Фольксмарынэ

Фольксмарынэ ням.: Volksmarine
ням.: Volksmarine
Эмблема Фольксмарынэ
Гады існавання	1956 — 1990
Краіна	ГДР
Падпарадкаванне	National Defense Council[d]
Уваходзіць у	Нацыянальная народная армія
Тып	ваенна-марскія сілы
Колькасць	14.250 (Soll, Frieden, 1990)[1]
Дыслакацыя	Ростак
Удзел у	Халодная вайна

Фо́льксмарынэ (ням.: Volksmarine) — назва ваенна-марскіх сіл ГДР. Яны ўваходзілі ў створаную ў 1956 годзе Нацыянальную народную армію.

У пачатку 1950-х гадоў абедзве германскія дзяржавы выконвалі, хоць бы фармальна, пасляваенныя палажэнні аб дэмілітарызацыі Германіі, і не стваралі ўзброеных сіл. Таму марскія ўзброеныя сілы ГДР да 1956 года мелі назву «Марская паліцыя» і былі падпарадкаваныя МУС. У 1956 годзе, услед за стварэннем Бундэсвера ФРГ, у ГДР было створана Міністэрства нацыянальнай абароны, і караблі і падраздзяленні Марской паліцыі ўвайшлі ў яго склад як ВМС ГДР (Seestreitkräfte). З 1960 года ВМС атрымалі назву Фольксмарынэ (Volksmarine, Народны флот), якую мелі да ліквідацыі флота ў 1990 годзе. У нямецкай мове ўжываецца скарачэнне VM, у беларускай мове — НВМФ ГДР (Народны Ваенна-марскі флот).

За сорак гадоў сваёй гісторыі Фольксмарынэ не прымаў удзелу ў баявых дзеяннях.

Фольксмарынэ фарміраваўся з улікам гідраграфіі Балтыйскага мора — даволі дробнага, скалістага, з парэзаным узбярэжжам, і такім чынам малапрыстасаванага для дзеянняў буйных караблёў. Асноўную сілу ФМ склалі малатанажныя судны — тарпедныя катары, супрацьлодкавыя катары, ракетныя катары, малыя ракетныя караблі, прыбярэжныя супрацьмінныя караблі, супрацьлодкавыя караблі, дэсантныя караблі, самалёты і верталёты марской авіяцыі. Самымі буйнымі ў Фольксмарынэ былі вартавыя караблі тыпу «Дэльфін» водазмяшчэннем 1670 тон.

Таксама ў склад ФМ уваходзілі навучальныя судны, у тым ліку паруснік «Вільгельм Пік». Фольксмарынэ не меў на ўзбраенні атамнай зброі або караблёў на атамным хаду. ВМФ НДР мог самастойна вырашаць наступныя задачы:

• абарона ўзбярэжжа;
• аказанне падтрымкі сухапутным войскам на прыбярэжных напрамках;
• высадка тактычных дэсантаў;
• супрацьлодачная абарона;
• барацьба з мінамі.

Такім чынам, Фольксмарынэ па характарыстыках і задачам можна лічыць абарончым флотам.

Баявых караблёў — 110

Дапаможных суднаў — 69

Верталётаў марской авіяцыі — 24 (16 — Мі-8 і 8 — Мі-14)

Самалётаў марской авіяцыі — 20 знішчальнікаў-бамбардзіроўшчыкаў Су-17.

Асабовы склад — 16 000 чалавек.

Фольксмарынэ не меў на ўзбраенні падводных лодак, хоць планы іх стварэння ў 1950-я гг. распрацоўваліся і вялася падрыхтоўка асабовага складу. Пасля праект быў згорнуты, не ў апошнюю чаргу з-за непрыстасаванасці рэльефу Балтыкі для дзеянняў падлодак — зручней было выкарыстоўваць для тых жа мэтаў тарпедныя катары. Асабовы склад быў размеркаваны па іншых падраздзяленнях. Яшчэ ў 1980-я гады «падводнікі» плавалі ў складзе экіпажаў розных караблёў. Ад іх таварышаў па службе, якія ведалі аб іх падрыхтоўцы, пайшлі легенды аб існаванні ў Фольксмарынэ сакрэтнага падраздзялення падводных лодак.

У ноч на 5 верасня 1979 года старшыня вартавага карабля «Граал Мюрыц», які вырашыў збегчы на Захад, ноччу зачыніў спаўшы экіпаж у труме і ўзяў курс на ФРГ. Маракі ўзарвалі дзверы трума гранатай і змаглі затрымаць здрадніка. Ён быў асуджаны, аднак пасля падзення Берлінскай сцяны выйшаў на свабоду.

Пасля ўваходжання ГДР у склад ФРГ 3 кастрычніка 1990 года злучэнні узброеных сіл ГДР, уключаючы Фольксмарынэ, перайшлі пад пачатак спецыяльна створанага камандавання «Бундэсвер Ост» на чале з дасланымі заходненямецкімі камандуючымі. Сілы былога Фольксмарынэ ўзначаліў адмірал Бундэсмарыне Дырк Хорцен. Адразу пасля гэтага пачалася планамерная ліквідацыя матэрыяльнай і кадравай базы ФМ. Пераважная большасць караблёў у 1991—1996 гг. было прададзена альбо ва ўзброеныя сілы іншых краін, альбо проста на злом. Пераважная большасць афіцэраў і кадравых унтэр-афіцэраў — звольнена са службы.

Прычыны:

1. Пасля далучэння ГДР да ФРГ і ўваходжання ННА у склад Бундэсвера, аб'яднаная германская армія стала па колькасці другой ў Еўропе (пасля Савецкай) і адной з найбуйнейшых у свеце (больш за 500 000 чалавек). Гэта выклікала заклапочанасць, у тым ліку саюзнікаў ФРГ у НАТА. Міжнародная супольнасць стымулявала Германію да скарачэнню арсеналаў. Скарачэнне закранула, хоць і ў меншай меры, і заходнегерманскія гарнізоны.
2. Пасля заканчэння Халоднай вайны ў ФРГ і НАТА не засталося праціўнікаў на Балтыйскім моры, супраць якіх было б эканамічна абгрунтаваным утрымліваць такі магутны флот.
3. Непрыстасаванасць абарончага флоту ГДР да выканання новых задач у складзе блока НАТА (войны ў Югаславіі, Персідскім заліве, Афганістане, Лівіі і інш.) — у першую чаргу адсутнасць авіяносцаў і іншых буйных ваенных караблёў для далёкіх акіянскіх паходаў.
4. Агульная тэндэнцыя да мінімізацыі выдаткаў на бюджэтную сферу ў Германіі пасля аб'яднання.
5. Недавер бонскага кіраўніцтва да старога кадравага касцяка арміі, флоту і дзяржаўнага апарату ГДР і агульная тэндэнцыя да замяшчэння кіруючых пасад заходненямецкімі прызначэнцамі: адміральскі склад быў звольнены са службы цалкам, а афіцэрскі і кадравыя унтэр-афіцэры — амаль цалкам.

Ветэраны Фольксмарынэ ўваходзяць у агульнаармейскую ветэранскую арганізацыю ГДР «Traditionsverband Nationale Volksarmee».

Асноўнай праблемай ветэранаў узброеных сіл ГДР у аб'яднанай Германіі была нявыплата пенсій, альбо налічэнне ім меншага, па параўнанні з афіцэрамі ФРГ, памеру пенсій. На сённяшні дзень гэтыя праблемы ў асноўным вырашаны ў судовым парадку. Праграмнымі мэтамі ветэранскіх арганізацый застаюцца барацьба з ачарненнем гісторыі ГДР і яе ўзброеных сіл у СМІ і дыскрымінацыяй усходніх немцаў у аб'яднанай Германіі.

7 лістапада 2010 года ў Берліне прайшлі мерапрыемствы, прысвечаныя 50-й гадавіне стварэння Фольксмарынэ. Перад прысутнымі выступіў апошні міністр нацыянальнай абароны ГДР адмірал Тэадор Хофман і іншыя ветэраны флоту, а таксама ветэраны іншых родаў войскаў. Мерапрыемства праходзіла пад ваенна-марскім сцягам ГДР, сцягам марской пагранічнай брыгады, вымпелам Міністэрства нацыянальнай абароны ГДР і адміральскім вымпелам Фольксмарынэ. Удзельнікі ўсклалі вянок да магілы рэвалюцыянераў германскай Лістападаўскай рэвалюцыі 1918 года.

Падобныя мерапрыемствы ў сучаснай ФРГ праходзяць ва ўмовах жорсткага супрацьстаяння з боку правых палітычных сіл, з вуснаў якіх гучаць патрабаванні забараніць нашэнне ваеннай формы ГДР як «знакаў таталітарнага рэжыму». Паліцыя, зрэшты, падкрэслівае, што армія ГДР ніколі не была прызнаная злачыннай арганізацыяй, і нашэнне яе формы не можа лічыцца злачынствам.

Адміралам Хофманам пасля звальнення ў адстаўку былі выпушчаныя дзве кнігі ўспамінаў «Каманда Балтыйскага мора. Ад навабранца да адмірала» (1995) і «Апошняя каманда. Успаміны міністра» (1993).

		Камандуючы Фольксмарынэ
		Камандаванне Фольксмарынэ
Асобныя часці		Злучэнні		Навучальныя ўстановы
Асобныя атрады		Брыгады		Тылавыя службы
		Дывізіёны
		Караблі

Камандаванне ВМФ (Ростак), пазыўны — «Студыя»

• 1 Флатылія (Пенеямюндэ), пазыўны — «Вусень»
• 4 Флатылія (Ростак-Варнемюндэ), пазыўны — «Заліў»
• 6 Флатылія (Дранске), пазыўны — «Літара»
• Ваенна-марское вучылішча «Karl Liebknecht» (Штралзунд), пазыўны — «Handgeld»
• Ваенна-марская школа «Walter Steffens» (Штралзунд), пазыўны — «Rundfahrt»
• 18 Берагавы ракетны полк «Waldemar Verner»(Гелбензандэ), пазыўны — «Stirnhöhle»
• 18 марская эскадрылля баявых верталётаў(Параў) «Kurt Barthel», пазыўны — «Sperrkreis»
• 28 марская авіяцыйная эскадрылля (Лазе) «Paul Wieczorek»
• 18 полк сувязі (Бёлендорф) «Johann Wesolek», пазыўны — «Sängerknabe»
• 28 батальён сувязі і забяспечванні палётаў (Лазе)
• іншыя часці, базы і склады

Кожная з флатылій складалася з брыгад.

Адміралы Фольксмарынэ
Шыццё на адваротах	Лампасы	Адмірал флоту (Flottenadmiral) Званне ніколі не прысвойвалася	Адмірал (Admiral)	Віцэ-адмірал (Vizeadmiral)	Контр-адмірал (Konteradmiral)
		OF-9	OF-8	OF-7	OF-6

Афіцэры Фольксмарынэ
Капітан цур зэе (Kapitän zur See)	Фрэгатэн- капітан (Fregattenkapitän)	Карветэн- капітан (Korvettenkapitän)	Капітан- лейтэнант (Kapitänleutnant)	Обер-лейтэнант цур зэе (Oberleutnant zur See)	Лейтэнант цур зэе (Leutnant zur See)	Унтэр-лейтэнант цур зэе (Unterleutnant zur See)
OF-5	OF-4	OF-3	OF-2	OF-1

Прапаршчыкі Фольксмарынэ
Старшы штабс-прапаршчык (Oberstabsfähnrich)	Штабс-прапаршчык (Stabsfähnrich)	Старшы прапаршчык (Oberfähnrich)	Прапаршчык (Fähnrich)
W-4	W-3	W-2	W-1

Сяржанты Фольксмарынэ
Штабс-обермайстар (Stabsobermeister)	Обермайстар (Obermeister)	Майстар (Meister)	Старшыня (Obermaat)	Старшыня (тэрміновай службы) (Obermaat auf Zeit)	Маат (Maat)	Маат (тэрміновай службы) (Maat auf Zeit)
OR-8	OR-7	OR-6	OR-5		OR-4

Матросы Фольксмарынэ
Штабс-матрос (Stabsmatrose)	Старшы матрос (Obermatrose)	Матрос (Matrose)
OR-3	OR-2	OR-1

• Камандуючы ВМС (Chef der Seestreitkräfte): 1 сакавіка 1956 — 3 лістапада 1960 года;
• Камандуючы Фольксмарынэ (Chef der Volksmarine): 3 лістапада 1960 года — 1 снежня 1972 года;
• Намеснік Міністра Нацыянальнай Абароны і Камандуючы Фольксмарынэ (Stellvertreter des Ministers und Chef der Volksmarine): 1 снежня 1972 года — 11 снежня 1989 года;
• Камандуючы Фольксмарынэ (Chef der Volksmarine): 11 снежня 1989 года — 2 кастрычніка 1990 года

1 сакавіка — 31 снежня 1956 года	Контр-адмірал	Фелікс Шефлер
1 студзеня 1957 года — 31 ліпеня 1959 года	Віцэ-адмірал	Вальдэмар Фернер
1 жніўня 1959 года — 31 ліпеня 1961 года	Контр-адмірал	Вільгельм Эйм
1 жніўня 1961 года — 24 лютага 1963 года	Контр-адмірал	Хайнц Нойкірхен
25 лютага 1963 года — 30 лістапада 1987 года	Віцэ-адмірал (пазней Адмірал)	Вільгельм Эйм
1 снежня 1987 года — 17 лістапада 1989 года	Віцэ-адмірал (пазней Адмірал)	Тэадор Хофман
11 снежня 1989 года — 2 кастрычніка 1990 года	Віцэ-адмірал	Хенрык Борн

• Siegfried Breyer, Peter Joachim Lapp. Die Volksmarine der DDR, Bernard & Graefe Verlag, ISBN 3-7637-5423-7
• Robert Rosentreter. Im Seegang der Zeit, Vier Jahrzehnte Volksmarine, Ingo Koch Verlag, ISBN 3-935319-07-X
• R. Fuchs. «Genosse Matrose!», BS-Verlag-Rostock, ISBN 3-89954-196-0
• Dieter Flohr. «Volksmarine» Betrachtung einer deutschen Flotte 1950—1990, BS-Verlag-Rostock, ISBN 978-3-89954-138-0

• Informationen zur 1. Flottille
• Homepage der MK KSS e Архівавана 9 лютага 2006..V. mit vielen Informationen über die 1. und 4. Архівавана 9 лютага 2006. Flottille Архівавана 9 лютага 2006.
• Schulschiff «Wilhelm Pieck» Архівавана 8 лютага 2014.