Jim Crow yasaları
Jim Crow yasaları (İngilizce: Jim Crow laws), 19. ve 20. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nin güney eyaletlerinde çıkartılmış ırksal ayırmacı (segregationist) yerel yasalardır.[1] Yasalar, ABD'deki yeniden yapılanma döneminde Siyahilerin elde etmiş olduğu politik ve ekonomik kazançlara karşı çıkartılmıştır.[2] Yasalar, Afroamerikalılar ile Beyazların sosyal ve politik hayatta ayrı kurumları kullanmalarını amaçlamış ve "ayrı, ama eşit" (İngilizce: separate but equal) yasal doktrini ile temellendirilmişti.
Demiryolları ve tramvaylarda ırk ayrımını benimseyen ilk yasa 1875'te Tennessee'de kabul edilmiş ve takip eden dönemlerde tüm Güney eyaletlerinde demiryollarında ırk ayrımı uygulamasına gidilmiştir.[kaynak belirtilmeli] Bu yasaları uygulayan eyaletlerde "Sadece Beyazlar İçin" ve "Siyahlar" tabelaları asılmıştır. Uygulamalar daha sonra oteller, tiyatrolar, kütüphaneler, asansörler ve okulları da kapsar hale gelmiştir.
Amerika Birleşik Devletleri Yüksek Mahkemesi, 1954 yılında devlet okullarında ırksal ayırmacılığı Brown v. Board of Education davasında anayasaya aykırı bulmuştur.[3] Bu kararın eyalet bazında uygulanması ise uzun yıllar sürmüştür. Geriye kalan Jim Crow yasaları, 1964 Medeni Haklar Yasası ile 1965 Oy Hakkı Yasası sonucunda yürürlükten kalkmıştır.
İsmin kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Jim Crow, bir İngiliz komedyen olan Thomas Rice'ın 1828'de yarattığı bir karakterdir. Rice'ın canlandırdığı karakter, geri zekâlı, ilkel, her türlü aşağılanmaya maruz kalan bir zenci tiplemesidir. Rice, karakteri canlandırırken yüzünü kömürle siyaha boyuyordu. Jim Crow, aşağılamak amacıyla Beyazlar tarafından Siyahlara takılan isimlerden biriydi.
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yeniden yapılanma dönemi (1865-1877)
- Büyük Göç (1910-1970)
- Afroamerikan sivil haklar hareketi
- Lucy Parsons
- İkinci sınıf vatandaş
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Fremon, David (2000). The Jim Crow Laws and Racism in American History. Enslow. ISBN 0766012972.
- ^ Bruce Bartlett (8 Ocak 2008). Wrong on Race: The Democratic Party's Buried Past. St. Martin's Press. ss. 24-. ISBN 978-0-230-61138-2. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ landmarkcases.dcwdbeta.com, Landmark Supreme Court Cases (555) 123-4567. "Brown v. Board of Education". Landmark Supreme Court Cases. 11 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2019.
 | ABD tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
