | ||||||||||||||||||||||||||||||
• 1160. - 1171. |
Al-'Āḍid (posljednji) | ||||||||||||||||||||||||||||||
| Zakonodavstvo | |||||||||||||||||||||||||||||||
Fatimidski halifat (arapski: الدولة الفاطمية, al-Fāṭimiyya) bio je ismailijski šiitski, islamski hilafet koji je obuhvatao veliko područje Sjeverne Afrike, od Crvenog mora na istoku do Atlantskog okeana na zapadu. Dinastija arapskog porijekla,[1][2] vladala je mediteranskom obalom Afrike da bi na kraju Egipat postao centar halifata. Na vrhuncu svoje moći, Fatimidski halifat je pored Egipta obuhvatao i različite oblasti Magreba, Sudana, Sicilije, Levanta i Hidžaza.
Fatimidi su tvrdili da vode porijeklo od Fatime, najmlađe kćerke posljednjeg islamskog poslanika Muhammeda. Fatimidska država se formirala 909. godine među Kutama, berberskom plemenu koje je naseljavalo zapad severnoafričkog primorja, na prostoru današnjeg Alžira. Osvajanjem grada Rakade, dotadašnjeg glavnog grada Aglebija nastaje halifat koji će postojati na prostoru Sjeverne Afrike i Bliskog istoka narednih skoro tri vijeka. Ubrzo nakon toga, 921. godine Fatimidi su osnovali tuniski grad Mahdiju kao svoj novi glavni grad. 948. premjestili su svoj glavni grad u Al-Mansurija, blizu Kairouana u Tunisu. 969. godine su osvojili Egipat i osnovali Kairo kao glavni grad halifata. Nakon tog perioda Egipat postaje politički, kulturni i religijski centar Fatimidskog halifata. Berberi su odigrali centralnu ulogu u osnivanju i inicijalnom razvoju halifata, posebno na vojnom i političkim planu.
Vladajuća klasa pripadala je ismailijskom ogranku šiizma, kao i vođe halifata.
Nakon početnih osvajanja, halifat je tokom postojanja dozvoljavao religioznu tolerancije ne samo prema neismailijskim muslimanima već i prema drugim stanovnicima halifata kao što su Jevreji, malteški kršćani i egipatski koptski kršćani. Međutim, i pored te tolerancije nemuslimanska egipatska populacija nije usvojila vjerska ubjeđenja vladajuće većine.[3]
Tokom kasnog 11. i 12. vijeka, moć Fatimidskog halifata je brzo opala što je veliki muslimanski vojskovođa Salahudin iskoristio i 1171. godine uspješno izvršio invaziju teritorije halifata. Osnovao je Ejubidsku dinastiju i u njene granice uključio i Fatimidski halifat.[4]
Uspon moći Fatimida
[uredi | uredi izvor]Porijeklo
[uredi | uredi izvor]Vjerska ideologija Fatimida nastala je u okviru ismailijskog šiitskog ogranka, u sirijskom gradu Salamiji, u 9. vijeku. Začetnik tog ogranka bio je Ahmad al-Wafi. Njegovi nasljednici, Abdullah al-Mahdi Billah sa sinom je kao trgovac, bježeći od progona Abasida, otišao u Sidžilmasu, u današnjem Maroku, bježi od progona Abasida. U to doba, grad Sidžilmasa se nalazila unutar nezavisnog emirata kojim je vladao princ Yasa 'ibn Midrar.
Posvećen šiitizmu Abu Abdallah al-Shi'i podržao je Al-Mahdija. Al-Shi'i je započeo svoje propovjedanje grupi sjevernoafričkih muslimana tokom svog putovanja na hadždž. Saznavši pohvalne stvari o Kutama i regionu Ifrikije odlazi na to područje i među berberskim plemenima širi doktrinu Ismailija. Berbersko stanovništvo, koje se decenijama nalazilo pod vladavinom Aglibija, bilo je podložno za tu vrstu propovjedanja. Ubrzo, al-Shi'ijev se uticaj proširio gradovima regije. Godine 909. Al-Shi'i šalje velike ekspedicione snage da spasi Mahdija, osvajajući na tome putu grad Tahert. Nakon što je stekao slobodu, Abdullah al-Mahdi Billah postaje lider preuzimajući sve veći uticaj i na kraju položaj imama i halife.
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Katsoni, Vicky; Stratigea, Anastasia (2016-03-03). Tourism and Culture in the Age of Innovation: Second International Conference IACuDiT, Athens 2015 (jezik: engleski). Springer. ISBN 9783319275284.
- ^ Ilahiane, Hsain (2004). Ethnicities, Community Making, and Agrarian Change: The Political Ecology of a Moroccan Oasis (jezik: engleski). University Press of America. str. 43. ISBN 9780761828761.
- ^ Pollard;Rosenberg;Tignor, Elizabeth;Clifford;Robert (2011). Worlds together Worlds Apart. New York, New York: Norton. str. 313. ISBN 9780393918472.CS1 održavanje: više imena: authors list (link)
- ^ Baer, Eva (1983). Metalwork in Medieval Islamic Art. SUNY Press. str. xxiii. ISBN 9780791495575.
In the course of the later eleventh and twelfth century, however, the Fatimid caliphate declined rapidly, and in 1171 the country was invaded by Ṣalāḥ ad-Dīn, the founder of the Ejubidska dinastija. He restored Egypt as a political power, reincorporated it in the Abasidski halifat and established Ayyubid suzerainty not only over Egypt and Syria but, as mentioned above, temporarily over northern Mesopotamia as well.