Свэн I Вілабароды

	Свэн I Вілабароды; Svend Tjugeskæg; Sveinn Tjúguskegg; Sweyn Forkbeard
Кароль Даніі, Нарвэгіі й Ангельшчыны
Кароль Даніі
	986 — 3 лютага 1014
Папярэднік	Гаральд I Сінязубы
Наступнік	Гаральд II
Кароль Нарвэгіі
	986 — 995
Папярэднік	Гаральд I Сінязубы
Наступнік	Олаф I Тругвальдсан
Кароль Нарвэгіі
	1000 — 3 лютага 1014
Папярэднік	Олаф I Тругвальдсан
Наступнік	Олаф II Сьвяты
Кароль Ангельшчыны
	1013 — 3 лютага 1014
Папярэднік	Этэльрэд Неразумны
Наступнік	Этэльрэд Неразумны
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	каля 960, Данія
Памёр	3 лютага 1014, Ангельшчына
Пахаваны	Ёрк, перазахаваны ў Катэдральным саборы Роскіла
Бацька	Гаральд I Сінязубы
Маці	Гірыд Олафсдотыр

Свэн I Вілабароды (па-нарвэску: Sveinn Tjúguskegg, па-швэдзку: Sven Tveskägg, па-дацку: Svend Tveskæg‎, па-ангельску: Sweyn Forkbeard, каля 960 — 3 лютага 1014) — кароль Даніі, Ангельшчыны й вялікай часткі Нарвэгіі. Свэн быў лідэрам вікінгаў і бацькам Кнуда Вялікага. Ён стаў каралём Даніі пасьля сьмерці свайго бацькі, Гаральда Сінязубага, напрыканцы 986 або напачатку 987 года. У 1000 годзе Свэн стаў валадаром большай часткі Нарвэгіі, калі Эйрык з Лейду прысягнуў яму як васал. Пасьля доўгіх заваёваў і амаль перад сьмерцю па загаду Свэна быў заснаваны горад у Ангельшчыне, які атрымаў назоў Сўонсі (ад па-ангельску: Sweyn's Ey). Пазьней Свэн стаў каралём Ангельшчыны. А ў апошнія месяцы жыцьця стварыў такую вяліку імпэрыю Паўночнага мора, якая па памерам магла паспрачацца толькі з імпэрыяй яго сына Кнуда.

Мянушка

Мянушка Свэна, якая верагодна ўжывалася пры ягоным жыцьці, не падобна на большасьць мянушак каралеўскіх асобаў. Яна ўказвае на вілападобны тып вусоў, а не барады, як можна было меркаваць. Такі стыль быў вельмі папулярны ў тыя часы, асабліва ў Ангельшчыне, дзе, верагодна, Свэн і вырашыў яго пераняць. Падобны стыль вусоў можна знайсьці на выяве з дывана з Баё.

Царква й Свэн

Бацька Свэна, Гаральд Сінязубы, быў першым скандынаўскім каралём, які афіцыйна прыняў хрысьціянства ў 960-х гадох. Згодна з Адамам Брэмэнскім, гісторыкам 11 стагодзьдзя, сын Гаральда, Свэн быў хрышчоны пад імём Ота, у гонар першага імпэратара Сьвятой Рымскай імпэрыі^[4]. Але Свэн Вілабароды ніколі афіцыйна не карыстаўся сваім хрысьцянскім імём. На манэтох, якія ён біў было напісана «ZVEN REX DAENOR», што перакладецца як «Свэн, кароль данаў». І, нават, калі ён быў абраны Ўітэнагемотам на пасаду караля Ангельшчыны ў 1013 годзе, ён стаў каралём Свэнам, а не Ота.

Кароль Даніі

Згодна з некаторымі крыніцамі як то «Сага аб ёмсвікінгах», Свэн быў незаконнанароджанным сынам Гаральда Сінязубага й быў выхаваны легендарным ёмсвікінгам і ярлам Ёмборга Палнатокі.

Адам Брэмэнскі піша, што Свэн быў пераможаны швэдзкім каралём Эрыкам VI Пераможцам, які кіраваў Даніяй на працягу некаторага часу ў 994—995 гадох. Аднак на гэты конт няма адзінага меркаваньня. Вядома, таксама, што пасьля таго як Эрык сканаў, Свэн ажаніўся з ягонай удавой, вядомую пад імёнамі Гунхільда, Сыгрыд і Сьвятаслава. Адносна гэтай паўлегендарнай жанчыны асноўныя крыніцы разыходзяцца: згодна з ісьляндзкімі сагамі яна была дачкой швэдзкага вікінга й жонкай Эрыка VI, а пасьля ягонай сьмерці — Свэна Вілабародага; Саксон Граматык пацьвярджае толькі тое, што Свэн узяў у жонкі удаву Эрыка; Адам Брэмэнскі піша, што яна была польскай прынцэсай; а Тытмар Мэрзэнбурскі згадвае, што жонкай Свэна й маці Кнуда Вялікага была дачка Мешка I, сястра караля Балеслава I Храбрага. Верагодна, гэта дае тлумачэньне згадваньню ў хроніках факта ўдзела польскіх войскаў у паходзе Кнуда на Ангельшчыну ў 1015 годзе.

Барацьба за Нарвэгію

Разам з тытулам караля Даніі Свэн адразу ж стаў і каралём Нарвэгіі, аднак фактычным кіраўніком Нарвэгіі быў Хакан Магутны, які стаў рэгентам шчэ пры Гаральдзе Сінязубым. У 995 годзе Олаф I Тругвальдсан вярнуўся ў Нарвэгію й забіў Хакана, тым самым Данія да 1000 года страціла кантроль над Нарвэгіяй. У тым годзе ў бітве пры Сволдэры аб’яднаны дацка-швэдзкі флёт з далучыўшымся да іх карабелямі Эйрыка Гокансана, сына забітага Хакана, змог перамогчы флёт Олафа, карабель якога патануў разам з ім. Нарвэгія зноўку вярнулася пад дацкі кантроль, а новым рэгентам стаў Эйрык.

Заваёва Ангельшчыны

Згодна з хронікай Джона Ўолінфордзкага Свэн зьдзейсьніў набегі на Ангельшчыну ў 1002—1005, 1006—1007 і 1009—1012 гадох, з мэтай помсты за гвалт у дзень сьвятога Брайса, калі па загаду ангельскага караля Этэльрэда Неразумнага было згвалтавана дацкае насельніцтва брытанскае выспы. Лічыцца, што сярод ахвяраў гвалту была й сястра Свэна Гунхільда.^[5]

Сайман Кейнз піша, што Свэн быў актыўны ў рэгіёнах Ўэсэкс і Усходняй Англіі ў 1003—1004 гадох, але з-за недахопу харчу быў вымушаны вярнуцца дадому. Некаторыя навукоўцы лічаць, што ў гэтых наскоках Свэн мог і не прымаць удзел. Але дакладна вядома, што ў 1013 годзе Свэн разам з вялікім флётам уварваўся ў Ангельшчыну.^[6]

Як паведамляе Англасаксонская кроніка Пітэрбара, у ліпені кароль Свэн высадзіўся з вялікім флётам у Сэндўічы, потым па рацэ Трэнт войска дасягнула Гэйнзбара. Амаль адразу ўся Ўсходняя Англія й Нартумбрыя трапілі пад прыгнёт нарвэжцаў, хутка здаліся і жыхары Зьвяза Пяці Гарадоў. Свэн зразумеў, што ён можа пайсьці далей, і, зрабіўшы запасы харчоў, рушыў з асноўнымі сіламі на поўдзень у раён Оксфарду, амаль не сустракаючы процідзеяньня. Пасьля Оксфарду вікінгі захапілі Ўінчэстэр і зрабілі аблогу Лёндана.^[7]

Аднак лёнданцы трымаліся; сярод абаронцаў горада былі кароль Ангельшчыны Этэльрэд і Торкель Высокі, вікінг, які перабег да Этэльрэда. Нарэшце Свэн зьняў аблогу й рушыў на захад да гораду Бат, дзе меў намер папоўніць запасы харчу для далейшае аблогі Лёндана. На гэты раз лёнданцы спужаліся, што Свэн захопіць горад і адпомсьціць жыхарам за доўгае непадпарадкаваньне. Этэльрэд зьбег у Нармандыю разам са сваёй сям’ёй, а Свэн у дзень раства Хрыстова 1013 года быў абраны Ўітэнагемотам новым каралём Ангельшчыны.

3 лютага 1014 года Свэн памёр, ён быў каралём Ангельшчыны толькі пяць тыдняў. Ягонае цела было перавезена ў Данію, дзе Свэн і быў пахаваны ў Катэдральным саборы Роскіла. Ягоны сын, Кнуд, быў вымушаны вярнуцца ў Данію дзеля абароны свайго тытулу каралю Даніі, але праз нейкі час знойку вярнуўся ў Ангельшчыну й стаў, як і бацька, каралём Ангельшчыны.

Папярэднік Гаральд Сінязубы	Кароль Даніі 986—1014	Наступнік Гаральд II
Папярэднік Гаральд Сінязубы	Кароль Нарвэгіі разам з Хаканам Магутным 986—995	Наступнік Олаф Тругвальдсан
Папярэднік Олаф Тругвальдсан	Кароль Нарвэгіі разам са Свэнам Хаканарсанам і з Эйрыкам Гокансанам 1000—1014	Наступнік Олаф Сьвяты
Папярэднік Этэльрэд Неразумны	Кароль Ангельшчыны 1013—1014	Наступнік Этэльрэд Неразумны

Крыніцы

^ ^а ^б Svein I , aka Svein Forkbeard // Атэнэўм
^ ^а ^б Lex
^ ^а ^б Lundy D. R. Sveyn I 'Forkbeard' Haraldsson, King of Denmark and England // The Peerage (анг.)
^ Adam of Bremen Gesta II.3. Ed. Schmeidler, trans. Tschan, pg. 56
^ Mike Ashley, British Monarchs; A complete genealogy, gazeteer and biographical Encyclopaedia of the Kings and Queens of Britain, Robinson Publishing (1998) p.483
^ Blair, Peter Hunter (2003). An Introduction to Anglo-Saxon England (3rd ed.). Cambridge University Press. p. 98. ISBN 0-521-53777-0.
^ The Anglo-Saxon Chronicle. Everyman Press: London, 1912. Translation by James Ingram (London, 1823) and J.A. Giles (London, 1847). Online Medieval and Classical Library Release #17. Retrieved 12 October 2006.

Вонкавыя спасылкі

Свэн I Вілабароды — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

SVEND Haraldsen (анг.) Foundation for Medieval Genealogy.

[_c2671a26771b3af9-1] а ^б Svein I , aka Svein Forkbeard // Атэнэўм

[_cfddee70832edc4d-2] а ^б Lex

[_497989d54071108a-3] а ^б Lundy D. R. Sveyn I 'Forkbeard' Haraldsson, King of Denmark and England // The Peerage (анг.)

[4] Adam of Bremen Gesta II.3. Ed. Schmeidler, trans. Tschan, pg. 56

[5] Mike Ashley, British Monarchs; A complete genealogy, gazeteer and biographical Encyclopaedia of the Kings and Queens of Britain, Robinson Publishing (1998) p.483

[6] Blair, Peter Hunter (2003). An Introduction to Anglo-Saxon England (3rd ed.). Cambridge University Press. p. 98. ISBN 0-521-53777-0.

[7] The Anglo-Saxon Chronicle. Everyman Press: London, 1912. Translation by James Ingram (London, 1823) and J.A. Giles (London, 1847). Online Medieval and Classical Library Release #17. Retrieved 12 October 2006.

[4]

п а р Каралі Даніі
Першыя манархі 916—1412	Кнуд I Гардэкнуд Горм Стары Гаральд I Сінязубы Свэн I Вілабароды Гаральд II Кнуд Вялікі Гардэкнуд Магнус I Свэн II Эстрыдсан Гаральд III Кнуд IV Сьвяты Оляф I Эрык I Добры Нільс Эрык II Памятлівы Эрык III Добры Свэн III Гратэ й Кнуд V Вальдэмар I Вялікі Кнуд VI Вальдэмар II Пераможца Эрык IV Абэль Крыстафэр I Эрык V Кліпінг Эрык VI Мэнвэд Крыстафэр II Эрыксан Вальдэмар III Крыстафэр II Эрыксан міжкаралеўства Вальдэмар IV Атэрдаг Оляф Гокансан Маргрэта I	Сымбаль каралеўства Даніі
Пфальц-Нэўмаркты 1412—1448	Эрык Памяранскі Крыстафэр Баварскі
Альдэнбургі 1448—1863	Крыстыян I Ганс Крыстыян II Фрэдэрык I Крыстыян III Фрэдэрык II Крыстыян IV Фрэдэрык III Крыстыян V Фрэдэрык IV Крыстыян VI Фрэдэрык V Крыстыян VII Фрэдэрык VI Крыстыян VIII Фрэдэрык VII
Глюксбургі з 1863	Крыстыян IX Фрэдэрык VIII Крыстыян X Фрэдэрык IX Маргрэта II
— таксама манарх Нарвэгіі; * — таксама манарх Швэцыі; * — таксама манарх Ангельшчыны; * — таксама манарх Ісьляндыі