Григорий Вульфсон

   

Григорий Наумович Вульфсон (1920 елның 22 апреле, Новосибирск — 2002 елның 4 ноябре, Казан) — совет һәм Россия тарихчысы, тарих фәннәре докторы (1973), профессор (1975), ТАССР һәм Россия Федерациясенең атказанган фән эшлеклесе (1988, 1997).

Григорий Вульфсон 1920 елның 22 апрелендә Новосибирскта хәрби хезмәткәрләр гаиләсендә туа. Казанның 4 нче мәктәбен тәмамлый, әдәбият белән мавыга. Лениград дәүләт университетының филология факультетына укырга керергә тырышкан, әмма конкурс буенча узмаган. 1939 елдан — Казан университетының тарих факультеты студенты, исемле стипендиат була.

1942 елның языннан Бөек Ватан сугышында катнаша. Харьков астындагы сугышта катнаша, 1943 елның мартында Төньяк Донецны кичкәндә авыр яралана. Сырхауханәдән соң чыгарыла. Укуын 1943 елның октябреннән 1944 елның октябренә кадәр дәвам итә — ВЛКСМның университет комитеты секретаре, «Советский студент» танк колоннасына акча җыю инициаторларының берсе.

Казан университетын кызыл диплом белән тәмамлаганнан соң (1945), шунда ук ССРБ тарихы кафедрасында эшли. 1951 елда Мәскәү тарих-архив институтында «1861 елда Казан губернасында реформа тирәсендә көрәш» темасына кандидатлык диссертациясен яклый, фәнни җитәкчесе С. С. Дмитриев. 1953 елдан — доцент.

Тарих фәннәре докторы: «Идел буе һәм Урал төркеме төрле чинлылары крепостной хокукының түбәнәю чорында» (1972), профессор (1972). Вульфсон җитәкчелегендә 2 докторлык һәм 39 кандидатлык диссертациясе якланган.

Улы Сергей (1945) — химия фәннәре докторы.

• I дәрәҗә Ватан сугышы ордены;
• Сугышчан хезмәтләре өчен медале;
• «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында Алманияне җиңгән өчен» медале;
• «1941—1945 еллардагы Бөек Ватан сугышында фидакарь хезмәте өчен» медале.

• Безднинское восстание в освещении "Современника" Н. Г. Чернышевского и "Колокола" А. И. Герцена. Казань: Татгосиздат, 1951 (в соавт. с Е. Бушканцом);
• Из истории разночинно-демократического движения в Поволжье и на Урале. Казань : Изд-во Казанского университета, 1963. 112 с.
• Использование разночинцами-демократами легальных возможностей для революционной работы // Из истории Татарии. Казань, 1965. С.253-289.
• Разночинно-демократическое движение в Поволжье и на Урале в годы первой революционной ситуации. Казань: Изд-во Казан. ун-та, 1974. 352 с.
• Хрестоматия по истории Татарии (2-я половина 19 в.- начало 20 в.): Учебное пособие. Казань : Издательство Казанского университета, 1979 79 с.
• Глашатай свободы: страницы из жизни А. П. Щапова. Казань: Изд-во Казан. ун-та, 1984. 143 с.
• Жаждали воли: (к 125-летию Бездненского восстания). Казань : Татарское книжное изд-во, 1986 .187, [2] с.
• Братья по духу: Питомцы Казанского университета в освободительном движении 1840-1870-х гг. / Г.Н. Вульфсон, Ф.Ф. Нуреева. Казань : Изд-во Казанского ун-та, 1989 195,[2]с.
• Музей как центр изучения исторических сюжетов на краеведческие темы // Краеведческие среды. Казань., 2001 Вып. 1. С. 6-11.
• Страницы памяти [сост., подгот. текста и подбор ил.: Ю. А. Лексина; лит ред.: Ю. А. Балашов]. Казань: Kazan-Казань, 2010. 229, [3] с. : ил., портр.; 25 см; ISBN 978-5-85903-054-5

• Российская еврейская энциклопедия. М., 1994. Т. 1. С. 251;
• Профессора исторического факультета Казанского университета (1939—1999). Казань, 1999;
• Григорий Наумов��ч Вульфсон: ученый, учитель, человек / Казанский гос. ун-т, Науч. б-ка им. Н. И. Лобачевского; [сост. : Ю. А. Лексина, В. И. Шишкин, Ж. В. Щелыванова]. Казань: Науч. б-ка им. Н. И. Лобачевского, 2000. 173 с.;
• Уроки Вульфсона: [сборник статей] / Казанский гос. ун-т, Ист. фак.; [под ред. Е. А. Вишленковой, А. Н. Бикташевой]. Казань: Казанский гос. ун-т, 2003. 317, [2] с.; ISBN 5-98180-028-3
• Историки России ХХ века. Т. 1 / сост. А. А. Чернобаев. Саратов, 2005. С. 188—189.

• Статья(үле сылтама) КФУ сайтында
• Памяти Г. Н. Вульфсона 2018 елның 25 май көнендә архивланган.
• Профессор Вульфсон и его коллекция
• Хамидуллина С. «Люблю тебя, моя Казань!»
• Документы и фотографии Г. Н. Вульфсона военных лет
• О коллекции Г. Н. Вульфсона Татарстан Республикасының милли музеенда