Fulalar
| Fulalar | |
|---|---|
.jpg) | |
| Sayları və yaşadığı ərazilər | |
| Dili | Fula, fransız, ingilis və ərəb |
| Dini | İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Fulalar, Fulanilər və ya Fulbe xalqı (yerli dildə Fulbe, fr. Peul, port. Fula) — Sahel və Qərbi Afrikada geniş yayılmış ən böyük etnik qruplarından biridir. Bir çox ölkələrdə məskunlaşaraq, əsasən Qərbi Afrika və Mərkəzi Afrikanın şimal hissələrində, eyni zamanda Cənubi Sudan, Sudan və Qırmızı dəniz sahillərinə yaxın bölgələrdə yaşayırlar.[1] Fula xalqının təxmini sayı Fula etnik mənsubiyyətinə dair təriflərə zidd olduğuna görə məlum deyil. Müxtəlif hesablamalar bu rəqəmi dünyada 25[2][3] ilə 40 milyon arasında təqdim edir.[4]
Fulaların bir hissəsi — təxminən üçdə biri və ya təxminən 12 ilə 13 milyonu[5] köçəri maldarlıqla məşğuldur və etnik qrupları dünyanın ən böyük köçəri maldar icmasına sahibdir.[6][7] Fula etnik qrupunun əksəriyyəti yarı oturaq adamlardan,[7] həm də oturaq məskunlaşmış əkinçilərdən, sənətkarlardan, tacirlərdən və zadəganlardan ibarətdir.[8][9] Etnik bir qrup olaraq, Fula dili, tarixi[10][11][12] və mədəniyyətləri ilə bir-birinə bağlıdırlar. Fulaların 96%-dən çoxu müsəlmanlardır.[13]
Məskunlaşma
[redaktə | vikimətni redaktə et]Fula xalqı Atlantik sahillərindən Qırmızı dənizə qədər, xüsusilə Qərbi Afrikadakı Sahel boyunca geniş yayılmışdır. Onların iştirak etdikləri ölkələrə Mavritaniya, Qana, Seneqal, Qvineya, Qambiya, Mali, Nigeriya, Sierra Leone, Benin, Burkina Faso, Qvineya Bisau, Kamerun, Kot-d'İvuar, Niger, Çad, Toqo, Cənubi Sudan, Mərkəzi Afrika Respublikası, Liberiya və Sudan və Misirdəki Qırmızı dənizə qədər şərqdəki ərazilər daxildir.
İstinadlar
[redaktə | vikimətni redaktə et]- ↑ Richard M. Juang. Africa and the Americas: Culture, Politics, and History. ABC-CLIO. 2008. səh. 492. ISBN 978-1-85109-441-7. 2020-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- ↑ Felicity Crowe. Modern Muslim Societies. Marshall Cavendish. 2010. səh. 262. ISBN 978-0-7614-7927-7.
- ↑ Steven L. Danver. Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues. Routledge. 2015. 31–32. ISBN 978-1-317-46400-6.
- ↑ "Fulbe". homepage.univie.ac.at. 2021-11-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-04.
- ↑ David Levinson. Fulani // Encyclopedia of World Cultures: Africa and the Middle East, Volume 9. Gale Group. 1996. ISBN 978-0-8161-1808-3.
- ↑ Anthony Appiah; Henry Louis Gates. Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. 2010. səh. 495. ISBN 978-0-19-533770-9. 2017-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- ↑ 1 2 David Levinson. Fulani // Encyclopedia of World Cultures: Africa and the Middle East, Volume 9. Gale Group. 1996. ISBN 978-0-8161-1808-3., Quote: The Fulani form the largest pastoral nomadic group in the world. The Bororo'en are noted for the size of their cattle herds. In addition to fully nomadic groups, however, there are also semisedentary Fulani —Fulbe Laddi— who also farm, although they argue that they do so out of necessity, not choice.
- ↑ Christopher R. DeCorse. West Africa During the Atlantic Slave Trade: Archaeological Perspectives. Bloomsburg Academic. 2001. 172–174. ISBN 978-0-7185-0247-8. 2022-04-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- ↑ Anthony Appiah; Henry Louis Gates. Encyclopedia of Africa. Oxford University Press. 2010. 495–496. ISBN 978-0-19-533770-9. 2017-03-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- ↑ Richard M. Juang. Africa and the Americas: Culture, Politics, and History. ABC-CLIO. 2008. səh. 492. ISBN 978-1-85109-441-7. 2020-08-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-28.
- ↑ Pat Ikechukwu Ndukwe. Fulani. The Rosen Publishing Group. 1996. 9–17. ISBN 978-0-8239-1982-6.
- ↑ D Group. Encyclopedia of African Peoples. Routledge. 2013. 85–88. ISBN 978-1-135-96334-7.
- ↑ "Religion and expressive culture - Fulani". www.everyculture.com. 2021-09-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-20.