Jederez

Ur jederez zo un ijinenn hezoug elektronek evit eeunaat ha suraat ar jediñ, eus ar jedadennoù niveroniel eeun betek ar jedoniezh kemplezh. E deroù ar bloavezhioù 1960 e voe krouet an hini gentañ, ha war he lerc'h e teuas war wel ar jederezioù godell er bloavezhioù 1970 goude bezañ dispaket ar mikroprosesor Intel 4004 gant Intel evit ar gompagnunezh japanat Busicom. Gant ar grug elektronek e teuas bihanoc'h o ment ha dereatoc'h o friz.

Bremañ emañ skalf ar jederezioù eus ar re varc'hadmat-kenañ, mentet evel ur gartenn-vank, betek ar re solut evit ar burev pe al labour skiantel hag a c'hall ober jedadennoù trigonometriezh ha stadegouriezh. Un benveg boas eo evit ar skolidi hag ar studierien.

Gant binvioù all e vez programmoù jediñ etreoberiat, evel ar PDA (Personal Digital Assistant), ar pellgomzerioù hezoug ha reizhiadoù korvoiñ an urzhiaterioù abaoe an UNIX kentañ.

Istor ar binvioù jediñ araok ar jederezioù

Boulaoueg sinaat o tiskouez an niver 37 925

Rannoù hag o c'hevatalioù e niveroù degel war skramm ur jederez skiantel

Ar jederezioù n'int ket mekanikoù, ardivinkoù int. Ne ziskennont ket diouzh an ijinennoù jediñ mekanikel eta, diouzh an urzhiataerioù kentañ ne lavarer ket rak gant ar reizhiad daouredel e reont o jedadurioù. Kemer a rejont o flas pa voe aet ar munudikaat war-raok, er bloavezhioù 1970. Dedennus eo gwelout peseurt binvioù a voe ijinet gant diaraogerien ar jederezioù elektronek avat.

Benveg kentañ ar jediñ eo ar voulaoueg implijet e Sumer hag an Henegipt a-raok 2000 kent JK. E 1642 e voe krouet ar jederez vekanikel kentañ gant Wilhelm Schickard hag un nebeud dekvloavezhiadoù goude gant Blaise Pascal. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez : sammadur, lamadur, liesadur ha rannadur. War o lerc'h e voe ijinet ur jederez vekanikel all gant Gottfried Leibniz, rod Leibniz. Eus an XIX^vet kantved betek kreiz an XX^vet kantved e voe gwellaet gwikefreoù a bep seurt.

E 1948 e voe fardet ar jederez Curta, un ijinenn jediñ hezoug, ken aes da zornata hag ur pebrer ha gant ur zordnikell evel ur vilin-gafe. Gallout a rae ober ar peder oberadenn diazez hag ar gwriziennoù karrez.

Adalek ar bloavezhioù 1970 e voe gwerzhet jederezioù a-leizh gant embregerezhioù evel Texas Instruments, Casio ha Hewlett-Packard.

Deskrivadur

Un douchennaoueg o devez gant pouezelloù evit ar sifroù hag ar jedadennoù niveroniezhel. Lod anezho o deus pouezelloù "00" ha "000" da enankañ aes niveroù bras. Gant ar jederezioù diazez e klot pep pouezell gant ur sifr pe un oberadenn hepken, gant re all e vez pouezelloù liesimplij alies.

Renkadur ar pouezelloù

Setu amañ renkadur boaz ur jederez godell diazez, hag o zalvoudegezh.

MC	MR	M−	M+
C	±	%	√
7	8	9	÷
4	5	6	×
1	2	3	−
0	.	=	+

MC pe CM	Diverkañ ar memor (Memory Clear)
M+	Lakaat er Memor
M−	Lemel diouzh ar Memor
MR, RM, pe MRC	Diskouez endalc'h ar memor(Memory Recall)
C pe AC	Diverkañ (Clear, All Clear)
CE	Diverkañ ar Moned (Clear (last) Entry)
± pe CHS	Kemmañ an niver e muiel pe leiel (CHange Sign)
%	Dregantad
÷	Rannadur
×	Liesadur
−	Lamadur
+	Sammadur
.	Dekrannenn
√	Gwrizienn garrez
=	Disoc'h