Перайсьці да зьместу

Даўмонт (імя)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі
Даўмонт
лац. Daŭmont
Damond
Dagmunt
Паходжаньне
Мова(-ы) германскія
Утворанае ад Davo + Mond
Dago + Munt
Іншыя формы
Варыянт(ы) Даўмунд, Даўмунт, Даўмонд, Дамонт, Даўгімонт, Даўкмонт, Домант, Домунд, Доўмант, Доўмунд
Вытворныя формы Талімонт, Дульмант
Зьвязаныя артыкулы
якія пачынаюцца з «Даўмонт»

Даўмонт (Даўмунд, Даўмунт, Даўмонд, Дамонт), Даўгімонт (Даўкмонт) — мужчынскае імя і вытворныя ад яго прозьвішчы Доўмант (Доўмунд), Домант (Домунд).

Паходжаньне

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Асноўны артыкул: Імёны ліцьвінаў

Дамунд або Дамонд (Damundus[1], Damondus) і Дагімунд або Дагмунт (Dachimundus[2], Dagmunt[3]) — імёны германскага паходжаньня[4][5]. Іменная аснова -даў(г)- (імёны ліцьвінаў Даўгерд, Даўгер, Даўят; германскія імёны Daugaard, Dauharjis, Dowyatt) паходзіць ад гоцкага daug 'годна', бургундзкага daugjis 'здольны, годны'[6][7] або ад асновы -даг- (-дак-, -таг-)[8][9], а аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) — ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[10] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[11]. Такім парадкам, імя Даўмонт азначае «здольны да гарлівасьці»[5]. Апроч таго, адзначалася старажытнае германскае імя Theumondo (Theu-mondo)[12].

Германскае (паўночнагерманскае) паходжаньне літоўскага шляхецкага прозьвішча Доўмунт (Dowmunt) сьцьвярджалася яшчэ ў артыкуле «Жамойць» Усеагульнай энцыкляпэдыі Самуэля Аргельбранда (1868 год)[13].

Адпаведнасьць імя Даўмонт германскаму імю Dagamund[14] (Daegmund) сьцьвердзіў францускі лінгвіст-германіст Раймонд Шмітляйн, які на падставе шматгадовых дасьледаваньняў прыйшоў да высноваў пра германскае паходжаньне літоўскіх уласных імёнаў[9]. Германскі характар літоўскіх імёнаў з асновай -монт- (-мант-) — як і запазычаньне самой асновы з германскіх моваў — таксама сьцьвердзіў амэрыканскі лінгвіст Альфрэд Зэн[15].

Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскага імя Demundis[16].

Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Довъмонтъ (Галіцка-Валынскі летапіс); Довмонтъ… с Доумонтомъ съ пльсковичи на Литву (Доумонтъ[17]; Наўгародзкі першы летапіс); псалъ Довмонтовъ писець (па 1266 годзе)[18]; Dovmundus (1292 год)[19]; передъ намесники полоцькими: перед Домонтом (7 сакавіка 1399 — 25 сакавіка 1407 году)[20]; у Доманта (1410 — пачатак 1420-х гадоў)[21]; nobilibus… Woitko Dolmontowicz (22 траўня 1425 году[a])[22]; Iewlaschonis Dowmunthowicz (1 верасьня 1431 году)[23]; Dewmunt Wolkowicz (15 траўня 1432 году)[24]; Некрашу Довкгимонътовичу земля Кгвоздева (1440—1492 гады)[25]; Домонтъ[26][27] або Домантъ[28][29] (Наўгародзкі чацьверты летапіс і Сафійскі першы летапіс); землицы покупили… у Степанка у Домонтовского (каля 1466 — каля 1480 году)[30]; Gabriele Domunthowicz (10 чэрвеня 1471 году)[31]; ducem Domunth, Jacobum fratrem germanum de Swyr (dux Domunth de Swyr[17]; 1483 год)[32]; Daumunt Butwidowicz (31 кастрычніка 1484 году)[33]; Павле Домантове (XV ст.)[34]; Домантъ[35] або Домонтъ[36] (Ніканаўскі летапіс); Упитское волости… в бояр… у Васка Довмонтовича (9 чэрвеня 1517 году)[37]; Довмонт Билевичъ[38], Томъко Довмонтовичъ[39], Довмонтъ Маръковичъ… Томъко Довмонътович[40], Талюшъ Довкмонътовичъ[41], Павел Довмонътовичъ[42] (1528 год); Нарбут Довмонтович… Нармонтъ Довмонтович (1537 год)[43]; волости Городеньское… землицу пустовъскую на имя Домонътовъщину (20 лістапада 1552 году)[44]; бояр господарских тогож повету Минского: князя Ивана Домонта (2 кастрычніка 1557 году)[45]; Петръ Домонтъ[46], Павелъ Томковичъ Домонтъ[47], Григорей Шимковичъ Домонтовичъ[48], Петръ Домонтовичъ[49], Петръ Домонтъ[50] (1567 год); Johannes Domundns Lituanus (1580 год)[51]; pana Yana Pietrowicza Dowmonta… подпис руки писмом рускимъ тыми словы: Ян Петровичъ Довмонт властною рукою (24 верасьня 1585 году)[52]; еи милость панеи Ганъне Балтромеевне Довмонта Сесицкои (4 сакавіка 1596 году)[53]; Kasper z Dowmunta Siesicki (3 ліпеня 1596 году)[54]; Езофъ Станиславовичъ Довмонт рукою [властною] подписалъ (11 кастрычніка 1597 году)[55]; Daumondus (Альбэрт Каяловіч, 1650 год)[56]; Samuel Domontowicz (сакавік — красавік 1656 году)[57]; Pan Domont Karol (7 ліпеня 1664 году)[58]; Marcjan Domontowicz (1667 год)[59]; земянинъ гдрский воеводства Полоцкого, панъ Ерый Доминикъ Домонтовичъ… бояре нашы Харитонъ да Олехъно Балтромеевичы Домонтовичы… даный Глебу Юревичу Домонъту (6 чэрвеня 1668 году)[60]; Damontowicz (1671—1681 гады)[61]; paniej Krystyny Ihnatowiczówny Dowmątowej (1690 год)[62]; Dominicus Dowmont (3 сьнежня 1708 году)[63]; Dowmontowszczyzna (1744 год)[64]; Adam Domant (1757 год)[65]; Benedykt Domontt (4 кастрычніка 1765 году)[66]; Augustinus Dowmontt… Georgius Dowmontt (20 і 25 верасьня 1778 году)[67]; Andrzej Dowmuntt (22 лютага 1780 год)[68]; Parafia Kowarska… Dowmunty, okolica (1784 год)[69]; Szymon Dowmond… Adam Dowmond[70], Adam Dowmont x, Maciej Dowmond x, Bartłomiej Dowmond x[71], Adam Dowmunt[72] (9 лютага 1791 году); Petronella Urszula Dołmontt (1809 год)[73]; Antonina Dowmontowicz (1832 год)[74]; Józefa Dowmund (1835 год)[75].

Носьбіты

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

З XVI ст. прыдомкам Доўманд або Доўмунд (Доўмунт) карысталіся літоўскія шляхецкія роды Рукевічаў (Руковічаў[80]) і Сясіцкіх гербу Гіпацэнтаўр[81].

Доўманты гербаў Пагоня, Баволя і Розьмер — літоўскі шляхецкі род зь Віленскага павету[82].

Доўманты (Dowmont) — літоўскія шляхецкія роды з ваколіцаў Камаяў[83] і Троцкага павету[84].

Долманты або Дольманты (Dołmont, Dolmont) і Доманты (Domont) — літоўскія шляхецкія роды з Троцкага павету[85].

Доманты Машэнскія гербу ўласнага — літоўскі княскі род.

Далмунты, Дамантовічы[86] і Доўманты-Ляскатоўскія[87] — літоўскія шляхецкія роды.

Даўмунтовічы (Dowmuntowicz) гербу ўласнага — літоўскі шляхецкі род[88].

Дэмантовічы (Demontowicz) гербу Вяж — літоўскі шляхецкі род, які меў уладаньні на Жамойці[89].

У актах Вялікага Княства Літоўскага ўпаміналіся сяло Даўмонтавічы і маёнтак Дамонтавічы ў Наваградзкім ваяводзтве, маёнтак Даўмонтаўшчызна або Кублічы ў Полацкім ваяводзтве і фальварак Даўмонты ў Вількамірскім павеце[90].

У XVI ст. існавалі маёнтак Дамонты і рака Дамонта (Домонта) у Жамойцкім старостве[91].

На 1906 год існаваў маёнтак Доўмантаўшчына (Даўмантоўшчына) у Лепельскім павеце Віцебскай губэрні[92].

На гістарычнай Случчыне існуе вёска Домантавічы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Дзяманты, у ваколіцах Залатаношы — Дамантава (упаміналася ў 1536 годзе)[93].

Глядзіце таксама

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]

Заўвагі

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ У публікацыі 1932 году адпаведны дакумэнт азначаецца як «падроблены»

Крыніцы

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
  1. ^ Anhang 3 Wörterbuch der gotischen Namen // Köbler G. Gotisches Wörterbuch. — Leiden — Köln, 1989.
  2. ^ Bruckner W. Die Sprache der Langobarden. — Strassburg, 1895. S. 241.
  3. ^ Bass A. Deutsche Vornamen. — Leipzig, 1909. S. 122.
  4. ^ Piel J. M., Kremer D. Hispano-gotisches Namenbuch. Der Niederschlag des Westgotischen in den alten und heutigen Personen- und Ortsnamen der Iberischen Halbinsel. — Heidelberg, 1976. S. 112.
  5. ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 22.
  6. ^ Gamillscheg E. Romania Germanica. Bd. 3: Die Burgunder, Schlußwort. — Berlin und Leipzig, 1936. S. 112.
  7. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
  8. ^ Schmittlein R. Toponymes finnois et germaniques en Lituanie // Revue internationale d’onomastique. Nr. 2, 1948. P. 103.
  9. ^ а б Schmittlein R. Les noms d’eau de la Lituanie (suite) // Revue internationale d’onomastique. Nr. 1, 1964. P. 20.
  10. ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
  11. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
  12. ^ Repertori D’Antropònims Catalans (RAC). Vol. 1. — Barcelona, 1994. P. 534.
  13. ^ Encyklopedyja powszechna. T. 28. — Warszawa, 1868. S. 975.
  14. ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 395.
  15. ^ Senn A. Zur Bildung litauischer Gewässernamen // Annali. Sezione Slava. Istituto Universitario Orientale di Napoli. 2 (1959). P. 46.
  16. ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 179.
  17. ^ а б Урбан П. Старажытныя ліцьвіны: мова, паходжаньне, этнічная прыналежнасьць. — Менск: 2001. С. 155.
  18. ^ Русско-ливонские акты. — СПб, 1868. С. 15.
  19. ^ Hansisches Urkundenbuch. Bd. 1. — Halle, 1876. S. 378.
  20. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 112.
  21. ^ Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 669, 734.
  22. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 119.
  23. ^ Бучинський Б. Кілька причинків до часів вел. князя Свитригайла (1430—1433) // ЗНТШ. Т. 76. — Львів, 1907. С. 135.
  24. ^ Русско-ливонские акты. — СПб., 1868. С. 191.
  25. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 21.
  26. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 40, 42, 45, 180—182, 198.
  27. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 193—195, 197—198, 200, 203.
  28. ^ ПСРЛ. Т. 4. — СПб., 1848. С. 40—41, 180, 302.
  29. ^ ПСРЛ. Т. 5. — СПб., 1851. С. 193, 195, 198.
  30. ^ Полоцкие грамоты XIII — начала XVI в. Т. 1. — М., 2015. С. 290.
  31. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 317.
  32. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 2: 1468—1501. — Kraków, 1939. S. 388.
  33. ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 399.
  34. ^ Зализняк А. А. Древненовгородский диалект. 2-е изд. — М., 2004. С. 104.
  35. ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 145, 150, 159.
  36. ^ ПСРЛ. Т. 10. — СПб., 1885. С. 145, 150—151.
  37. ^ Lietuvos Metrika. Knyga 9 (1511—1518). — Vilnius, 2002. P. 339.
  38. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 77.
  39. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 84.
  40. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 86.
  41. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 160.
  42. ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 168.
  43. ^ Mackavičius A. Žemaitijos valsčių surašymas 1537—1538 m. — Vilnius, 2003. P. 25, 196.
  44. ^ Метрыка Вялікага Княства Літоўскага. Кніга 35 (1551—1558 гг.). — Менск, 2020. P. 168.
  45. ^ Беларускі архіў. Т. 3. — Менск, 1931. С. 20.
  46. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 640.
  47. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 647.
  48. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 652.
  49. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 669.
  50. ^ Литовская метрика. Отд. 1. Ч. 3. — Петроград, 1915. С. 1322.
  51. ^ Czaplewski P. Polacy na studyach w Ingolsztacie. Z rękopisów Uniwersytetu Monachijskiego. — Poznań, 1914. S. 25.
  52. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 249, 266.
  53. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 405.
  54. ^ Акты, издаваемые Виленской Комиссией для разбора древних актов. Т. 32. — Вильна, 1907. С. 362.
  55. ^ Istorijos archyvas. T. 1: XVI amžiaus Lietuvos inventoriai. — Kaunas, 1934. P. 470.
  56. ^ Historiae Litvanae. — Dantisci, 1650. P. 152, 162, 164.
  57. ^ Augusiewicz S. Spis uchodźców z Wielkiego Księstwa Litewskiego w Prusach Książęcych w latach 1655—1656 w zbiorach Geheimes Staatsarchiv Preussicher Kulturbesitz w Berlinie // Komunikaty Mazursko-Warmińskie. Nr. 1 (271), 2011. S. 168.
  58. ^ Акты издаваемые Виленской археографической комиссией. Т. 15. — Вильна, 1888. С. 124.
  59. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo połockie 1667 i 1690 r. — Warszawa, 2018. S. 42.
  60. ^ Историко-юридические материалы, извлеченные из актовых книг губерний Витебской и Могилевской, хранящихся в Центральном архиве в Витебске. Вып. 24. — Витебск, 1893. С. 306—307.
  61. ^ Zinkevičius Z. Lietuvių antroponimika: Vilniaus lietuvių asmenvardžiai XVII a. pradžioje. — Vilnius, 1977. P. 136.
  62. ^ Metryka Litewska. Rejestry podymnego Welkiego Ksiestwa. Województwo połockie 1667 i 1690 r. — Warszawa, 2018. S. 83, 94.
  63. ^ Kaminskas-Krinčius A. Seniausiosios išlikusios originalios 1705—1726 m. Stakliškių bažnyčios krikšto metrikų knygos fragmento (1705—1710) publikacija. Bibliotheca Lituana. T. 2 (2012). P. 471.
  64. ^ Diecezja Wileńska, 1744, Pawet, 20 лютага 2011 г.
  65. ^ Bobty, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  66. ^ Рыбчонак С. Акт кампуту шляхты Наваградскага ваяводства ад 4 кастрычніка 1765 г. // Герольд Litherland. № 21, 2019. С. 111.
  67. ^ Stakliškių Švč. Trejybės bažnyčia, 1778—1779 m. mirties įrašai, Nepriklausomas virtualus archyvas GENMETRIKA
  68. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 318.
  69. ^ Komosa Ł. A. Dekanat wiłkomierski w 1784 r. w świetle opisów parafii. — Białystok, 2013. S. 32.
  70. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 459.
  71. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 464.
  72. ^ Akta sejmiku kowieńskiego z lat 1733—1795. — Warszawa, 2019. S. 488.
  73. ^ Giedrojcie, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  74. ^ Giedrojcie, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  75. ^ Dubinki, Geneteka baza Polskiego Towarzystwa Genealogicznego
  76. ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 205.
  77. ^ Urzędnicy Wielkiego Księstwa Litewskiego: Spisy. T. 9. Województwo mścisławskie XVI—XVIII wiek. — Warszawa, 2019. S. 193.
  78. ^ Яўген Анішчанка, Попис шляхты Полоцкого воеводства 30.09.1765 г., Архіў гісторыка Анішчанкі, 19 жніўня 2015 г.
  79. ^ Памятная книжка Витебской губернии. На 1878 год. — Витебск, 1878. С. 296.
  80. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Р, Згуртаваньне беларускай шляхты
  81. ^ Stekert A. Przydomki polskie, litewskie i rusińskie. — Kraków, 1897. S. 32.
  82. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2016. S. 470.
  83. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 74.
  84. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 260.
  85. ^ Malewski Cz. Rodziny szlacheckie na Litwie w XIX wieku. — Warszawa, 2022. S. 259.
  86. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Д, Згуртаваньне беларускай шляхты
  87. ^ Сьпіс шляхецкіх родаў, прозьвішчы якіх пачынаюцца на Л, Згуртаваньне беларускай шляхты
  88. ^ Polska encyklopedja szlachecka. T. 5. — Warszawa, 1936. S. 138.
  89. ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 2. — Rzeszów, 2001. S. 318.
  90. ^ Indeks alfabetyczny miejscowości dawnego wielkiego Księstwa Litewskiego: A—K (Abakanowicze — Kujany). Wilno, 1929. S. 246, 252.
  91. ^ Спрогис И. Я. Географический словарь древней Жомойтской земли XVI столетия. — Вильна, 1888. С. 89, 101.
  92. ^ Список населенных мест Витебской губернии. Витебск, 1906. С. 192.
  93. ^ Непокупный А. П. Балто-севернославянские языковые связи. — Киев, 1976. С. 167.

Літаратура

[рэдагаваць | рэдагаваць крыніцу]
Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Даўмонт_(імя)&oldid=2595784»