Martin Heidegger

Martin Heidegger
Vida
Nacimientu	Meßkirch[1], 26 de setiembre de 1889[2]
Nacionalidá	República de Weimar Alemaña nazi Alemaña Occidental
Muerte	Friburgu de Brisgovia[3], 26 de mayu de 1976[4] (86 años)
Sepultura	Meßkirch
Causa de la muerte	enfermedá infecciosa
Familia
Casáu con	Elfride Heidegger
Fíos/es	Hermann Heidegger
Hermanos/es	Fritz Heidegger
Estudios
Estudios	Universidá de Friburgu : teoloxía, filosofía Universidá de Friburgu 1916) Philosophiæ doctor : filosofía
Nivel d'estudios	doctoráu
Direutor de tesis	Heinrich Rickert
Direutor de tesis de	Hans Jonas Herbert Marcuse Víctor Farías (es) Jacob Klein Walter Bröcker Hans-Georg Gadamer Fernando Huidobro
Llingües falaes	alemán[5]
Alumnu de	Edmund Husserl Heinrich Rickert Carl Braig (es)
Profesor de	Hannah Arendt Carlos Astrada Günther Anders Karl Löwith Charles Malik Ernst Nolte Emmanuel Levinas Karl Rahner Jan Patočka Alberto Wagner de Reyna Sigrid Hunke Ernesto Mayz Vallenilla
Oficiu	filósofu, poeta, profesor universitariu, diseñador de moblame
Llugares de trabayu	Marburg y Friburgu de Brisgovia
Emplegadores	Universidá de Friburgu  (1915 –  1923) Universidá de Marburgu  (1923 –  1928) Universidá de Friburgu  (1928 –  1958)
Trabayos destacaos	Ser y Tiempo (es) Carta sobre el humanismo (es) Introducción a la Metafísica (es) Cuadernos negros (es)
Nominaciones	ver Premiu Nobel de Lliteratura (1959)[6] Premiu Nobel de Lliteratura (1960)[6]
Influyencies	Edmund Husserl, Friedrich Nietzsche, Søren Kierkegaard, Heráclitu, Anaximandro (es) , Parménides d'Elea, Aristóteles, Platón, Tomás d'Aquinu, Juan Duns Scoto, Immanuel Kant, Franz Brentano y Wilhelm Dilthey
Miembru de	Academia de Ciencies y Humanidaes de Heidelberg Academia Bávara de Bellas Artes (es)
Movimientu	Movimiento revolucionario conservador (es)
Serviciu militar
Lluchó en	Primer Guerra Mundial
Creencies
Partíu políticu	Partíu Nacionalsocialista Obreru Alemán (dende 1r mayu 1933)[8]
IMDb	nm0373905

Martin Heidegger (26 de setiembre de 1889, Meßkirch – 26 de mayu de 1976, Friburgu de Brisgovia) foi unu de los más importantes filósofos alemanes del sieglu XX, xeneralmente consideráu pensador seminal na tradición continental, anque foi bien criticáu pola so asociación col réxime nazi. Tres los sos entamos na teoloxía católica, desenvolvió una filosofía innovadora qu'influyó en campos tan diversos como la teoría lliteraria, social y política, l'arte y la estética, l'arquiteutura, l'antropoloxía cultural, el diseñu, l'ecoloxismu, el psicoanálisis y la sicoterapia.

Nació en Messkirch, distritu de Kaden, el 26 de setiembre de 1889, fíu de Friedrich Heidegger, toneleru y sacristán, y de Johanna Heidegger (Johanna Kemp de soltera).^[9] Estudió teoloxía católica, ciencies naturales y filosofía na Universidá de Friburgu de Brisgovia, onde foi discípulu de Carl Braig^[10] y de Heinrich Rickert, unu de los máximos esponentes del neokantismo de la Escuela de Baden y depués asistente d'Edmund Husserl, el fundador de la fenomenoloxía. Empezó la so actividá docente en Friburgu en 1915, pa depués enseñar mientres un periodu (1923–1928) en Marburgu. Retornó a Friburgu nesi últimu añu, yá como profesor de filosofía.

Ye una de les figures destacaes de la filosofía contemporánea: influyó en tola filosofía del esistencialismu del sieglu XX, foi unu de los primeros pensadores n'apuntar escontra la destrucción de la metafísica» (movimientu que sigue siendo repitíu), en «quebrar les estructures del pensamientu alzaes pola Metafísica (qu'apodera al home occidental)», que plantegó que «el problema de la filosofía nun ye la verdá sinón el llinguaxe», colo que fizo un apurra decisivu al denomináu xiru llingüísticu, problema que revolucionó la filosofía. Caltuvo vixencia en munchos pensadores europeos —y col pasu del tiempu nos non europeos—, a partir de la publicación de Ser y tiempu (1927). L'estilu innovador, complicáu y entá escuru qu'utiliza Heidegger col fin de abrir-mundos según el pensador (y que munchos consideren que ye terriblemente escuru y casi místicu) influyó en Hans-Georg Gadamer, l'estilu singular y difícil qu'utiliza Jean-Paul Sartre en El ser y la nada, el de Jacques Lacan cuando redacta los sos Escritos, el de Jacques Derrida cola so crítica a la Guarda, Gianni Vattimo y a una gran parte de pensadores envueltos nel alderique sobre la muerte de Dios y el Ser, el nihilismu, la postmodernidad y la dómina post-capitalista.^{[ensin referencies]}

Agora bien, la obra de Heidegger, enceta, al tratar problemes ontolóxicos, tamién problemes de tipu semióticu; ye d'esta miente qu'inflúi direutamente nos hermenéuticos: Paul Ricoeur, Rüdiger Bubner y Hans-Georg Gadamer.

La obra de Heidegger suel entendese como separada en dos periodos distintos que la so rotura atopar nel viraje (Kehre) esperimentáu pol so enfoque filosóficu, polo que ye habitual falar de dos etapes o momentos nel so pensamientu. Digamos qu'esta dixebra señalada por estudiosos y críticos de la so obra, el filósofu nunca lu aceptó:

• Momentu en que se sirve de l'analítica esistencial como preséu o «prolegómeno» pa replantegar la entruga tradicional de la metafísica, la entruga pol ser», como pregunta pol sentíu de ser» (claramente dende los primeros párrafos de Ser y tiempu). Nesta etapa conclúyese que'l sentíu de ser ye íntimamente dependiente del tiempu, por esto podemos considerar la primer etapa como marcada por una busca del «ser del tiempu».
• Un segundu periodu nel que, como'l mesmu autor señala, concibe'l so pensamientu como'l desenvolvimientu d'una historia del ser». L'oxetivu fundamental d'esta historia del ser» anicia na comprensión de los venceyos ente'l desenvolvimientu de la cuestión del ser na filosofía y la historia d'Occidente (anque non señaláu por munchos, encarar esti momentu según esti enfoque, llévanos a reminiscencies hegelianas). Esta segunda etapa yá nun pretende encetar el ser del tiempu» sinón que s'encara frente a los tiempos del ser», nesti sentíu puede ser entendíu'l viraje que se produz na so filosofía.

Sicasí, en dambos periodos hai un mesmu oxetivu unificador: la ellaboración y consiguiente respuesta a la entruga pol sentíu de ser (Sein).

El primer periodu vien marcáu pol so principal obra, Ser y tiempu (1927), obra que pretende encetar la entruga pol sentíu de ser pero que, quedando inconclusa, centrar nel estudiu de la esistencia humana. Nesta obra conflúin, principalmente, tres tradiciones filosófiques: historicismu y hermenéutica al traviés de la llectura de Dilthey, irracionalismo (Kierkegaard) y fenomenoloxía (Husserl).

Na segunda etapa del so pensamientu, que los sos primeros síntomes percibir nel so testu sobre La esencia de la verdá, el filósofu estudia la historia de la metafísica^[11] como procesu d'olvidu del ser, dende Platón, y como cayida inevitable nel nihilismu (cuando se piensa l'ente tan solo, ésti termina per apaecer vacíu). Nesti sentíu va ser fundamental la so obra Nietzsche, obra onde se define'l so conceutu de nihilismu.

D'esta dómina son especialmente interesantes les obres en que revisa la historia de la filosofía, al traviés de les que va dir apruciendo una «nueva metafísica» que'l so xerme yá taba presente na so obra Ser y tiempu, namái qu'ellí permaneció oculta ente los diversos y caltriantes analises sobre l'home entendíu como Dasein —ser-ende o ser-el-ende—, que llevó a cabu. Dasein, na so especificidá, empieza l'interrogatoriu. Dasein ye'l ser qu'en cada situación investiga y cuestiona afechiscamente.

En Ser y Tiempu, magar ser una obra que quedó incompleta, Heidegger plantega idees centrales de tol so pensamientu. Nella, l'autor parte del supuestu de que la xera de la filosofía consiste en determinar plena y dafechu el sentíu del ser, non de los entes, entendiendo por «ser», polo xeneral, aquello qu'instala y caltién a los entes concretos na so entidá.^[12]

Na comprensión heideggeriana, l'home ye l'ente abiertu al ser, pos namái a él «va-y el so propiu ser, esto ye, caltién una esplícita rellación de co-pertenencia con él. La forma específica de ser que correspuende al home ye'l «ser-ende» (Dasein), en cuanto tópase en cada casu empuestu al mundu, lo cual define al «ser-ende» como «ser-en-el mundu» (según traduz José Gaos) o «tar-en-el mundu» (según arrama Jorge Eduardo Rivera).^[13] D'esa estructura parte l'analítica esistencial del Dasein, qu'en Ser y tiempu xuega'l papel d'ontoloxía fundamental.^[14]

La distinción de la filosofía moderna, dende Descartes, ente un suxetu zarráu en sí mesmu que s'enfrenta a un mundu totalmente ayenu ye inconsistente pa Heidegger: el ser del home definir pola so rellación col mundu, rellación que la so forma de ser nun consiste nun comerciu» ente suxetu y oxetu, o nuna teoría de la conocencia que tamién los implique, sinón que ye mesma de la esistencia (Dasein) como «ser-en-el mundu», y atopa el so fundamentu ontolóxicu nel Cuidu» (Rivera) o «Cura» (Gaos) (Sorge). Estes categoríes (en cierto, esistenciales o existenciarios [Existenzialien]) sírvenlu pa entender por ónde pasa la diferencia ente una vida auténtica, que reconoza'l calter de «cayida» que tien la esistencia (propiedá), esto ye, la imposibilidá d'apoderar el so fundamentu (el ser), y una vida inauténtica o ayenada, qu'escaez el ser en nome de los entes concretos (impropiedá).^[15]

La dimensión temporal del ser y la dimensión temporal del home —en cuanto proyeutu del «ser-ende» y enfrentamientu a la muerte (el ser-ende ye tamién «tar vueltu escontra la muerte» [Sein zum Tode])—, sería l'otru gran olvidu de la filosofía clásica. L'esfuerzu de Heidegger por pensar el ser como rellación de los entes nel tiempu ta na base del posterior movimientu hermenéuticu.^[16]

La so eminencia dientro de la filosofía —llamada filosofía continental por dellos autores angloamericanos—, viose marcada pol discutiniu, sobremanera la de la so adhesión al Partíu Nacionalsocialista Alemán de los Trabayadores (NSDAP: Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei) al cual tuvo afiliáu.^[17] Ente los especialistes la rellación de Heidegger col nazismu vieno siendo una tema de discutiniu nel cual nun hai consensu.

Según dalgunos, el discursu que pronunció en tomar de posesión del rectoráu de la Universidá de Friburgu (1933), según les sos conferencies nos seminarios de la Universidá ente 1933 y 1935,^[18] son una clara muestra del so sofitu intelectual inicial al nazismu. L'arrenunciu al rectoráu, bien pocu dempués d'ocupalo, nun evitó qu'en 1945 fuera destituyíu como docente en Friburgu, tres la ocupación d'Alemaña polos aliaos a la fin de la Segunda Guerra Mundial. El mesmu Heidegger referir al so rectoráu n'escritos como los siguientes: El rectoráu, 1933–1934. Fechos y reflexones; «Entrevista del Spiegel: Conversación de Spiegel con M. Heidegger:^[19] "Yá namái un Dios puede salvanos"».^[20] Estos testos fueron recoyíos nesta obra: Martin Heidegger: Escritos sobre la universidá alemana, Editorial Tecnos, Madrid, 2ª edición, 1996. Estudiu preliminar, traducción y notes de Ramón Rodríguez García.

Namái nel añu 1951 reincorporóse, magar la so actividá académica foi yá muncho menos constante. El so primer cursu na Universidá tres la so reincorporación —pa que la so concreción tuvo que ser nomáu profesor eméritu, tal como lo indica Heinrich Wiegand Petzet en Alcuentros y diálogos con Martin Heidegger, 1929–1976 (Katz Editores, Buenos Aires, 2007)—, foi recoyíu nel llibru ¿Qué significa pensar? —Was heißt denken?—, publicáu pola Editorial Trotta de Madrid, en 2006; traducción de Raúl Gabás Pallás (hai una versión previa, publicada pola Editorial Nova de Buenos Aires;^[21] segunda edición, 1964; traducción de Haraldo Kahnemann). Anque recibió de dalgunos de los sos discípulos, como Herbert Marcuse, la suxerencia insistente de que se retratara públicamente del so discursu de 1933, el filósofu tornó'l conseyu y nunca quixo dar esplicaciones nos términos pidíos por Marcuse. Sicasí, la rellación ente dambos remata d'una manera especial, según rellata Franco Volpi:

In unu dei suoi ultimi viaggi in Germania, il 12 agostu 1976, di passaggio dalla rinomata libreria di Fritz Werner, di cui anche Heidegger yera veceru, Marcuse vergava nel quaderno degli ospiti -y seguenti parole: «In ricordo dell'ammirevole dignità con cui Heidegger hai terminato i suoi giorni. Che anche a noi possa essere accordata la grazia di invecchiare con dignità, lucidità y serenità».

N'unu de los sos últimos viaxes a Alemaña,el 12 d'agostu de 1976, pasando pola famosa llibrería de Fritz Werner, de la que tamién foi vecera Heidegger, Marcuse anotaba nel llibru de visites les siguientes pallabres: «En memoria de l'almirable dignidá cola que Heidegger terminó los sos díes. Que tamién a nós pueda senos concedida la gracia d'avieyar con dignidá, lucidez y serenidá».

El discutiniu sobre'l papel políticu de la filosofía de Heidegger foi llanzada en 1946 por Karl Löwith^[22] L'artículu posterior de Löwith sobre'l "decisionismo",^[23] los de Nicolas Tertulian sobre les Contribuciones a la Filosofía,^[24] según la publicación de los llibros Heidegger y el Nazismu, de Víctor Farías,^[25] y Heidegger: La introducción del nazismu na filosofía, d'Emmanuel Faye,^[18] avivaron el discutiniu.

Ente quien han confrontado a Heidegger atópense Jürgen Habermas, Theodor Adorno, Hans Jonas, Pierre Bourdieu, Maurice Blanchot, Emmanuel Levinas, Richard Rorty, Luc Ferry y Alain Renaut.

Magar para dalgunos nun ye posible encetar la so obra ensin reserves de calter políticu, la mayoría de los filósofos, estudiosos ya investigadores actuales prefieren tomar el trabayu de Heidegger nel so sentíu puramente filosóficu, que tamién ye revesosu, anque d'otra manera. Dende la filosofía analítica, la so obra foi criticada con durez, sobremanera por Rudolf Carnap. Otros representantes de la filosofía analítica, como Richard Rorty y Hubert L. Dreyfus dieron, darréu, una bona acoyida al so pensamientu, sobremanera esti postreru. Pero'l pensamientu heideggeriano tamién amenó adhesiones entusiastes: asina, una serie de representantes de la filosofía francesa— Jean-Paul Sartre, Maurice Merleau-Ponty, Michel Foucault, Jacques Derrida, Paul Ricoeur, Jean Beaufret y Jean-Luc Nancy. Ente los apologistas de la filosofía heideggeriana tán tamién Walter Biemel, Otto Pöggeler, Jan Patocka ya innumberables otros— qu'almiraron la capacidá de precisión del so llinguaxe, según la so aportación al discursu poshumanista.

Según Heleno Saña, hai quien "asonsañen al so maestru Heidegger y los sos xuegos malabares coles pallabres, que sobremanera nel Heidegger tardíu reemplacen una y otra vez a los conceutos rigorosos. D'ende que, con plena razón —dende'l puntu de vista de los detractores del gran pensador—, Pierre Bourdieu pudiera acusar al filósofu de la Selva Negra de "doble xuegu" y de valise d'una "alquimia filolóxicu-filosófica" (L´ontologie politique de Martin Heidegger).^[26] Y conclúi: "El productu final del discursu de Heidegger y de los sos discípulos ye un galimatías astractu y desligado totalmente de los problemes, esmoliciones y retos de la vida real".

Víctor Farías —unu de los principales detractores del filósofu—, cola so metodoloxía aparentemente estricta, intenta poner de manifiestu la función vitalizadora que Heidegger tien nes formes totalitariu y estremista na actualidá. El subtítulu del so llibru más recién, Heidegger y el so heriedu, ye bien espresivu respectu del puntu de vista y de les intenciones del autor de felicidá obra: "Los neonazis, el neofascismu y el fundamentalismu islámicu".^[27]

Emmanuel Faye considera que nel so conxuntu la obra de Heidegger sigue espublizando a escala planetaria los fundamentos del nazismu.^[18] Pa Faye hai continuidá nel pensamientu heideggeriano anterior a 1933, ente 1933 y 1945 y dempués de 1945. En 1935 na Introducción a la metafísica Heidegger emponderara la "verdade interna y el grandor" del movimento nazi, "como l'alcuentru de la téunica determinada planetariamente y del home modernu"; Faye rellaciona la concepción heideggeriana de la teunoloxía cola so apoloxía del nazismu, tal que Heidegger espresar nuna entrevista de 1966:^[28]

"veo la situación del home nel mundu de la téunica planetaria non como un destín entrellizáu ya inevitable, sinón que, precisamente, veo la xera del pensar en cooperar, dientro de les sos llendes, a que l'home llogre una rellación satisfactoria cola esencia de la téunica; el nacionalsocialismu diba ensin dulda nesa direición, pero esa xente yera demasiáu inesperta nel pensamientu como pa llograr una rellación realmente esplícita colo que güei socede".^[19]

Dende 1949 Heidegger oldeó "na so esencia" los campos d'estermín y la bomba d'hidróxenu cola agricultura convertida n'industria motorizada, colo cual, según Faye, trató de negar el xenocidiu y invisibilizar los sos responsables.^[28] Faye recuerda que nel cursu d'iviernu 1933-1934 tituláu De la esencia de la verdá, Heidegger presentó a los sos estudiantes los oxetivu de “esplotar les posibilidaes fundamentales del fonduxe orixinal xermánica y conducila al poder" y "enfrentar al enemigu" esternu o internu, pa lo cual la esixencia radical ye atopar l'enemigu y enfrentalo hasta esterminalo totalmente (völligen Vernichtung), "por que la esistencia nun seya entorpecida".^[28]

Faye documenta la ruta de lo que según él ye una codificación del nazismu en términos filosóficos.^[28] Parte de les conferencies de 1925 "L'actual combate por una visión del mundu histórica", nes cualos Heidegger afirmó que pa entrugase sobre "el calter del ser" ye necesariu un "suelu" (Boden) y que se riquir apoderase d'un pasáu, ellí onde seya posible "atopar los raigaños auténticos de la nuesa esistencia". Sigue con Ser y Tiempu onde refugó cualesquier esclarecimiento de la esistencia sofitáu en cultures estranxeres, pos conduz a la perda del "suelu" y consideró que la esistencia auténtica namái se realiza como "destín común" d'un pueblu.^[18] Nel cursu del iviernu de 1934-1935 sobre la Germania de Hölderlin, Heidegger esclamó sorrayando'l testu editáu: "La Patria ye ‘el ser’ mesmu" (Das Vaterland ist ‘das Seyn’ selbst).^[28] Na entrevista de 1966 declaró:

Sé, pola esperiencia y historia humanes, que tou lo esencial y grande namái pudo surdir cuando l'home tenía una patria y taba enraigonáu nuna tradición.^[19]

Faye anota que'l cambéu de Heidegger dempués de 1946 anició en que la historicidad qu'en 1933-1934 identificaba col presente, colo "actual", pasa a rellacionase col pensar el futuru a partir de les traces decisives de la dómina actual, en diálogu col "destín del mundu"; Hölderlin, a quien buscó convertir en "potencia agitadora del pueblu alemán", pasó a ser para Heidegger el poeta qu'enseña'l futuru, el pensamientu viniente” (die künftige Denken) qu'asume la xera de pensar la perdida de la tierra natal y de la pátria.^[28]

Para Emmanuel Lévinas, la ontoloxía heideggeriana abre la posibilidá del "Mal elemental", que s'inscribe na ontoloxía del ser esmolecíu namái pol ser, "pal cual nel so ser ta en xuegu esi mesmu ser",^[29] ensin consiguir abrir pasu escontra la alteridad. La ontoloxía heideggeriana, según Lévinas, permanez interna al ser, apoderada pol so "inter-ye", pos abre'l yo al mundu, pero cierra la esistencia y el ser al "Otru", a la trescendencia, que ye una real exterioridad pos nun ta al serviciu del ser, sinón que ye responsabilidá ética y amor.^[30] De manera que Heidegger asina nun atalantar# que la posibilidá esencial del "Mal elemental" puede aportar pola lóxica, posibilidá "pa la cual la filosofía occidental nun taba abondo precavida".^[29]

En 2014 empecipióse la publicación de los Cuadiernos negros (Schwarze Hefte), trenta y cuatro cuadernillos con cubiertes enceraes de color negru nos que'l filósofu redactó una serie d'apuntes ente 1931 y 1976, permitiéndo asina refundiar nueva lluz sobre'l so nivel de compromisu personal col nacionalsocialismu y reevaluar la dimensión política del so pensamientu.^[31]

• Hölderlin y la esencia de la poesía
• Bibliografía heideggeriana

• Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Martin Heidegger.
• Wikiquote tien frases célebres suyes o que faen referencia a Martin Heidegger.
• Jorge Eduardo Rivera (Chile), traductor de Ser y Tiempu, y Alberto Rosales (Venezuela) reciben el Premiu Internacional Franco Volpi de parte de la Sociedá Iberoamericana d'Estudios Heideggerianos