Ibros
Esti artículu o seición necesita referencies qu'apaezan nuna publicación acreitada, como revistes especializaes, monografíes, prensa diaria o páxines d'Internet fiables. |
Ibros | |||
---|---|---|---|
| |||
Alministración | |||
País | España | ||
Autonomía | Andalucía | ||
Provincia | provincia de Xaén | ||
Tipu d'entidá | conceyu d'España | ||
Nome oficial | Ibros (es)[1] | ||
Códigu postal |
23450 | ||
Xeografía | |||
Coordenaes | 38°01′14″N 3°30′10″W / 38.0205°N 3.5028°O | ||
Superficie | 55.74 km² | ||
Altitú | 595 m | ||
Llenda con | Baeza, Lupión, Linares, Vilches, Rus y Canena | ||
Demografía | |||
Población |
2737 hab. (2023) - 1422 homes (2019) - 1410 muyeres (2019) | ||
Porcentaxe | 0% de provincia de Xaén | ||
Densidá | 49,1 hab/km² | ||
Más información | |||
Estaya horaria | UTC+01:00 | ||
ibros.es | |||
Ibros ye un conceyu español de la provincia de Xaén, Andalucía, forma parte de la contorna de La Llomba. Llenda con Baeza cola qu'esta estrechamente rellacionada, y colos conceyos de Lupión, Rus, Canena y Linares.
Toponimia
[editar | editar la fonte]El nome actual deriva de l'antigua Ibes o Ibris oretana, que de la mesma recibió'l nome d'un rei íberu qu'habitó nella.
Historia
[editar | editar la fonte]Según dellos autores ésta ye l'antigua "Ibes" o "Ibris" de los oretanos, na qu'esistió un fabulosu rei Ibero que dio nome al conceyu. A esta etapa ibérica atribúyese la famosa muralla ciclópea que s'alcuentra nel so cascu urbanu.
Les numberoses muertes arqueolóxiques topaos nel so términu municipal amuesen una intensa ocupación humana mientres dómina romana. Trátase de villes rústiques ente les que destaquen la del Cortixu del Álamu, la de la paraxa del Forcayu y la de la Corrolada del Manchegu, onde tamién s'atopó una pequeña necrópolis.
De la etapa islámica atopáronse dos inscripciones na llocalidá: la primera una llábana funeraria fechada en 1025, que taba embutida na muralla ciclópea y foi treslladada al Muséu Arqueolóxicu Nacional; y una segunda, fechada nel sieglu XII, que s'atopa nel Muséu Provincial de Xaén.
Los cristianos tomar nel añu 1157, pero cayó nuevamente en poder de los árabes, hasta que foi definitivamente conquistada por Fernandu III el Santu. Por un privilexu de Felipe IV del sieglu XVII nel que se señala que namái quedaben "la muralla y la so cerca y dos torres descubiertes", paez ser que les defenses de la población taben constituyíes por un pequeñu castiellu y una cerca na que se reutilizó la muralla ciclópea.
Tres la conquista polos castellanos tuvo estremáu en dos jurisdicción: "Ibros del Rei", por ser realengu, y "Ibros del Señoríu", por pertenecer al Duque de Santiesteban. Esta diferencia xurisdiccional tamién la foi socioeconómica, marcada polos altos impuestos que teníen de pagar al señor. Si nel añu 1561 el de realengu cuntaba con 297 vecinos, el de señoríu apenes si cuntaba con 31 vecinos. Esta división marcó la morfoloxía del so cascu urbanu, con dos zones yustapuestes: Ibros del Rei, en redol al templu parroquial y al conceyu, con nobles viviendes de sillares y cais empedradas, y Ibros del Señoríu, barriu pintorescu y popular, qu'amuesa'l so orixe en families con un nivel económicu más baxu.
Economía
[editar | editar la fonte]El so términu municipal baxa, nuna socesión de campu olivarero, hasta'l ríu Guadalimar. Ibros cunta con un estensu territoriu dedicáu a les güertes. Éstes constitúin una redolada única dientro de la provincia pola so contribución a la diversidá biolóxica y a la ecoloxía alimenticia. La olivar, de bien bona calidá, ocupa la totalidá del territoriu, desenvolviéndose una importante industria oleícola local. Otres actividaes relevantes son la fabricación artesanal de la madera, la industria del cueru y la de tresformaos metálicos, según la industria testil. La vida llocal de Ibros ta bien condicionada pola so cercanía a les grandes ciudaes de Linares, Úbeda y Baeza, onde la mocedá atopa trabayu nos sectores de la construcción, de los servicios y de la industria.
Patrimoniu
[editar | editar la fonte]Ente'l patrimoniu arquiteutónicu destaquen la muralla ciclópea, construyida ente los sieglos I antes de Cristu y el primer sieglu de nuesa yera y declarada en 1931 Monumentu Históricu-artísticu, y la Ilesia parroquial de San Pedro y San Pablo, d'estilu manierista.
Festividaes[2]
[editar | editar la fonte]Festividá de San Antón, 17 de xineru:
Llevántense lluminaries polos barrios y places del conceyu en redol a les que los ibreños canten, baillen, comen y pasen una animada velada.
Santobastián, 20 de xineru:
Los vecinos, en peaes arrexuntaes por edá, treslladar al campu pa xintar, condumio nel que nun falten les rosquíes de pan; pela nueche, la cita ye nel pueblu en redol a les lluminaries llevantaes en cais y places siendo típica la ellaboración de sabroses farrapes.
Fiestes n'honor a la virxe de los Remedios, 3 de mayu:
Cunta la voz popular que la imaxe de la Virxe de los Remedios atopar trés ibreños oculta nuna campana nuna finca baezana dende entós llamada Güerta de la Virxe. En trés causes, intentó instalásela en Baeza; pero, la advocación mariana, tornaba a Ibros, llocalidá na que permanez y que la nomó la so Patrona. Nel so honor, celébrense fiestes mientres la primer selmana del mes de mayu nes que nun falten los actos relixosos que lu honren nin actividaes recreatives pa divertimento de la concurrencia.
Fiestes de San Pascual Baillón, 17 de mayu al 26 de mayu:
Les cais de la llocalidá engalanar con altares de flores pa rindir cultu al santu franciscanu y ante los cualos los ibreños canten y baillen mientres nueve díes que s'empecipien el 17 de mayu, día de la festividá del santu defensor de la fe na eucaristía como'l cuerpu de Cristu.
Festividá de San Antonio, 13 de xunu:
La festividá de san Antonio, coPatrón de la llocalidá xunto a la Virxe de los Remedios, ye'l 13 de xunu. Día nel que los ibreños, amás d'asistir a la procesión de la imaxe del santu portugués, tastien la "palombu": bébora refrescante ellaborada con agua, azucre, aguardiente y llimón.
Fiesta del emigrante, 8 d'agostu:
El primer domingu d'agostu, desenvuélvese esta fiesta, d'orixe bien recién, pensada pal esfrute de los emigrantes que s'atopen pasando les vacaciones na so llocalidá natal.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Llista de Conceyos y los sos Códigos por Provincies a 1 de xineru de 2019. Data d'espublización: 8 febreru 2019. Editorial: Institutu Nacional d'Estadística.
- ↑ http://www.pueblos-espana.org/andalucia/jaen/ibros/
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]