Mons

Hierdie artikel handel oor die Belgiese stad in Wallonië.
Vir nedersettings in Frankryk en ander betekenisse, sien gerus Mons (dubbelsinnigheid).

Mons Bergen
Kaart	Wapen
	Vlag
Land	België
Gewes (deelstaat)	Wallonië
Koördinate	50°27′N 3°57′E / 50.450°N 3.950°O / 50.450; 3.950
Stigting	Romeinse castrum
Oppervlakte:
- Totaal	146,53 vk km
Hoogte bo seevlak	- m bo seespieël
Bevolking:
- Totaal (1 Januarie 2017)	94 957
- Bevolkingsdigtheid	648/vk km
Tydsone	UTC +1 (MET)
Burgemeester	Elio Di Rupo (PS)
Amptelike Webwerf	mons.be

Mons ook bekend as Bergen^[1] in Afrikaans (Pikardies: Mon, Wallonies: Mont, Duits: Bergen (verouderd), Nederlands: Bergen) is die hoofstad, handel- en kulturele sentrum van die Belgiese provinsie Hainaut (Wallonië).

Sedert 31 Maart 1967 huisves Mons ook die Militêre Hoofkwartier van die Noord-Atlantiese Verdragsorganisasie (NAVO), SHAPE (Supreme Headquarters Allied Powers Europe).

Die stad het sy naam te danke aan die geografiese ligging en is oorspronklik op een van die vyf heuwels in die riviervlakte van die Haine gestig. In die tydperk tussen die 9de en die 15de eeu was Mons die setel van die grawe van Hainaut. Mons lê digby die Franse grens in die Borinage, die voormalige sentrum van die steenkoolmynbou in België, en word deur middel van kanale met die Schelderivier en die kanaal van Brussel-Charleroi verbind.

Die stadsgebied van Mons word begrens deur (kloksgewys vanuit die noorde) Jurbise, Soignies, Le Rœulx, La Louvière, Binche, Estinnes, Quévy, Frameries, Quaregnon en Saint-Ghislain. Die Borinage, 'n ou nywerheidsgebied wat veral vir sy steenkoolmyne bekend staan, is wes en noordwes van Mons geleë.

Daar is beplande projekte om geotermiese energie in Saint-Ghislain, Douvrain en Ghlin vir verwarmingsdoeleindes te gebruik.

Argeologiese opgrawings in die nabygeleë vuursteengroewe van Spiennes, wat deur Unesco as wêrelderfenisgebiede gelys is, het die bewys gelewer dat die eerste menslike nedersettings in die gebied reeds in die Laat-Steentydperk en in die Ystertydperk bestaan het.

Die oorsprong van Mons gaan terug op 'n Romeinse castrum, wat deur Gaius Julius Caesar tydens sy oorlog teen die Galliërs opgerig is. Mons het in hierdie tydperk as 'n militêre kamp langs die grootpad van Bavay na Utrecht gedien.

Die huidige stad het rondom 'n klooster uit die vroeë Middeleeue ontwikkel. Ter beskerming van die stad het die hertog van Hainaut 'n kasteel op die bergspits van een van die heuwels in die omgewing laat oprig. 'n Verdedigingswal met 'n lengte van een kilometer is in die 12de eeu gebou.

Tydens die Nederlandse Vryheidsoorloë is Mons in 1572 deur die prins Lodewyk van Nassou ingeneem, tog het die Spanjaarde daarin geslaag om die stad in dieselfde jaar weer te herower. Pogings deur Coligny en die prins van Oranje om die stad te bevry, het misluk.

Ná 'n eerste Franse blokkade in 1677 onder die bevel van die maarskalk Humières is Mons op 8 April 1691 deur verraad aan die Franse generaal Vauban uitgelewer. As gevolg van die Vrede van Ryswyk, wat in 1697 gesluit is, is die Spaanse heerskappy oor die stad herstel.

Tydens die Spaanse Suksessieoorlog is die stad opnuut deur die Franse ingeneem, het egter in 1709 aan die geallieerde magte oorgegee. Op 10 Julie 1746 is Mons nog 'n keer deur Franse troepe beset, nogtans het die stad later weer onder Oostenrykse heerskappy gekom. Die laaste Franse besetting het op die slag van Jemappes in 1792 gevolg.

As gevolg van die besettings deur vreemde magte is die versterkings van Mons voortdurend uitgebrei en gemoderniseer. Tegelykertyd het die stad steeds verder uitgebrei - so is omliggende dorpsgebiede geleidelik by Mons ingesluit.

Teen die einde van die 19de eeu het Mons se bevolking tot meer as 25 000 gegroei, met die suiker-, seep-, tabak-, kantwerk-, aardewerk-, yster-, wol- en katoennywerhede, brouerye en steenkoolmynbou as ekonomiese basis.

Die munisipaliteit van Mons het op 1 Januarie 2010 'n bevolking van ongeveer 92 000 gehad. In 2007 was Mons die elfde grootste stad in België volgens inwonertal.

In die 1980's het Mons se bevolking nog merkbaar afgeneem - net soos in ander dele van die land het destyds 'n groter aantal stadsbewoners na landelike gebiede verhuis.^[2] Met die restourasie van Mons se historiese stadskern in die 1990's is die proses omgekeer. Sowat 3 200 studente van plaaslike tersiêre onderwysinstellings bly net gedurende die vyf akademiese dae in Mons en word nie by amptelike bevolkingsyfers ingesluit nie. Net soos in ander westelike samelewings is daar ook in Mons 'n tendens van veroudering van die bevolking bespeurbaar. So het geboortesyfers ná die Tweede Wêreldoorlog geleidelik begin afneem.

In 2003 het die meerderheid van Mons se buitelandse inwoners (41 persent) Italiaanse burgerskap gehad. Die Italiaanse bevolking bestaan hoofsaaklik uit immigrante wat in die mynboubedryf van Borinage kom werk het en hul nakomelinge. Die tweede grootste groep buitelandse inwoners is Franse - Mons is immers minder as tien kilometer van die grens met Frankryk af geleë. Amerikaners vorm die derde grootste gemeenskap buitelanders in Mons (agt persent van die totale bevolking) - hulle is veral militêre personeel van die NAVO se Supreme Headquarters Allied Powers in Europe (SHAPE) in Mons en die nabygeleë lugmagbasis Chièvres. Alle ander nasionaliteite verteenwoordig elkeen minder as vyf persent van die totale buitelandse bevolking.

Die Franse aardrykskundige en kartograaf Victor Adolphe Malte-Brun het in 1850 in sy beskrywing van die streek van Mons-Borinage na sy industriële mag verwys - dit het, veral vanweë die kraglewering van die trek-enjins in plaaslike steenkoolmyne destyds, gemeet in perdekrag, gelykgestaan aan dié van die hele Frankryk.

Terwyl Mons-Borinage tussen die wêreldoorloë nog een van die welvarendste streke in België was - alhoewel die meeste werkers nog in swak lewensomstandighede verkeer het. Ná die Tweede Wêreldoorlog het donker wolke oor die plaaslike ekonomie begin saampak: mynbou en swaar nywerhede is deur 'n swaar krisis getref, en steeds meer werkers is ontslaan. Die stad word sedertdien deur strukturele werkloosheid geknel wat net deur openbare werkskeppingsprojekte effens verminder kon word.

Volgens amptelike statistieke was die aantal nuutgestigte ondernemings sedert die laat 1990's laer as die aantal bankrotverklarings.^[3] Werkloosheidsyfers (28 persent in 2005 teenoor 12 persent op nasionale vlak; 20,75 persent in Augustus 2008) en die gemiddelde inkomste van inwoners is nog steeds sowat tien persent laer as in die res van die land.

Wikimedia Commons bevat media in verband met Mons (Hainaut).

• Die amptelike webtuiste van Mons
• Die amptelike webtuiste van die Maison du Tourisme de la Région de Mons Geargiveer 24 September 2010 op Wayback Machine