Партнёрства дзеля міру
Партнёрства дзеля міру (англ.: Partnership for Peace — PfP) — праграма двухбаковага ваеннага супрацоўніцтва НАТА з краінамі, якія не з’яўляюцца членамі арганізацыі (перш за ўсё, з усходнееўрапейскімі і постсавецкімі), распачатая ў 1994 годзе па ініцыятыве ЗША. Першапачаткова ахоплівала 34 дзяржавы, пасля частка ўдзельнікаў непасрэдна ўвайшла ў склад альянсу, а супрацоўніцтва з Расіяй і Беларуссю было прыпынена (адпаведна ў 2014 і 2021)[1][2].
Мэта праграмы — спрыянне правядзенню ваенных рэформаў, стварэнне эфектыўных ваенных інстытутаў, забеспячэнне грамадзянскага кантролю над узброенымі сіламі, развіццё міратворчага і гуманітарнага патэнцыялу. Згодна з праграмай, у выпадку ўзнікнення прамой пагрозы іх тэрытарыяльнай цэласнасці, палітычнай незалежнасці ці бяспекі, яе ўдзельнікі могуць правесці кансультацыі з краінамі-членамі НАТА (так, згодна з інфармацыяй WikiLeaks, гэтым правам паспрабавала скарыстацца Грузія падчас узброенага канфлікту 2008 года[3]).
Сённяшнія партнёры
[правіць | правіць зыходнік]Шэрым колерам у табліцы вылучаны краіны, з якімі НАТА прыпыніла ўсе віды грамадзянскага і ваеннага супрацоўніцтва.
| Краіна-удзельнік | Хто падпісаў | Дата |
|---|---|---|
 Аўстрыя |
Міністр замежных справаў Алаіз Мак | 10.02.1995 |
 Азербайджан |
Прэзідэнт Гейдар Аліеў | 04.05.1994 |
 Арменія |
Міністр замежных спраў Ваган Папазян | 05.10.1994 |
 Беларусь |
Міністр замежных спраў Уладзімір Сянько | 11.01.1995 |
 Боснія і Герцагавіна |
Старшыня Прэзідыума Небайша Радманавіч | 14.12.2006 |
 Грузія |
Міністр замежных спраў Аляксандр Чыкваідзэ | 23.03.1994 |
 Ірландыя |
Міністр замежных спраў Дэвід Эндрус | 01.12.1999 |
 Казахстан |
Міністр замежных спраў Канат Саўдабаеў | 27.05.1994 |
 Кыргызстан |
Прэзідэнт Аскар Акаеў | 01.06.1994 |
 Мальта |
Прэм’ер-міністр/Міністр замежных спраў Гвіда дэ Марка | 26.04.1995 |
 Малдова |
Прэзідэнт Мірча Снегур | 16.03.1994 |
 Расія[4] |
Міністр замежных спраў Андрэй Козыраў | 22.06.1994 |
 Сербія |
Прэзідэнт Борыс Тадзіч | 14.12.2006 |
 Таджыкістан |
Паўнамоцны прадстаўнік Шарыф Рахімаў | 20.02.2002 |
 Туркменістан |
Намеснік Старшыні Кабінета міністраў Барыс Шыхмурадаў | 10.05.1994 |
 Украіна |
Міністр замежных спраў Анатоль Зленко | 08.02.1994 |
 Узбекістан |
Міністр замежных спраў Саідмухтар Саідкасімаў| 13.07.1994 | |
 Фінляндыя |
Міністр замежных спраў Хэйкі Хаавісто | 09.05.1994 |
 Швейцарыя |
Міністр замежных спраў Флавіа Коці | 11.12.1996 |
 Швецыя |
Міністр замежных спраў Маргарэт аф Углас | 09.05.1994 |
Былыя ўдзельнікі праграмы
[правіць | правіць зыходнік]| Краіна-удзельнік | Хто падпісаў | Дата далучэння да праграмы | Дата ўступлення ў НАТА |
|---|---|---|---|
 Албанія |
Прэзідэнт Салі Берыша | 23.02.1994 | 01.04.2009 |
 Балгарыя |
Прэзідэнт Жэлю Жэлеў | 14.02.1994 | 29.03.2004 |
 Венгрыя |
Міністр замежных спраў Геза Есенскі | 08.02.1994 | 12.03.1999 |
 Латвія |
Прэм’ер-міністр Валдзіс Біркавс | 14.02.1994 | 29.03.2004 |
 Літва |
Прэзідэнт Альгірдас Бразаўскас | 27.01.1994 | 29.03.2004 |
 Польшча |
Прэм’ер-міністр Вальдэмар Паўляк | 02.02.1994 | 12.03.1999 |
 Румынія |
Міністр замежных спраў Тэадор Мелешкану | 26.01.1994 | 29.03.2004 |
 Паўночная Македонія |
Кіраўнік Урада Бранка Црвенкоўскі | 15.11.1995 | 27.03.2020 |
 Славакія |
Прэм’ер-міністр Уладзімір Меч’яр | 09.02.1994 | 29.03.2004 |
 Славенія |
Прэм’ер-міністр Янэз Дрновшэк | 30.03.1994 | 29.03.2004 |
 Харватыя |
Міністр замежных спраў Таніна Піцула | 25.05.2000 | 01.04.2009 |
 Чарнагорыя |
Прэзідэнт Філіп Вуянавіч | 14.12.2006 | 05.06.2017 |
 Чэхія |
Прэм’ер-міністр Вацлаў Клаўс | 10.03.1994 | 12.03.1999 |
 Эстонія |
Міністр замежных спраў Юры Луйк | 03.02.1994 | 29.03.2004 |
Патэнцыйныя ўдзельнікі праграмы
[правіць | правіць зыходнік]Рэспубліка Кіпр з’яўляецца адзіным членам Еўрапейскага саюза, якія не ўдзельнічаюць у праграме. Турцыя ў сілу таго, што не прызнае Кіпр, блакуе супрацоўніцтва гэтай дзяржавы з НАТА[5], паколькі канфлікт паміж турэцкай і грэцкай часткамі вострава Кіпр застаецца нявырашаным.
Рэспубліка Косава, якая тэрытарыяльна знаходзіцца ў Еўропе, не ўдзельнічае ў праграме, так як чатыры краіны, якія не прызнаюць суверэнітэту Косава, перашкаджаюць супрацоўніцтву гэтай дзяржавы з НАТА.
Расія і НАТА
[правіць | правіць зыходнік]Упершыню аб праграме «Партнёрства дзеля міру« прэзідэнту Расіі Барысу Ельцыну паведаміў дзяржсакратар ЗША Уорэн Крыстафер 22 кастрычніка 1993 года падчас свайго візіту ў РФ. Прыхільнікі неадкладнага пашырэння Паўночнаатлантычнага альянсу крытыкавалі праграму, лічачы гэта саступкам Маскве і здрадай інтарэсаў усходнееўрапейскіх дзяржаў, аднак па стане на сярэдзіну 90-х гадоў у кіраўніцтве ЗША яшчэ не было кансенсусу адносна далейшага пашырэння НАТА на ўсход і ўзаемадзеяння паміж Расіяй і блокам[6].
22 чэрвеня 1994 года ў Брусэлі было падпісана пагадненне «Партнёрства дзеля міру», якое выводзіла Маскву і альянс на новы ўзровень прагматычнага супрацоўніцтва. 7 чэрвеня 2007 года Прэзідэнт Расійскай Федэрацыі У. Пуцін падпісаў Федэральны закон N 99-ФЗ «Аб ратыфікацыі пагаднення паміж дзяржавамі-ўдзельніцамі Паўночнаатлантычнага дагавора і іншымі дзяржавамі, якія ўдзельнічаюць у праграме «Партнёрства дзеля міру», аб статусе іх сіл ад 19 чэрвеня 1995 года і дадатковага пратакола да яго».
У сакавіку 2014 года адносіны паміж Расіяй і НАТА абвастрыліся з-за Крымскага крызісу. 1 красавіка 2014 года на сустрэчы міністраў замежных спраў краін-членаў НАТА ў Брусэлі альянс абвясціў аб прыпыненні ўсіх відаў грамадзянскага і ваеннага супрацоўніцтва з Расіяй, фактычна паралізаваўшы работу Савета Расія—НАТА (застаўся толькі палітычны дыялог на ўзроўні паслоў і вышэй) — такім чынам, блок НАТА ў аднабаковым парадку спыніў дзеянне пагаднення аб партнёрстве з Расіяй[7][8][9].
На саміце НАТА у ліпені 2016 года Расія была прызнаная асноўнай пагрозай бяспекі для Альянсу, а яе стрымліванне было афіцыйна абвешчана новай місіяй НАТА[10][11].
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
[правіць | правіць зыходнік]- ↑ "НАТО приостанавливает военное сотрудничество с Россией". РИА Новости. 2014-04-01.
- ↑ "НАТО свернула канал диалога и приостановило сотрудничество с Белоруссией". ТАСС. 2021-11-23.
- ↑ "Еще раз про войну. Подборка материалов Wikileaks о российско-грузинском конфликте". lenta.ru. 2010-12-01.
- ↑ "Федеральный закон от 7 июня 2007 г. N 99-ФЗ "О ратификации Соглашения между государствами - участниками Североатлантического договора и другими государствами, участвующими в программе "Партнерство ради мира", о статусе их Сил от 19 июня 1995 года и Дополнительного протокола к нему"". «Российская газета», Федеральный выпуск № 0(4390). 2007-06-16.
- ↑ Ayhan Simsek. Cyprus a sticking point in EU-NATO co-operation // Southeast European Times, 14 июня 2007 года.
- ↑ "Путин все время обвиняет США в нарушении обещания не расширять НАТО на восток. А его кто-то давал? The New Yorker — об одной фразе из 1990 года, которая сейчас грозит Европе новой войной". Meduza. 2022-01-29.
- ↑ BBC News. НАТО приостанавливает всякое сотрудничество с Россией. Россия: BBC News (1 красавіка 2014). Праверана 1 красавіка 2014.
- ↑ Statement by NATO Foreign Ministers (англ.). NATO (1 красавіка 2014). — «6. We have decided to suspend all practical civilian and military cooperation between NATO and Russia. Our political dialogue in the NATO-Russia Council can continue, as necessary, at the Ambassadorial level and above, to allow us to exchange views, first and foremost on this crisis.» Праверана 24 жніўня 2014.
- ↑ Персоны нон-НАТО // Коммерсантъ, 11.04.2015
- ↑ Саммит НАТО принял решение усилить восточный фланг — РИА Новости, 08.07.2016
- ↑ http://www.kremlin.ru/events/president/news/53883
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]- Официальный сайт программы (англ.)
- Список стран-участниц договора ПРМ (англ.)