Вялікі кулён

Вялікі кулён
Клясыфікацыя
Царства	Жывёлы
Тып	Хордавыя
Кляса	Птушкі
Атрад	Сеўцападобныя
Сямейства	Бакасавыя
Род	Кулёны
Від	Вялікі кулён
Бінамінальная намэнклятура
Numenius arquata (L., 1758)
Арэал
Гнездаваньне Сустракаецца Месцы зімоўкі Сустракаецца ўзімку
Вялікі кулён на Віківідах  Вялікі кулён у Вікісховішчы ITIS 176596 ·

Вялікі кулён (Краншнэп^[1]; па-лацінску: Numenius arquata) — від птушак зь сямейства бакасавых. За апошнія дзесяцігодзьдзі колькасьць птушкі ў Эўропе ўстойліва памяншаецца. У 2008 годзе вялікі кулён атрымаў ахоўны статус Міжнароднага саюзу аховы прыроды і прыродных багацьцяў.

Вялікі кулён мае памеры ад 50 да 60 см і важыць ад 575 да 1000 г^[2]. Размах крылаў складае ад 80 да 100 см. Характэрнай рысай віду зьяўляецца доўгая і выгнутая ўніз дзюба. Саміца зазвычай крыху буйнейшая за самца, а ейная дзюба яшчэ больш доўгая і выгнутая. Ногі доўгія з шырока расстаўленымі пальцамі, што дазваляе птушцы спакойна вандраваць па вільготных мясьцінах. Афарбоўка вялікага кулёна хутчэй сьціплая, апярэньне вар’юецца ад бэжава-карычневага да шэра-карычневага з разнастайнымі палоскамі і крапінкамі.

Гняздуюць у багністых і іншых вільготных мясцовасьцях. Узімку яны пражываюць ля ўзьбярэжжаў, у глыбіні матэрыка — на лугох і поймах.

Асноўны арэал — Паўночная і Цэнтральная Эўропа, а таксама Брытанскія выспы. У зімовы час гэтыя птушкі зьдзяйсьняюць пералёты на ўзьбярэжжы Заходняй і Паўднёвай Эўропы. Сустракаюцца таксама ў вялікай частцы Азіі, іхні арэал даходзіць да Байкалу і Маньчжурыі на ўсходзе і Кыргыстану на поўдні.

Харчуюцца казуркамі, чарвякамі і малюскамі, якіх яны падбіраюць з зямлі сваёй доўгай дзюбай. Пры гэтым яны ўжываюць дзюбу таксама ў якасьці пінцэту, каб дастаць сьлімакоў ці ракушкі зь іхніх цьвёрдых абалонак.

Гнёзды будуюць адкрыта на зямлі, на купіне травы або асакі, якая выступае з вады. У пляскатых заглыбленьнях робяць высьцілку з сухое травы або асакі і пер’я. Гнёзды лёгка даступныя для драпежнікаў з-за свайго наземнага разьмяшчэньня.

У кладцы зазвычай чатыры яйкі. Вельмі рэдка сустракаюцца кладкі з трох або пяці яек. Першыя кладкі зьяўляюцца ў апошняй дэкадзе красавіка. На працягу 28—30 дзён бацькі па чарзе грэюць яйкі. Пры зьяўленьні небясьпекі (заўважвае набліжэньне чалавека за некалькі сотняў мэтраў) птушка пакідае гняздо, адходзіць на бясьпечную адлегласьць і ўзьлятае. Актыўна атакуе ў паветры варонаў, крумкачоў і драпежных птушак, якія залятаюць на тэрыторыю калёніі.

Птушаняты па вылупленьні адразу пачынаюць бегаць і шукаць казурак і чарвякоў.

Занесены ў Чырвону�� кнігу Беларусі. Колькасьць вялікага кулёна складае каля 950—1200 параў на гнездаваньні. У ліпені-жніўні адлятае ў вырай: у больш цёплыя мясьціны Заходняе Эўропы, басэйн Міжземнага і Касьпійскага мораў.

Грамадзкая арганізацыя «Ахова птушак Бацькаўшчыны» абрала вялікага кулёна птушкай 2011 году.

Гэты від занесены ў Чырвоную кнігу Рэспублікі Беларусь і ахоўваецца законам.

• Сяргей Куркач. Даўгадзюбы вялікі кулён стаў беларускай птушкай году-2011 // «Звязда» №4 (26868) 11 студзеня 2011
• Птицы Белоруссии: Справочник-определитель гнёзд и яиц / М. Е. Никифоров, Б. В. Яминский, Л. П. Шкляров. — Мн.: Выш. шк., 1989. — 479 с. — 15 000 ас. — ISBN 5-339-00209-8

Numenius arquata — таксанамічная інфармацыя