Tweede Opiumoorlog

Tweede Opiumoorlog
Deel van die Opiumoorloë
Die Palikao-brug op die aand van die slag, deur Émile Bayard
Datum 1856–1860 Ligging Chinese Keiserryk Resultaat Anglo-Franse oorwinning, Verdrag van Tientsin Gebieds- veranderinge Suidelike Kowloon gesedeer aan Verenigde Koninkryk
Strydende partye
Verenigde Koninkryk  Brits-Indië Franse Ryk  Verenigde State	Qing-dinastie
Aanvoerders
Michael Seymour James Bruce Jean-Baptiste Gros Augustue Protet	Xianfeng-keiser Prins Gong Ye Mingchen Sengge Rinchen
Sterkte
16 700–50 000 troepe 173 skepe	200 000 Mantsjoe-, Mongoolse- en Han-banniermanne en Han Groen Standaardweermagtroepe

Die Tweede Opiumoorlog (1856–1860), ook bekend as die Tweede Anglo-Chinese Oorlog, Tweede Chinese Oorlog, Pyloorlog en Anglo-Franse Ekspedisie na China^[1] was ’n oorlog tussen enersyds die Britse Ryk en die Tweede Franse Keiserryk en andersyds die Qing-dinastie van China. Die geveg was om soortgelyke redes as die Eerste Opiumoorlog geveg.

“Tweede Oorlog” en ”Pyloorlog” word albei in geskrifte gebruik. “Tweede Opiumoorlog” verwys na een van die Britse strategiese doelwitte: die wettiging van die opiumhandel, die uitbreiding van handel in Asië, die oopstel van die hele China vir Britse handelaars en die vrystelling van buitelandse invoere van interne deurvoerbelasting. Die “Pyloorlog” verwys na die naam van ’n vaartuig wat die beginpunt van die konflik geword het. Historici debatteer oor die belangrikheid van die opiumfaktor in die oorlog.

In die 1850’s het imperialisme vinnig toegeneem. Sommige gedeelde doelwitte van Westerse magte was die uitbreiding van hul oorsese markte en die oprigting van nuwe hawens om by aan te doen. Die Franse Verdrag van Huangpu en die Amerikaanse Wangzia-verdrag het albei klousules bevat vir die heronderhandeling van die verdrae na 12 jaar. In ’n poging om hul voorregte in China uit te brei, het Brittanje geëis dat die Qing-owerhede die Verdrag van Nanking (wat in 1842 onderteken is) hersien en het hulle hul status van “mees begunstigde nasie” as rede aangehaal. Britse eise het ingesluit dat die hele China vir Britse handelaars oopgestel word; dat die opiumhandel gewettig word; dat buitelandse invoere van interne deurgangbelasting vrygestel word; dat seerowery onderdruk word; dat die handel met Asië gereguleer word; dat ’n Britse ambassadeur toestemming kry om in Beijing te woon; en dat Engelstalige weergawes van alle verdrae voorkeur geniet bo die Chinese weergawes.

Die hof van die Qing-dinastie het die eise van Brittanje, Frankryk en die Verenigde State verwerp.

Operasies teen die versperringsforte op die Kantonrivier het begin. Hierdie marine- en militêre operasies was deurlopend van 23 Oktober tot 13 November. Die versperringsforte, die Humenforte, die Blenheimforte en die Nederlandse Folieforte en 23 Chinese jonke is almal oorgeneem of vernietig. Die voorstede van Kanton is platgetrek, verbrand of omgestoot sodat die skepe op die mure van die dorp kon vuur.^[2]

Die Qing-regering is gekonfronteer met die Taiping-rebellie en was in geen posisie om militêre weerstand in die Weste te bied nie. Dit het bekend geword as die Pylinsident.^[3]

Hoewel die Britte deur die Indiese Rebellie van 1857 vertraag is, het hulle die Pylinsident in 1856 opgevolg en Guangzhou vanaf die Pêrelrivier aangeval. Die goewerneur van Guangzhou en die Guangxi-provinsie, Ye Mingchen, het alle Chinese soldate wat die forte beman het, opdrag gegee om nie weerstand teen die Britse inval te bied nie. Nadat die eerste fort by Guangzhou sonder moeite oorgeneem is, het die Britse weermag Guangzhou aangeval.

Intussen was daar in Hongkong ’n poging om sir John Bowring, die Britse superintendent, en sy gesin te vergiftig. Die bakker wat aangekla is daarvan dat hy arseen in die brood gesit het, het die poging verbrou deurdat hy te veel gif in die deeg gesit het. Dit het tot gevolg gehad dat die slagoffer in so ’n mate gebraak het van die gif dat slegs ’n nie-dodelike hoeveelheid in sy stelsel agtergebly het. Stadsomroepers is uitgestuur met ’n waarskuwing om die ramp af te weer.^[4]

Die kwessie het 'n opskudding in Brittanje veroorsaak. Die Britse Laerhuis het op 3 Maart ’n resolusie teen die regering met 263 teen 249 stemme aanvaar wat gelui het: “Dat hierdie Huis met besorgdheid verneem van die konflikte tussen die Britse en Chinese owerhede op die Kantonrivier; en, sonder om ’n mening te gee oor die omvang van rede tot klagte deur die Regering van China se nie-nakoming van die Verdrag van 1842, beskou hierdie Huis dat die skrifte wat ter tafel gelê is nie voldoende gronde is vir die gewelddadige manier waarop die nadraai van die Pylinsident hanteer is nie, en dat ’n Gekose Komitee aangestel sal word om ondersoek in te stel na die stand van ons kommersiële verhouding met China.”^[5] In reaksie het Lord Palmerston die patriotisme van die Whigs wat die resolusie geborg het, aangevat en die parlement is ontbind.

Na die verkiesing in Brittanje in 1857 en ’n vergrote meerderheid vir Palmerston is die persone in die Whig-faksie wat China ondersteun het, stilgemaak, en het die nuwe parlement besluit om vergoeding van China te eis na aanleiding van die verslag deur Harry Parkes, Britse konsul in Guangzhou, omtrent die Pylinsident. Die Franse Keiserryk, die Verenigde State en die Russiese Ryk is deur Brittanje genader om ’n alliansie te vorm.

Frankryk het, na aanleiding van die teregstelling van vader Auguste Chapdelaine (die Vader Chapdelaine-insident) deur plaaslike Sjinese owerhede in Guangxi-provinsie, die Britse aksie teen China ondersteun. Guangxi was in daardie stadium nie oop vir buitelanders nie.^[6]

Rusland en die Verenigde State het gesante na Hongkong gestuur om die Britte en Franse by te staan. Hulle het uiteindelik geen militêre bystand gebied nie. Die Verenigde State was wel in twee veldtogte betrokke, die eerste in weerwraak vir ’n Chinese aanval op ’n offisier van die Amerikaanse Vloot. Die gevolglike veldtog was die Slag van die Pêrelrivierforte naby Kanton. Die tweede was in 1859 toe ’n Amerikaanse oorlogskip, die USS San Jacinto, die Dagu-forte gebombardeer het ter ondersteuning van die Britse en Franse troepe op land.^[7]

Die Britte en Franse het hul magte saamgesnoer onder admiraal sir Michael Seymour. Die Britse weermag onder leiding van lord Elgin en die Franse weermag onder leiding van Jean-Baptiste Gros het Guangzhou laat in 1857 aangeval en ingeneem. Ye Mingchen is gevange geneem en Bogui, ’n Mongool wat die goewerneur van Guangzhou was, het oorgegee. ’n Gesamentlike komitee van die alliansie is saamgestel. Die geallieerdes het Bogui in sy oorspronklike pos behou sodat die orde namens die oorwinnaars gehandhaaf kon word. Die Brits-Franse Alliansie het vir naastenby vier jaar beheer oor Guangzhou behou. Ye Mingchen is na Kalkutta in Indië verban waar hy homself in so ’n mate uitgehonger het dat hy gesterf het.^[8]

Die koalisie het van daar af noordwaarts beweeg om die Dagu-forte in Mei 1858 te verower.

In Junie 1858 het die eerste gedeelte van die oorlog tot ’n einde gekom met die vier Verdrae van Tientsin waarvan Brittanje, Frankryk, Rusland en die Verenigde State deel uitgemaak het. Hierdie partye het besluit om nog elf hawens vir Westerse handel oop te stel. Die Chinese het aanvanklik geweier om die verdrae te bekragtig.

Die hoofpunte van die verdrag was:

1. Brittanje, Frankryk, Rusland die Verenigde State sou die reg hê om diplomatieke gesantskappe (klein ambassades) in Beijing (destyds ’n geslote stad) op te rig
2. ’n Verdere tien Chinese hawens, insluitend Niuzhuang, Tamsui, Hankou en Nanjing, sou vir buitelandse handel oopgestel word
3. Die reg van buitelandse vaartuie, insluitend kommersiële skepe, sou vrylik op die Yangtzerivier kon beweeg
4. Die reg van buitelanders om na die binnelandse streke van China te reis (dit was voorheen verbied)
5. China moes onmiddellik ’n vrywaring van 8 miljoen silwertaels elk aan Brittanje en Frankryk betaal

Op 28 Mei 1858 is die Verdrag van Aigun met Rusland onderteken waardeur die grens tussen Rusland en China soos vasgestel in die Verdrag van Nertsjinsk van 1689. Rusland het die linkeroewer van die Amoerrivier bygekry waardeur die grens van die Argoenrivier af teruggestoot is. Die verdrag het aan Rusland ’n area aan die Stille Oseaan-kus gekry wat nie invries nie en aldaar die stad Wladiwostok in 1860 gevestig.

In Junie 1858, kort nadat die hof in China die nadelige verdrae erken het, het meer aggressiewe ministers die oorhand oor keiser Xinafeng gekry en indringing deur die Weste teengestaan. Op 2 Junie 1858 het die keiser gelas dat die Mongoolse generaal Sengge Rinchen die Dagu-forte naby Tianjin moet bewaak. Rinchen het die forte versterk met bykomende artillerie. Hy het ook 4 000 Mongoolse ruiters van Chahar en Suiyuan ontbied.

In Junie 1859 het ’n Britse vlootmag met 2 200 troepe en 21 skepe onder beheer van admiraal sir James Hope, saam met nuutaangestelde Anglo-Franse gesante vir die ambassades in Beijing, noordwaarts van Sjanghai na Tianjin geseil. Hulle het na die mond van die Hairivier naby Tianjin, wat deur die Dagu-forte bewaak was, geseil en daarop aangedring om hul binnevaart na Beijing voort te sit. Rinchen het geantwoord dat die Anglo-Franse gesante verderaan by Beitang aan wal mag gaan en na Beijing mag reis, maar hy het geweier om die gewapende magte toe te laat om hulle te vergesel na die Chinese hoofstad. Die Anglo-Franse magte het egter daarop aangedring om by Dagu aan wal te gaan, eerder as by Beitang, en om die gesante op hul reis te vergesel. Op die aand van 24 Junie 1859 het ’n klein groep van die Britse magte die ysterhindernisse wat deur die Chinese in die Baiherivier geplaas is, opgeblaas. Die volgende dag het die Britse troepe met mag probeer om die rivier binne te seil en die Dagu-fort gebombardeer. Sagte modder en laagwater het egter hul landing verhinder en akkurate vuurwerk van Rinchen se kanonne het vier kanonbote gesink en ’n verdere twee ernstig beskadig. Hoewel kommodoor Josiah Tattnall van Amerika beveel is om neutraal te bly, het hy verklaar dat “bloed kruip waar dit nie kan loop nie” en dekvuur gebied om die konvooi se aftog te beskerm. Die misklukte oorname van Dagu was ’n slag vir Britse prestige en anti-buitelandse weerstand het ’n hoogtepunt in die Qing-hof bereik.^[9]

In die somer van 1860 is lord Elgin weer deur Londen afgevaardig met ’n Anglo-Franse mag van 11 000 Britse troepe onder generaal James Hope Grant en 6 700 Franse troepe onder generaal Charles Cousin-Montauban. Hulle het vanaf Hongkong noordwaarts beweeg met 173 skepe en die hawens by Yantai en Dalian oorgeneem om die Bohai-golf af te sper. Daarna, op 3 Augustus, het hulle aan Beitang (destyds as “Pei Tang” geskryf), 3 kilometer van die Dagu-forte, geland. Beitang is drie weke later, op 21 Augustus, verower. Nadat Tianjin op 23 Augustus verower is, het die Anglo-Franse magte binnelands in die rigting van Beijing beweeg. Die Xianfeng-keiser het ministers uitgestuur om vredespraatjies te maak maar die Britse diplomatieke gesant, Harry Parkes, het die keiserlike gesant beledig en ’n boodskap dat die Britte die prefek van Tianjin ontvoer het, is ontvang. Parkes is in weerwraak op 18 September gearresteer. Parkes en sy gevolg is opgesluit en ondervra. Die helfte van die gevolg is deur lingchi (“dood deur ’n duisend snye”) vermoor deur die toepassing van ’n toerniket op afgesnyde ledemate om die marteling uit te rek; dit het die Britse leierskap woedend gemaak toe hulle die onherkenbare lyke vind. Die Anglo-Franse magte het op 18 September met Rinchen se Mongoolse ruitery gebots by die Slag van Zhangjiawan, voordat hulle na die buitewyke van Beijing beweeg het vir ’n beslissende stryd in Tongzhou, Beijing.^[10]

Op 21 September, tydens die Balichao (Agtmylbrug) het Rinchen se 10 000 troepe insluitend die elite Mongoolse ruitery uitgewis na ’n gedoemde aanval teen die gekonsentreerde vuurkrag van die Anglo-Franse magte. Die Anglo-Franse magte het Beijing op 6 Oktober bereik.

Met die Qing-weermag wat verwoes is het keiser Xianfeng uit Beijing gevlug en sy broer prins Gong in beheer van die onderhandelinge agtergelaat. Xianfeng het eers na die Chengde-somerpaleis gevlug en daarna na die provinsie Rehe.^[11] Anglo-Franse troepe in Beijing het die Somerpaleis (Yihe Yuan) en die Ou Somerpaleis (Yuan Ming Yuan) onmiddellik begin plunder omdat dit vol waardevolle kunswerke was. Nadat Parkes en die oorlewende gevangenes vrygelaat is, het lord Elgin beveel dat die Somerpaleise vernietig word. Die vernietiging het op 18 Oktober begin. Beijing is nie beset nie en die Anglo-Franse weermag het buite die stad gebly.

Die vernietiging van die Verbode Stad, soos voorgestel deur lord Elgin, is bespreek om die Chinese te ontmoedig om ontvoering as onderhandelingsmetode te gebruik en om wraak te neem op die mishandeling van hul gevangenes.^[12] Elgin se besluit is verder gemotiveer deur die marteling en moord van twintig Westerse gevangenes, insluitend twee Britse gesante en ’n joernalis vir The Times.^[11] Die Russiese gesant Graaf Ignatjew en die Franse diplomaat Baron Gros het genoë geneem met die afbranding van die Somerpaleis in plaas van die Verbode Stad omdat dit die “minste verwerplik” was en omdat dit nie die ondertekening van die verdrag in gedrang sou bring nie.^[12]

Madat keiser Xianfeng en sy gevolg uit Beijing gevlug het, is die Verdrag van Tianjin in Junie 1858 uiteindelik bekragtig deur Yixin, prins Gong, die keiser se broer, in die Pekingse Konvensie op 8 Oktober 1860. Dit het ’n einde aan die Tweede Opiumoorlog gebring.

Die Britte, Franse en – vanweë die intriges van Ignatjew – die Russe is almal ’n permanente diplomatieke teenwoordigheid in Beijing verleen (iets wat die Qing tot die bittereinde teengestaan het omdat dit gelykheid tussen China en Europese magte beteken het). Die Chinese moes 8 miljoen silwertaels elk aan Brittanje en Frankryk betaal. Brittanje het Kowloon (langs Hongkong) verkry. Die opiumhandel is gewettig en aan Christene is volle burgerregte toegestaan, insluitend die reg om eiendom te besit en die reg om te evangeliseer.

Die inhoud van die Pekingse Konvensie het die volgende ingesluit:

1. China se ondertekening van die Verdrag van Tianjin
2. Die oopmaak van Tianjin as handelshawe
3. Die sedering van No. 1 Distrik van Kowloon (suid van die hedendaagse Boundarylaan) aan Brittanje
4. Die vaslegging van geloofsvryheid
5. Toestemming dat Britse skepe Chinese kontrakarbeiders na die Amerikas kon vervoer
6. Vrywaring aan Brittanje en Frankryk verhoog tot 8 miljoen silwertaels elk
7. Die wettiging van die opiumhandel

Twee weke later het Ignatjew die Qing-regering gedwing om ’n “Bykomende Verdrag van Peking” te onderteken wat die grondgebied oos van die Oessoeririvier (wat deel uitmaak van Uiter Mantsjoerië) aan die Russe te sedeer. Die oorwinning oor die Keiserlike weermag deur ’n relatief klein Anglo-Franse mag (ten minste 10 Chinese teen 1 Anglo-Fransman) saam met die vlug (en gevolglike dood) van die keiser en die afbrand van die Somerpaleis was ’n skokkende slag vir die eens magtige Qing-dinastie. “Die antieke samelewing is sonder twyfel teen 1860 deeglik deur die Weste oorwin en verneder.”^[13] Na hierdie oorlog in die 1860’s het ’n groot moderniseringsbeweging in China, bekend as die Selfversterkingsbeweging, begin en verskeie institusionele hervormings is geloods.

• (en) Bickers, Robert A. (2011). The scramble for China: foreign devils in the Qing empire, 1800–1914. Londen: Allen Lane. ISBN 978-0-7139-9749-1. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Beeching, Jack. The Chinese Opium Wars (1975), ISBN 0-15-617094-9
• (en) W. Travis Hanes III en Frank Sanello, The Opium Wars, 2002, ISBN 0-7607-7638-5
• (en) Hevia, James Louis (2003). English lessons: the pedagogy of imperialism in nineteenth-century China. Durham; Hong Kong: Duke University Press; Hong Kong University Press. ISBN 0-8223-3151-9. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Hsü, Immanuel C.Y. (1990). The rise of modern China (4 uitg.). New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-505867-4. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Lovell, Julia (2011). Opium War. Londen: Picador. ISBN 978-0-330-53785-8. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Ringmar, Erik. Fury of the Europeans: Liberal Barbarism and the Destruction of the Emperor's Summer Palace
• (en) Spence, Jonathan D. (2013). The search for modern China. New York: Norton. ISBN 978-0-393-93451-9. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Wong, J.Y. (1998). Deadly dreams: opium, imperialism, and the Arrow War (1856–1860) in China. Cambridge; New York: Cambridge University Press. ISBN 0-521-55255-9. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Wong, J. Y. "Harry Parkes and the 'Arrow War' in China," Modern Asian Studies (1975) 9#3 bl. 303–320.

• Henry Loch, Personal narrative of occurrences during Lord Elgin's second embassy to China 1860, 1869.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Tweede Opiumoorlog.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.