Məzmuna keç

Paqanizm

Vikipediya, azad ensiklopediya

Bütpərəstlik – təbiətin cisim və əşyalarını ilahiləşdirən, ibtidai dinlərin (animizm, fetişizm, totemizm, şamanizm və s.) zəminində yaranmış dini etiqad. Bütpərəstlik müxtəlif formalarda təzahür etmiş, müasir dinlərin əmələ gəlməsi ilə tədricən aradan çıxmışdır. Lakin onun ünsürləri həmin dinlərdə qalmışdır.

Azərbaycan dilində bütpərəstlik sözü həm bütlərə sitayiş mənasında,[1] həm də bir sıra qeyri-ibrahimi din (animizm, fetişizm, totemizm, şamanizm və s.) üçün işlənilir. Bu fars mənşəli sözdür.[2]

Paqanizm sözü intibah dövründə latın dilində işlənilən paganus sözündən gəlir. Bu söz isə, daha qədim klassik latıncadakı pagus ("işarələrlə ayrılmış bölgə") sözündən gəlir. Paganus həmçinin "kəndli" və ya "savadsız" mənasında, Romanın hərbi jarqonuda isə "qeyri-döyüşçü", "mülki şəxs" və "bacarıqsız əsgər" mənasında işlənilirdi. O, pangereProto-Hind-Avropa dilindəki pag- ("düzəltmək") ilə bağlıdır.[3]

Paganus sözü ancaq IV əsrin ortasından dini mənada işlənməyə başlamışdır.[4]

  1. "Arxivlənmiş surət". 2025-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-04.
  2. "Arxivlənmiş surət". 2025-01-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-01-04.
  3. Harper, Douglas. "pagan (n.)". The Online Etymology Dictionary. 10 July 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 July 2013.
  4. Cameron, Alan G. The Last Pagans of Rome. New York: Oxford University Press. 2011. ISBN 978-0-19-978091-4. OCLC 553365192.