İçeriğe atla

I. Henry

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Başlığın diğer anlamları için I. Henry (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
I. Henry Beauclerc
İngiltere kralı
Hüküm süresi3 Ağustos 1100 - 1 Aralık 1135
Taç giymesi5 Ağustos 1100
Önce gelenWilliam Rufus
Sonra gelen"Blois'li" Stephen
Doğumy. 1068/1069
Selby, Yorkshire
Ölüm1 Aralık 1135 (67 yaşında)
Saint-Denis-en-Lyons, Normandiya
DefinReading Manastırı, Reading, Berkshire, İngiltere
Eş(ler)iİskoçyalı Matilda (Edith) (1100–1118)
Louvain'li Adeliza (1121–1135)
HanedanNormandiya Hanedanı
BabasıFatih William
AnnesiMatilda (Flanders)

I. Henry (İngilizce: Henry I of England; d.y. 1068/1069 – ö. 1 Aralık 1135), 1106 – 1 Aralik 1135 döneminde Normandiya Dükü ve 3 Ağustos 1100 – 1 Aralık 1135 arasında İngiltere kralı olarak görev yapmıştır. I. William'ın dördüncü oğluydu, Latince ve Yedi özgür sanat üzerine eğitim gördü. William'ın 1087'de ölümü üzerine, Henry'nin ağabeyleri Robert Curthose Normandiya'yı, William Rufus İngiltere'yi miras aldı, ancak Henry topraksız kaldı. Batı Normandiya'daki Cotentin Kontluğunu Robert'tan satın aldı, ancak kardeşleri onu 1091'de görevden aldı. Cotentin'deki güç üssünü yavaş yavaş yeniden inşa etti ve Robert'a karşı William Rufus ile ittifak kurdu.

Kardeşi William'ın 1100'de bir av kazasında öldüğü yerde bulunan Henry, taç giyme töreninde William'ın popüler olmayan politikalarının çoğunu düzeltme sözü vererek İngiliz tahtına çıktı. İskoçyalı Matilda ile evlendi ve hayatta kalan iki çocukları oldu, İmparatoriçe Matilda ve William Adelin; ayrıca birçok metresinden gayri meşru çocukları oldu. 1101'de işgal girişiminde bulunan Robert, Henry'nin İngiltere üzerindeki kontrolüne itiraz etti; bu askeri sefer, Henry'nin kral olduğunu onaylayan müzakere edilmiş bir anlaşmayla sona erdi. Barış kısa sürdü. Henry, 1105 ve 1106'da Normandiya Dükalığı'nı işgal etti. Tinchebray Savaşı'nda Robert'ı yendi. Henry, Robert'ı hayatının geri kalanında hapiste tuttu. Henry'nin Normandiya üzerindeki kontrolüne, Robert'ın oğlu William Clito'nun iddialarını ve 1116 ile 1119 yılları arasında Dükalık'ta büyük bir isyanı destekleyen Fransa kralı VI. Louis, Flanders Kontu VII. Baldwin ve Anjou Kontu V. Fulk, Henry'e meydan okudu. Henry'nin Brémule Muharebesi'ndeki zaferinin ardından, 1120'de Louis ile olumlu bir barış anlaşması yapıldı.

Çağdaşları tarafından sert ama etkili bir hükümdar olarak görülen Henry, İngiltere ve Normandiya'daki baronları ustaca manipüle etti. İngiltere'de, mevcut Anglo-Sakson adalet sisteminden, yerel yönetimden ve vergilendirmeden yararlandı, ama aynı zamanda onu kraliyet maliyesi ve gezici yargıçlar da dahil olmak üzere ek kurumlarla güçlendirdi. Normandiya ayrıca büyüyen bir adalet sistemi ve bir maliye tarafından yönetiliyordu. Henry'nin sistemini yöneten yetkililerin çoğu, yönetici olarak kademelerde yükselen yüksek statülü ailelerden ziyade, belirsiz geçmişlere sahip "yeni adamlar" idi. Henry dini reformu teşvik etti, ancak 1101'de Canterbury Başpiskoposu Anselmus ile 1105'te uzlaşmacı bir çözümle çözülen ciddi bir anlaşmazlığa karıştı. Cluniac tarikatını destekledi, İngiltere ve Normandiya'daki kıdemli din adamlarının seçiminde önemli bir rol oynadı.

Henry'nin oğlu William, 1120'deki Beyaz Gemi felaketinde boğularak kraliyet verasetini şüpheye düşürdü. Henry, başka bir oğul sahibi olma umuduyla ikinci eşi olan Louvain'li Adeliza'yı aldı, ancak evliliklerinden çocukları olmadı. Buna cevaben kızı Matilda'yı vârisi ilan etti ve onu Anjou'lu Geoffrey ile evlendirdi. Henry ve çift arasındaki ilişki gerginleşti ve Anjou sınırında çatışma çıktı. Henry, bir haftalık hastalıktan sonra 1 Aralık 1135'te öldü. Matilda'nın varisliğine rağmen, Kral olarak yeğeni Stephen geçti ve bu da Anarşi olarak bilinen bir iç savaş dönemine yol açtı.

Erken Yaşam (1068-1099)

[değiştir | kaynağı değiştir]

Çocukluk ve görünüş, 1068–1086

[değiştir | kaynağı değiştir]

Henry İngiltere'de Selby, Yorkshire'da muhtemelen 1068'de yazın ya da yılın son haftalarında doğdu.[1][a] Normandiya Dükü olarak 1066'da kazandığı Hastings Muharebesi ile İngiltere'nin Normanlar tarafından fethini sağladıktan sonra İngiltere tahtına geçen Fatih William ile karısı Mathilde de Flandre'nin evliğinden olan 10 çocuğundan hayatta kalan en genç üçüncü oğlu idi. Henry'nin annesi Flanders'lı Matilda, Fransa kralı II. Robert'ın torunuydu ve muhtemelen Henry'ye amcası Fransa kralı I. Henry'nin adını verdi.[2] Hayatta kalan en büyük ağabeyi olan Robert Curthose ile arasında 15-20 yaş fark bulunmaktaydı.

Tarihçi David Carpenter'ın tanımladığı gibi, siyah saçlı "kısa, tıknaz ve namlu göğüslü" olarak, fiziksel olarak ağabeyleri Robert Curthose, Richard ve William Rufus'a benziyordu.[3] Yaş farklarının ve Richard'ın erken ölümünün bir sonucu olarak, Henry muhtemelen ağabeylerini nispeten az görecekti.[4] Yaşları yakın olduğu için muhtemelen kız kardeşi Adela'yı iyi tanıyordu.[5]

Gençliği hakkında elde çok az belge bulunmaktadır. Tarihçiler Warren Hollister ve Kathleen Thompson, onun ağırlıklı olarak İngiltere'de büyüdüğünü öne sürerken, Judith Green başlangıçta Dükalık'ta büyüdüğünü iddia ediyor.[6][b] Salisbury Başpiskoposu olan Osmund'un yanında bir müddet kalıp eğitimini, özellikle Latinceyi, geliştirdiği belgelidir. Burada iken papazlık için geliştirilmiş yüksek ileri eğitim aldığı çok muhtemeldir. Buna baş gösterge kendisine verilen "beuclerc (iyi katip)" lakabıdır. Kralın üçüncü ve son oğlu olduğuna göre kilisede ileri mevkilere yetişmesini sağlamak için babası ve ailesi tarafından bu türlü yüksek eğitim almaya teşvik edildiği çok olasıdır.[7][c] Fakat 1086'da bir kilise kariyerine girmekten vazgeçtiği babası tarafından kendine verilen "Arma"'dan anlaşılmaktadır ve bu arma kilise kariyerine gireceklere değil askerlik kariyerine giren şövalyelere verilmekteydi.[7] Robert Achard adında bir eğitmen tarafından askeri eğitim aldı ve Henry, 24 Mayıs 1086'da babası tarafından şövalye ilan edildi.[8]

Miras, 1087–1088

[değiştir | kaynağı değiştir]
13th century picture
Henry'nin 13. yüzyıl tasviri

1087'de William, Vexin'deki bir sefer sırasında ölümcül şekilde yaralandı.[9] Henry, ölmekte olan babasına Eylül ayında, Kral'ın mal varlığını oğulları arasında paylaştırdığı Rouen yakınlarında katıldı.[10] O zamanlar Batı Avrupa'da veraset kuralları belirsizdi; Fransa'nın bazı bölgelerinde, en büyük oğlunun bir unvanı miras alacağı ilk evlat edinmenin popülaritesi artıyordu.[11] Normandiya ve İngiltere de dahil olmak üzere Avrupa'nın diğer bölgelerinde, gelenek, en büyük oğlun - genellikle en değerli olarak kabul edilen - miras topraklarını alması ve küçük oğullara daha küçük veya daha yakın zamanda edinilmiş bölümler veya mülkler verilmesiyle toprakların bölünmesiydi.[11]

William, topraklarını bölerken, miras aldığı Normandiya ile savaş yoluyla elde ettiği İngiltere arasında ayrım yaparak Norman geleneğini takip etmiş görünüyor.[12] William'ın ikinci oğlu Richard bir av kazasında öldü. Henry ve iki erkek kardeşi William'ın mirasçısı oldu. En büyüğü Robert, öldüğü sırada babasına karşı bir isyan içinde olmasına rağmen Normandiya'yı aldı.[13] İngiltere, ölmekte olan kraldan yana olan William Rufus'a verildi.[13] En küçük erkek kardeş olan Henry'ye hiçbir toprak üzerinde hükümdarlık verilmemekte ve annesinin Buckinghamshire ve Gloucestershire'daki mütevazı arazilerinin de kendisine verileceği beklentisiyle sadece bugünkü rayiç ile çok yüksek bir servet meblağı altın (değişik kaynaklara göre 2,000 ile 5,000 altın) verildi.[7][14][d] William'ın Caen'deki cenazesi, yerel bir adamın öfkeli şikayetleriyle gölgelendi ve Henry, adama gümüş vererek anlaşmazlığı çözmüş olabilir.[15]

Robert, William Rufus'un Kanalı geçip kral olarak taç giydiğini öğrenmek için hem de Dükalık ve İngiltere'yi miras almayı bekleyerek Normandiya'ya döndü.[16] İki erkek kardeş, miras konusunda temel olarak fikir ayrılığına düştüler ve Robert kısa süre sonra, önde gelen soylulardan bazılarının William Rufus'a karşı isyan etmesinin de yardımıyla, krallığı ele geçirmek için İngiltere'yi işgal planlarına başladı.[17] Henry, Normandiya'da kaldı ve muhtemelen ya açıkça William Rufus'un yanında yer almak istemediği için ya da Robert, ayrılmaya çalışsaydı Henry'nin kalan miras parasına el koyma fırsatını değerlendirebileceği için Robert'ın sarayında bir rol üstlendi.[16][e] William Rufus, Henry'nin İngiltere'deki yeni mülklerine el koydu ve Henry'yi topraksız bıraktı.[18]

1088'de Robert'ın İngiltere'yi işgal etme planları aksamaya başladı ve Henry'ye mirasının bir kısmını ödünç vermesini önerdi, Henry bunu reddetti.[19] Henry ve Robert daha sonra alternatif bir anlaşmaya vardılar; Robert, Henry'yi 3.000 sterlin karşılığında Batı Normandiya'nın kontu yapacaktı.[19][f] Böylece Henry kendisini düklüğün en batı ucunda Mont Saint Michele Manastırı ve adasını da ihtiva eden araziler üzerinde toprak haklarına sahip ve bu arazilerinin üzerinde kendi hakları dolayısıyla Hugues d'Avranches, Richard de Reviers ve Néel de Saint-Sauveur adlı şövalye toprak sahiplerin de kendine bağlılığını sağlamış oldu. Böylelikle Henry ağabeyi Robert Curthose'a bağlı olmakla beraber kendi arazilerinin düklüğün batı ucununda olduğu için Normandiya Dükalığı'nın merkezinden biraz uzaklaşmış olmaktaydı.[20][21] Robert'ın ordusu Normandiya'dan çıkmayı başaramadı ve William Rufus İngiltere'de gücünü sağlamlaştırdı.[22]

Cotentin Kontu, 1088–1090

[değiştir | kaynağı değiştir]
Henry'yi 1088-89 yılları arasında hapse atan Piskopos Odo'nun (merkezde silah kullanan kulüp) tasviri. Bayeux İşlemesinden.

Henry, tarihçi John Le Patourel'in "Henry'nin çetesi" olarak nitelendirdiği batı Normandiya ve doğu Bretonya'dan bir destekçi ağı kurarak kısa sürede kendini kont olarak kabul ettirdi.[23] İlk destekçileri arasında Mandevilleli Roger, Redversli Richard, Richard d'Avranches ve Robert Fitzhamon ile birlikte kilise adamı Salisbury'li Roger vardı.[24] Robert, Henry ile yaptığı anlaşmaya geri dönmeye ve kontluğu yeniden ele geçirmeye çalıştı, ancak Henry'nin kontrolü bunu engelleyecek kadar sağlamdı.[25] Robert'ın düklük yönetimi kaotikti ve Henry'nin topraklarının bazı kısımları, Rouen'in merkezi kontrolünden neredeyse bağımsız hale geldi.[26]

Bu dönemde ne William ne de Robert, Henry'ye güvenmemiş görünüyor.[27] William Rufus'a karşı isyanın sona ermesini bekleyen Henry, Temmuz 1088'de İngiltere'ye döndü.[28] Kral ile bir araya geldi, ancak annesinin mülklerini kendisine vermesi için onu ikna edemedi ve sonbaharda Normandiya'ya geri döndü.[29] Ancak o uzaktayken, Henry'yi potansiyel bir rakip olarak gören Bayeux Piskoposu Odo, Robert'ı Henry'nin William Rufus ile birlikte ona karşı komplo kurduğuna ikna etmişti.[30] Odo, Henry'yi yakaladı ve Neuilly-la-Forêt'e hapsetti ve Robert, Cotentin Kontluğunu geri aldı.[31] Henry kış boyunca orada tutuldu, ancak 1089 baharında Normandiya soylularının kıdemli unsurları, Robert'ın onu serbest bırakması için anlaştı.[32]

Artık resmi olarak Cotentin Kontu olmasa da Henry, Normandiya'nın batısını kontrol etmeye devam etti.[33] Ağabeyleri arasındaki mücadele devam etti. William Rufus, İngiltere'deki yönetimine karşı direnişi bastırmaya devam etti, ancak Normandiya ve komşu Ponthieu'daki baronlarla Robert'a karşı bir dizi ittifak kurmaya başladı.[34] Robert, Fransa kralı I. Philip ile ittifak kurdu.[35] 1090'ın sonlarında William Rufus, Rouen'de güçlü bir kasabalı olan Conan Pilatus'u Robert'a isyan etmeye teşvik etti; Conan, Rouen'in çoğu tarafından desteklendi ve komşu dük garnizonlarına da bağlılıklarını değiştirmeleri için çağrıda bulundu.[36]

Robert, baronlarına yardım çağrısında bulundu ve Kasım ayında Rouen'e ilk gelen Henry oldu.[37] Savaş patlak verdi ve her iki taraf da şehrin kontrolünü ele geçirmeye çalışırken vahşi, kafa karıştırıcı sokak çatışmalarına yol açtı.[37] Robert ve Henry savaşa katılmak için kaleden ayrıldılar, ancak Robert daha sonra geri çekildi ve Henry'yi savaşa devam etmesi için bıraktı.[38] Savaş Robert kuvvetlerinin lehine döndü ve Henry, Conan'ı esir aldı.[38] Henry, Conan'ın efendisine sırt çevirmesine kızmıştı. Onu Rouen Kalesi'nin tepesine çıkardı ve ardından, Conan'ın büyük bir fidye ödeme tekliflerine rağmen, onu kalenin tepesinden atarak öldürdü.[39] Çağdaşları, Henry'nin Conan'a uygun şekilde hareket ettiğini düşündüler ve Henry, savaştaki kahramanlıklarıyla ünlendi.[40]

Düşüş ve Yükseliş, 1091–1099

[değiştir | kaynağı değiştir]
Photograph of Mont St Michel
Normandiya'daki Mont Saint-Michel, 1091 kuşatmasının yapıldığı yer.

Sonrasında Robert, Henry'yi Rouen'den ayrılmaya zorladı, çünkü muhtemelen Henry'nin savaştaki rolü kendisininkinden daha belirgindi ve muhtemelen Henry, Cotentin'in kontu olarak eski konumuna getirilmek istemişti.[41] 1091'in başlarında William Rufus, Robert'ı müzakere masasına getirmek için büyük bir orduyla Normandiya'yı işgal etti.[42] İki kardeş, Rouen'de bir anlaşma imzalayarak William Rufus'a Normandiya'da bir dizi toprak ve kale verdi. Buna karşılık William Rufus, Robert'ın bir zamanlar Norman kontrolü altında olan komşu Maine kontluğunun kontrolünü yeniden ele geçirme girişimlerini destekleyeceğine ve Henry'nin toprakları da dahil olmak üzere düklük üzerindeki kontrolü yeniden kazanmasına yardım edeceğine söz verdi.[42] Birbirlerini İngiltere ve Normandiya'nın varisleri olarak gösterdiler, Henry'yi biri yaşarken herhangi bir verasetten hariç tuttular.[43]

Savaş şimdi Henry ve kardeşleri arasında patlak vermişti.[44] Henry, Normandiya'nın batısında bir paralı asker ordusu seferber etti, ancak William Rufus ve Robert'ın güçleri ilerledikçe, baronluk destek ağı eriyip gitti.[45] Henry muhtemelen Mart 1091'de kendine ait olan Mont Saint-Michel adasında kuşatmaya uğradı.[46] Kalenin savunulması kolaydı, ancak tatlı su yoktu.[47] Tarihçi Malmesburyli William, Henry'nin suyu azaldığında Robert'ın kardeşine taze erzak vermesine izin vererek Robert ve William Rufus arasında itirazlara yol açtığını öne sürdü.[48] Kuşatmanın son günlerindeki olaylar belirsizdir: kuşatanlar harekâtın gelecekteki stratejisi hakkında tartışmaya başlamışlardı, ancak Henry daha sonra, muhtemelen müzakere edilmiş bir teslimiyetin parçası olarak Mont Saint-Michel'i terk etti.[49][g] Henry Bretonya'ya gitti ve Fransa'ya geçti.[50] Henry'nin sonraki adımları iyi belgelenmemiştir; Orderic Vitalis, küçük bir takipçi grubuyla bir yıldan fazla bir süre Normandiya sınırı boyunca Vexin'de seyahat ettiğini öne sürüyor.[51] Yıl sonunda, Robert ve William Rufus bir kez daha anlaşmazlığa düştüler ve Rouen Antlaşması bozuldu.[52] 1092'de Henry ve takipçileri Normandiya'daki Domfront kasabasını ele geçirdi.[53] Domfront daha önce Bellême'li Robert tarafından kontrol ediliyordu, ancak bölge sakinleri onun yönetiminden hoşlanmadı ve Henry'yi kansız bir darbeyle kasabayı devralmaya davet etti.[54] Sonraki iki yıl içinde Henry, batı Normandiya'da destekçi ağını yeniden kurdu ve Judith Green'in "bekleyen saray" dediği şeyi oluşturdu.[55] 1094 yılına gelindiğinde, sanki Normandiya Düküymüş gibi takipçilerine topraklar ve kaleler tahsis ediyordu.[56] William Rufus, Henry'yi parayla desteklemeye başladı, Robert'a karşı seferini teşvik etti ve Henry bunun bir kısmını Domfront'ta önemli bir kale inşa etmek için kullandı.[57]

William Rufus, 1094'te savaş için Normandiya'ya geçti ve ilerleme durduğunda, yardım için Henry'yi çağırdı.[58] Henry cevap verdi, ancak daha doğudaki Normandiya'daki ana sefere katılmak yerine, muhtemelen her halükarda seferi bırakıp İngiltere'ye dönen Kral'ın isteği üzerine Londra'ya gitti.[59][h] Birkaç yıl içinde Henry, William Rufus'un sarayına katılmak için ara sıra İngiltere'yi ziyaret ederek batı Normandiya'daki güç üssünü sağlamlaştırmış görünüyor.[60] 1095'te Papa II. Urbanus, Birinci Haçlı Seferi'ni düzenleyerek Avrupa'nın dört bir yanından şövalyeleri katılmaya teşvik etti.[61] 1096'da Papa II. Urbanus Dijon'daki "Saint-Beigne Manastırı" Başpapazı aracılığı ile birbirleriyle kavgalı olan iki kardeşin arasını buldu. Bu anlaşmayı sağlamak için William Rufus, Birinci Haçlı Seferi'ine iştirak etmek isteyen kardeşi Robert Corthose'a 1000 mark altın finansman sağladı ve William Rufus da bu Haçlı Seferi için Normandiya Dükalığından ayrılacak olan Robert Corthose'in naibi olarak burayı adaletle idare etmeye söz verdi. Robert'in Haçlı Seferine gitmesi ile Henry'nin durumu yine değişti ve Normandiya'da efektif devlet gücünü eline geçirmiş olan ağabeyi William Rufus'a itaat etmek zorunda kaldı. William Rufus, Henry'nin Cotentin üzerindeki ve (Caen ve Bayeaux şehirleri hariç) Bessin bölgesi üzerinde hakları olduğunu kabul etti.[7] 1097'de Henry ağabeyi William Rufus'un Fransa kralı'na karşı çıktığı sefere destek sağladı. Bu askeri sefer sonunda iki kardeş birkaç yıl önce Robert'in Fransa'ya terk etmek zorunda kaldığı "Gisors" bölgesini geri aldılar. 1099'da Birinci Haçlı Seferi Haçlıların Kudüs'ü ele geçirmeleri ile son buldu ve bu sefere iştirak edenler, bu arada Robert Curthose, Batı Avrupa'da ülkelerine geri dönmeye başladılar. Normandiya'ya dönmekte olan Robert Güney İtalya'da bir müddet kaldı ve aynı bölgede bir evlilik de yaptı. Bu ne William Rufus ne de Henry için iyi haberdi; çünkü Robert'in evliğinden yeni oğulları olması veraset durumlarını daha da karışacaktı.

Erken Saltanat, 1100–1106

[değiştir | kaynağı değiştir]

Tahta Çıkışı, 1100

[değiştir | kaynağı değiştir]
Claudius Pontificals
Henry'nin taç giyme töreninin 17. yüzyıldan kalma bir el yazması çizimi.

2 Ağustos 1100 öğleden sonra, Kral William, bir avcı ekibi ve Henry de dahil olmak üzere bir dizi Norman soylusu eşliğinde New Forest'ta ava çıktı.[62] Muhtemelen baron Walter Tirel tarafından atılan bir ok William Rufus'a çarptı ve onu öldürdü.[63] Kralın kasten öldürüldüğünü öne süren çok sayıda komplo teorisi öne sürüldü; avlanma riskli bir faaliyet olduğu ve bu tür kazalar yaygın olduğu için çoğu modern tarihçi bunları reddediyor.[64][i] Kaos patlak verdi ve Tirel, ya ölümcül oku attığı için ya da haksız yere suçlandığı ve Kral'ın ölümü için günah keçisi yapılacağından korktuğu için olay yerinden Fransa'ya kaçtı.[63]

Henry atını Winchester'a sürdü ve burada artık kimin tahtta en iyi iddiaya sahip olduğuna dair bir tartışma çıktı.[65] Breteuil'li William, hâlâ yurtdışında olan, Haçlı Seferi'nden dönen ve Henry ile baronların önceki yıllarda saygı duydukları Robert'ın haklarını savundu.[66] Henry, Robert'ın aksine, hüküm süren bir kral ve kraliçenin çocuğu olarak doğduğunu savundu ve bu nedenle ona Porfirogennetos hakkı altında bir hak iddia etti.[67] Gerginlikler alevlendi, ancak Henry de Beaumont ve Meulan'lı Robert tarafından desteklenen Henry, hakimiyeti elinde tuttu ve baronları onu takip etmeye ikna etti.[68] Winchester Kalesi'ni işgal etti ve kraliyet hazinesini ele geçirdi.[69]

Canterbury başpiskoposu Anselmus William Rufus tarafından sürgüne gönderilmişti ve York başpiskoposu Thomas, İngiltere'nin kuzeyindeki Ripon'daydı.[70] Henry, İngiliz geleneğine uygun olarak ve yönetimini meşrulaştırmak için çeşitli taahhütler içeren bir taç giyme töreni tüzüğü yayınladı.[71] Yeni kral, sorunlu bir ülkede düzeni yeniden kurmuş olarak kendini tanıttı.[72] William Rufus'un din adamları tarafından baskıcı olarak görülen Kilise'ye yönelik politikalarından vazgeçeceğini duyurdu; baronların mülkiyet haklarının kraliyet tarafından suiistimal edilmesini önleyeceğine söz verdi ve Kral Edward'ın daha nazik geleneklerine dönüşü garanti etti; İngiltere genelinde "sağlam bir barış kuracağını" iddia etti ve "bu barışın bundan böyle korunmasını" emretti.[73]

Henry, çoğu yeni topraklarla zengin bir şekilde ödüllendirilen mevcut destekçi çevresine ek olarak, mevcut yönetimin çoğunu hızla yeni kraliyet ailesine dahil etti.[74] William Rufus'un şansölyesi William Giffard, Winchester piskoposu oldu ve önde gelen şerifler Urse d'Abetot, Haimo Dapifer ve Robert Fitzhamon hükûmette üst düzey bir rol oynamaya devam ettiler.[74] Buna karşılık, popüler olmayan Durham piskoposu ve önceki rejimin önemli bir üyesi olan Ranulf Flambard, Londra Kulesi'ne hapsedildi ve yolsuzlukla suçlandı.[75] William birçok Kilise pozisyonunu boş bırakmıştı ve Henry, yeni hükûmetine daha fazla destek sağlamak amacıyla bunlara adaylar göstermeye başladı.[76] Atamaların kutsanması gerekiyordu ve Henry, Anselmus'a bir mektup yazarak, başpiskopos henüz Fransa'dayken taç giydiği için özür diledi ve ondan hemen geri dönmesini istedi.[77]

Matilda ile Evlilik, 1100

[değiştir | kaynağı değiştir]
Picture of Matilda
Henry'nin ilk eşi Matilda.

11 Kasım 1100'de Henry, Westminster Abbey'de İskoçya kralı III. Malcolm'un kızı[78] Matilda ile evlendi. Henry 31 yaşındaydı, ancak soylular için geç evlilikler XI. yüzyılda alışılmadık bir durum değildi.[79] Çift muhtemelen Salisbury Piskoposu Osmund aracılığıyla önceki on yılın başlarında tanışmıştı.[80] Tarihçi Warren Hollister, Henry ve Matilda'nın duygusal olarak yakın olduklarını, ancak birlikteliklerinin kesinlikle politik olarak da etkili olduğunu savunuyor.[81][j] Matilda başlangıçta bir Anglo-Sakson ismi olan Edith olarak adlandırılmıştı ve Batı Sakson kraliyet ailesinin bir üyesiydi, Edgar Ætheling'in yeğeni, Edmund'un torunuydu ve Büyük Alfred'in soyundan geliyordu.[82] Henry için, Matilda ile evlenmek hükümdarlığına meşruiyet kazandırdı ve hırslı bir kadın olan Matilda için bu, İngiltere'de yüksek statü ve güç için bir fırsattı.[83]

Bununla birlikte, Matilda bir dizi manastırda eğitim görmüştü ve resmi olarak rahibe olma yemini etmiş olabilir, bu da evliliğin ilerlemesine engel teşkil ediyordu.[84] Rahibe olmak istemedi ve Henry ile evlenme izni için Anselmus'a başvurdu ve Başpiskopos konuyu değerlendirmek için Lambeth Sarayı'nda bir konsey kurdu.[84] Bazı muhalif seslere rağmen, konsey, Matilda'nın bir manastırda yaşamış olmasına rağmen, aslında bir rahibe olmadığı ve bu nedenle evlenmekte özgür olduğu sonucuna vardı; bu, Anselmus'un daha sonra onaylayarak evliliğin devam etmesine izin verdiği bir karardır.[84][k] Matilda, zaman zaman İngiltere'de naip olarak hareket ederek, konseylere hitap ederek ve başkanlık ederek ve sanatı kapsamlı bir şekilde destekleyerek Henry için etkili bir kraliçe olduğunu kanıtladı.[85] Çiftin kısa süre sonra 1102 doğumlu Matilda ve 1103 doğumlu William Adelin adında iki çocuğu oldu; Richard adında genç yaşta ölen ikinci bir oğulları da olması mümkündür.[86][l] Bu çocukların doğumundan sonra Matilda, Westminster'da kalmayı tercih ederken, Henry ya dini nedenlerle ya da kraliyet yönetişim mekanizmasına dahil olmaktan zevk aldığı için İngiltere ve Normandiya'yı dolaştı.[87]

Henry'nin kayda değer bir cinsel iştahı vardı ve önemli sayıda metresten hoşlandı, bu da pek çok gayri meşru çocuğa, en az dokuz oğluna ve çoğunu tanıdığı ve desteklediği göründüğü 13 kızıyla sonuçlandı.[88] Evli olmayan Anglo-Norman soylularının fahişeler ve yerel kadınlarla cinsel ilişkiye girmesi normaldi ve kralların da metresleri olması bekleniyordu.[89][m] Bu ilişkilerin bir kısmı Henry evlenmeden önce gerçekleşti, ancak birçoğu Matilda ile evlendikten sonra gerçekleşti.[90] Henry'nin çeşitli geçmişlerden gelen çok çeşitli metresleri vardı ve ilişkilerin nispeten açık bir şekilde yürütüldüğü görülüyor.[87] Asil metreslerinden bazılarını siyasi amaçlarla seçmiş olabilir, ancak bu teoriyi destekleyecek kanıtlar sınırlıdır.[91]

Alton Antlaşması, 1101–1102

[değiştir | kaynağı değiştir]
Drawing of Henry
Henry'nin 14. yüzyılın başlarından kalma tasviri.

1101'in başlarında, Henry'nin yeni rejimi kuruldu ve işliyor, ancak Anglo-Norman seçkinlerinin çoğu hala kardeşi Robert'ı destekliyordu veya Robert'ın İngiltere'de güç kazanması muhtemel görünürse taraf değiştirmeye hazır olacaktı.[92] Şubat ayında Flambard, Londra Kulesi'nden kaçtı ve Manş Denizi'ni geçerek Normandiya'ya gitti ve burada Robert'ın bir istila kuvvetini seferber etme girişimlerine yeni bir yön ve enerji kattı.[93] Temmuz ayına gelindiğinde Robert, İngiltere'de Henry'ye karşı harekete geçmeye hazır bir ordu ve bir filo oluşturmuştu.[94] Çatışmadaki riskleri artıran Henry, Flambard'ın topraklarını ele geçirdi ve Anselmus'un desteğiyle Flambard, piskoposluk görevinden alındı.[95] Kral, Nisan ve Haziran aylarında tahta çıktı ve burada soylular ona bağlılık yemini ettiler, ancak destekleri hâlâ kısmi ve zayıf görünüyordu.[96]

İşgalin yaklaşmasıyla Henry, kuvvetlerini ve filosunu Robert'ın beklenen çıkartma sahasına yakın olan Pevensey'in dışında seferber etti ve bazılarını süvari saldırılarına nasıl karşı koyacakları konusunda kişisel olarak eğitti.[97] Önemli sayıda gelen Kilise'ye askerlik hizmeti nedeniyle İngiliz askerleri ve şövalyelerine rağmen, baronlarının çoğu görünmedi.[98] Anselmus, Henry'ye sadakatlerinin dini önemini vurgulayarak bazı şüphecilere müdahale etti.[99] Robert beklenmedik bir şekilde 20 Temmuz'da birkaç yüz kişilik mütevazı bir kuvvetle sahilin daha yukarısına Portsmouth'a çıktı, ancak bunlara İngiltere'deki birçok baron hızla katıldı.[100] Ancak Robert, yakındaki Winchester'a yürümek ve Henry'nin hazinesini ele geçirmek yerine durakladı ve Henry'ye batıya yürümesi ve işgal kuvvetini durdurması için zaman verdi.[101]

İki ordu, muhtemelen Henry veya Robert tarafından başlatılan ve muhtemelen Flambard tarafından desteklenen barış müzakerelerinin başladığı Alton, Hampshire'da bir araya geldi.[101] Kardeşler daha sonra, Robert'ın Henry'yi saygı yemininden kurtardığı ve onu kral olarak tanıdığı Alton Antlaşması'nı kabul ettiler; Henry, Domfront dışında Batı Normandiya üzerindeki iddialarından vazgeçti ve Robert'a ömür boyu yılda 2.000 sterlin ödemeyi kabul etti; kardeşlerden biri erkek vâris bırakmadan ölürse, diğeri onun topraklarını miras alacaktı; rakibini destekledikleri için Kral ya da Dük tarafından topraklarına el konulan baronlar onları geri getirecek ve Flambard piskopos olarak yeniden görevlendirilecekti; iki kardeş, Normandiya'daki topraklarını savunmak için birlikte seferber olacaktı.[102][n] Robert, Normandiya'ya dönmeden önce Henry ile birkaç ay daha İngiltere'de kaldı.[103]

Anlaşmaya rağmen Henry, işgal sırasında kendisine karşı çıkan baronlara ağır cezalar vermeye başladı.[104] Surrey Kontu William de Warenne, Alton affı kapsamına girmeyen yeni suçlarla itham edildi ve İngiltere'den sürüldü.[105] 1102'de Henry daha sonra baronların en güçlüsü olan Bellême'li Robert ve kardeşlerine karşı çıktı ve onu 45 farklı suçla suçladı.[106] Robert kaçtı ve Henry'ye karşı silahlandı.[107] Henry, Robert'ın Arundel, Tickhill ve Shrewsbury'deki kalelerini kuşattı ve Bridgnorth'a saldırmak için güneybatıya doğru ilerledi.[108] İngiltere'deki güç üssü kırılan Robert, Henry'nin sürgün teklifini kabul etti ve Normandiya'ya gitmek üzere ülkeyi terk etti.[109]

Normandiya'nın Fethi, 1103–1106

[değiştir | kaynağı değiştir]
Photograph of Tinchebray
2008'de Normandiya'daki Tinchebray köyü; 1106'da Tinchebray Savaşı'nın yapıldığı yer.

Henry'nin Normandiya'daki müttefik ağı 1103'te güçlendi.[110] Gayri meşru kızları Juliane ve Matilda'nın sırasıyla Breteuil'li Eustace ve Perche Kontu III.Rotrou ile Norman sınırını koruyan ikinci birlik olan evliliklerini ayarladı.[111] Henry, Norman soylularının diğer üyelerini kazanmaya çalıştı ve önemli Norman lordlarına diğer İngiliz mülkleri ve kazançlı teklifler verdi.[112] Dük Robert, Bellême'li Robert ile savaşmaya devam etti, ancak Dük'ün konumu daha da kötüleşti, ta ki 1104'e kadar, hayatta kalmak için Bellême ile resmi olarak ittifak yapmak zorunda kaldı.[113] Dük'ün anlaşmanın şartlarını çiğnediğini savunan Kral, Kanalı geçerek Domfront'a gitti ve burada Normandiya'nın dört bir yanından kendisiyle ittifak kurmaya hevesli kıdemli baronlarla buluştu.[114] Dük ile yüzleşti ve İngiltere'ye dönmeden önce onu düşmanlarının yanında yer almakla suçladı.[115]

Normandiya kaosa sürüklenmeye devam etti.[116] 1105'te Henry, görünüşe göre Dük Robert ile bir çatışmayı kışkırtmak için arkadaşı Robert Fitzhamon'u ve bir şövalye kuvvetini Dükalığa gönderdi.[117] Fitzhamon yakalandı ve Henry bunu işgal etmek için bir bahane olarak kullandı. Barışı ve düzeni yeniden tesis etme sözü verdi.[116] Henry, Normandiya sınırları çevresindeki komşu kontlukların çoğunun desteğini aldı ve Fransa kralı Philip tarafsız kalmaya ikna edildi.[118] Henry batı Normandiya'yı işgal etti ve Fitzhamon'un tutulduğu Bayeux üzerinde doğuya ilerledi.[119] Şehir teslim olmayı reddetti ve Henry onu kuşatarak yerle bir etti.[119] Aynı kaderle karşılaşmaktan korkan Caen taraf değiştirdi ve teslim oldu. Henry'nin bazı kayıplarla aldığı Calvados, Falaise'de ilerlemesine izin verdi.[120] Sefer durdu ve Kral bunun yerine Robert ile barış görüşmelerine başladı.[121] Müzakereler sonuçsuz kaldı ve çatışma, Henry'nin İngiltere'ye döndüğü Noel'e kadar sürdü.[122]

Henry, kesin bir savaşı kışkırtmayı umarak Temmuz 1106'da yeniden işgal etti.[123] Başlangıçtaki bazı taktiksel başarılardan sonra, güneybatıya, Tinchebray kalesine doğru döndü.[124] Kaleyi kuşattı ve Bellême'li Robert tarafından desteklenen Dük Robert, onu rahatlatmak için Falaise'den ilerledi.[124] Müzakere girişimleri başarısız olduktan sonra, muhtemelen 28 Eylül'de Tinchebray Savaşı gerçekleşti.[125][o] Savaş yaklaşık bir saat sürdü ve Dük Robert'ın süvarilerinin saldırısıyla başladı; her iki tarafın piyadeleri ve atlı şövalyeleri daha sonra savaşa katıldı.[126] Maine Kontu I. Elias ve Bretonya Dükü IV. Alan liderliğindeki Henry'nin rezervleri, düşmanın kanatlarına saldırarak önce Bellême'nin birliklerini ve ardından dük kuvvetlerinin büyük bir kısmını bozguna uğrattı.[127] Dük Robert esir alındı ama Bellême kaçtı.[127]

Henry, Normandiya'da kalan direnişi silip süpürdü ve Dük Robert, son garnizonlarına teslim olmalarını emretti.[128] Rouen'e ulaşan Henry, Normandiya'nın yasalarını ve geleneklerini yeniden onayladı ve önde gelen baronlardan ve vatandaşlardan saygı gördü.[129] Tinchebray'de alınan daha önemsiz mahkûmlar serbest bırakıldı, ancak Dük ve diğer birkaç önde gelen soylu süresiz olarak hapse atıldı.[130] Dük'ün oğlu William Clito sadece üç yaşındaydı ve Norman bir baron olan Saint-Saens'li Helias'ın gözetimine bırakıldı.[131] Henry, ele geçirdiği düklük topraklarından vazgeçip kraliyet sarayına yeniden katılan Bellême'li Robert ile barıştı.[132] Henry'nin Dükalığı kardeşinden yasal olarak uzaklaştırmasının hiçbir yolu yoktu ve başlangıçta Henry "dük" unvanını kullanmaktan kaçındı ve İngiltere kralı olarak yalnızca sorunlu Dükalığın koruyucusu olarak hareket ettiğini vurguladı.[133]

Hükümet, Aile ve Ev

[değiştir | kaynağı değiştir]

Hükümet, hukuk ve saray

[değiştir | kaynağı değiştir]

Henry, İngiltere krallığını William Rufus'tan devraldı, ona Galler ve İskoçya üzerinde bir hükümdarlık iddiası verdi. Sorunlu sınırları olan karmaşık bir varlık olan Normandiya Dükalığı'nı daha sonra aldı.[134] İngiltere ve İskoçya arasındaki sınırlar, Henry'nin hükümdarlığı sırasında, Anglo-Norman etkisinin Cumbria üzerinden kuzeye doğru ilerlemesiyle hala belirsizdi, ancak İskoçya kralı I. David ile ilişkisi, kısmen Henry'nin kız kardeşiyle olan evliliği nedeniyle genel olarak iyiydi.[135] Galler'de Henry gücünü yerli Galli prensleri zorlamak ve cezbetmek için kullanırken, Norman Marcher Lordları Güney Galler vadilerini aştı.[136] Normandiya, sınırlar boyunca büyüyen bir dizi önemli dük kalesi tarafından desteklenen, dük, dini ve aile bağlantılarının birbirine kenetlenmiş çeşitli ağları aracılığıyla kontrol ediliyordu.[137] Norman sınırı boyunca komşu kontluklarla olan ittifaklar ve ilişkiler, Dükalığın istikrarını korumak için özellikle önemliydi.[138]

Henry, siyasi etki için ustaca manipüle ettiği İngiltere ve Normandiya'daki çeşitli baronlar ve lordlar aracılığıyla hüküm sürdü.[139] Latincede amicitia olarak adlandırılan siyasi dostluklar 12. yüzyılda önemliydi ve Henry, gerektiğinde krallığındaki çeşitli gruplardaki arkadaşları arasında arabuluculuk yaparak ve ona sadık olanları ödüllendirerek, bunların geniş bir yelpazesini sürdürdü.[140] Ayrıca kendisine karşı çıkan baronları cezalandırmakla da ünlüydü ve olaylar hakkında kendisine rapor veren muhbirler ve casuslardan oluşan etkili bir ağ sürdürüyordu.[141] Henry sert, sağlam bir hükümdardı, ancak çağına göre aşırı değildi.[142] Zamanla, baronlar üzerindeki kontrolünün derecesini artırdı, düşmanlarını ortadan kaldırdı ve tarihçi Warren Hollister'ın tanımladığı gibi "yeniden inşa edilen baronluk" ağırlıklı olarak sadık ve Kral'a bağımlı olana kadar arkadaşlarını destekledi.[143]

Henry'nin gezici kraliyet sarayı çeşitli bölümlerden oluşuyordu.[144] Kalbinde, domus adı verilen ev halkı vardı; daha geniş bir grup familia regis olarak adlandırıldı ve sarayın resmi toplantılarına curia adı verildi.[145] Domus birkaç bölüme ayrıldı. Şansölye başkanlığındaki şapel, kraliyet belgeleriyle ilgileniyordu, oda mali işlerle ilgileniyordu ve baş mareşal seyahat ve konaklamadan sorumluydu.[146] Familia regis, Henry'nin daha geniş bir sosyal geçmişe sahip olan ve gerektiğinde İngiltere ve Normandiya'da konuşlandırılabilen birkaç yüze kadar güçlü atlı ev birliklerini içeriyordu.[147] Başlangıçta Henry, babasının curia'sında düzenli taç takma törenleri uygulamasına devam etti, ancak yıllar geçtikçe daha seyrek hale geldi.[148] Henry'nin sarayı büyük ve gösterişliydi, Woodstock Sarayı'nda sakladığı egzotik hayvanlardan oluşan özel hayvanat bahçesi de dahil olmak üzere sergilenen bir dizi değerli hediyeyle büyük yeni binaların ve kalelerin inşasını finanse ediyordu.[149] Canlı bir topluluk olmasına rağmen, Henry'nin sarayı önceki krallarınkinden daha sıkı kontrol ediliyordu.[150] William Rufus döneminde norm olduğu gibi, katı kurallar kişisel davranışları kontrol ediyordu ve saray üyelerinin komşu köyleri yağmalamasını yasaklıyordu.[150]

Henry, kraliyet adalet sisteminin önemli ölçüde genişletilmesinden sorumluydu.[151][p] İngiltere'de Henry, mevcut Anglo-Sakson adalet sisteminden, yerel yönetimden ve vergilerden yararlandı, ancak onu ek merkezi hükûmet kurumlarıyla güçlendirdi.[152] Salisbury'li Roger, 1110'dan sonra kraliyet maliyesini geliştirmeye başladı ve onu, Kral'ın şeriflerdeki gelirlerini toplamak ve denetlemek için kullandı.[153] Henry yönetiminde gezici yargıçlar ortaya çıkmaya başladı, ülke çapında seyahat ederek eyre mahkemelerini yönetti ve daha birçok yasa resmi olarak kaydedildi.[154] Henry, hem para cezalarından hem de ücretlerden kraliyet adaletinin genişletilmesinden artan gelir elde etti.[155] Hayatta kaldığı bilinen ilk Boru Rulosu, kraliyet harcamalarını kaydeden 1130 tarihlidir.[156] Henry, 1107, 1108 ve 1125'te madeni parayı yeniden düzenledi ve paranın değerini düşürmekten suçlu bulunan İngiliz madeni paracılara ağır bedensel cezalar verdi.[157][q] Normandiya'da, 1106'dan sonra, bir Norman yargıçları organı ve İngiltere'dekine benzer bir maliye sistemi aracılığıyla yasa ve düzeni yeniden sağladı.[158] Norman kurumları, İngiltere'dekinden daha yavaş olmasına rağmen, Henry altında ölçek ve kapsam olarak büyüdü.[159] Henry'nin sistemini yöneten yetkililerin çoğuna "yeni adamlar" deniyordu, yönetici olarak kademelerde yükselen, adaleti veya kraliyet gelirlerini yöneten nispeten düşük statüde doğan kişilerdiler.[160][r]

Kilise ile İlişkiler

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kilise ve Kral

[değiştir | kaynağı değiştir]
Picture of seal
Canterbury Başpiskoposu Anselmus'un mührü.

Henry'nin yönetme yeteneği, hem İngiltere'nin hem de Normandiya'nın yönetiminin anahtarını oluşturan Kilise ile yakından bağlantılıydı ve bu ilişki, hükümdarlığı boyunca önemli ölçüde değişti.[161] Fatih William, Kral'ın yakın meslektaşı ve danışmanı olan Canterbury Başpiskoposu Lanfranc'ın desteğiyle İngiliz Kilisesi'nde reform yapmıştı.[162][s] William Rufus altında bu düzenleme çöktü, Kral ve Başpiskopos Anselmus yabancılaştı ve Anselmus sürgüne gitti. Henry ayrıca Kilise reformuna da inanıyordu, ancak İngiltere'de iktidara geldiğinde, yatırım tartışmasına karıştı.[163]

Argüman, kimin yeni bir piskoposa asa ve yüzüğü vermesi gerektiği ile ilgiliydi: geleneksel olarak, bu, Kral tarafından kraliyet gücünün sembolik bir gösterimi için gerçekleştirilmişti, ancak Papa II. Urbanus, 1099'da bu uygulamayı yalnızca papalığın yapabileceğini savunarak kınamıştı. Bu görevi yalnızca papalığın yerine getirebileceğini savunarak ve din adamlarının yerel geçici yöneticilerine biat etmemesi gerektiğini ilan etti.[164] Anselmus, Urban'ın açıklamasını duyduktan sonra 1100 yılında sürgünden İngiltere'ye döndü ve Henry'ye Papa'nın isteklerine uyacağını bildirdi.[165] Henry zor durumdaydı. Bir yandan sembolizm ve saygı onun için önemliydi; Öte yandan, ağabeyi Robert ile mücadelesinde Anselmus'un desteğine ihtiyacı vardı.[166]

Anselmus, Henry'nin onu gelecekteki bir kraliyet uzlaşmasına dair belirsiz bir güvence karşılığında teslim olmaya ikna etme girişimlerine rağmen, papalık kararnamesinin mektubuna sıkı sıkıya bağlı kaldı.[167] Anselmus'un sürgüne geri dönmesi ve Henry'nin mülklerinin gelirlerine el koymasıyla meseleler kızıştı. Anselmus aforoz tehdidinde bulundu ve Temmuz 1105'te iki adam nihayet çözüm için müzakere etti.[168] Henry'nin din adamlarına yatırım yapma hakkından vazgeçtiği, ancak onlardan İngiltere'de ellerinde tuttukları toprak mülkleri olan geçicilikler için gelip saygı gösterme geleneğini sürdürdüğü, piskoposların dini olmayan ve dini güçleri arasında bir ayrım yapıldı.[169] Bu argümana rağmen ikili, örneğin Dük Robert'ın 1101'i işgaliyle başa çıkmak için bir araya gelerek ve 1102 ve 1108'de büyük reform konseyleri düzenleyerek yakın bir şekilde çalıştı.[170]

Canterbury ve York Başpiskoposları arasında uzun süredir devam eden bir anlaşmazlık, Anselmus'un halefi Ralph d'Escures altında alevlendi.[171] Geleneksel olarak iki kurumun en kıdemlisi olan Canterbury, York Başpiskoposunun resmi olarak Başpiskoposlarına itaat sözü vermesi gerektiğini uzun süredir tartışmıştı, ancak York, iki piskoposluğun İngiliz Kilisesi içinde bağımsız olduğunu ve böyle bir sözün gerekli olmadığını savundu. Henry, İngiltere'nin tek bir dini yönetim altında kalmasını sağlamak için Canterbury'nin önceliğini destekledi, ancak Papa, York örneğini tercih etti.[171] Konu, Henry'nin York Başpiskoposu Thurstan ile kişisel dostluğu ve Kral'ın davanın kraliyet kontrolünün ötesinde bir papalık mahkemesinde sonuçlanmamasını istemesi nedeniyle karmaşıktı.[171] Bununla birlikte Henry, Fransa kralı Louis ile mücadelesinde Papalığın desteğine ihtiyaç duydu ve bu nedenle Thurstan'ın 1119'da Rheims Konseyi'ne katılmasına izin verdi; burada Thurstan, Canterbury'ye karşı herhangi bir görevden bahsetmeden Papa tarafından kutsandı.[172] Henry, bunun Thurstan'ın daha önce verdiği güvencelere aykırı olduğuna inanıyordu ve ertesi yıl Kral ve Başpiskopos müzakereli bir çözüme ulaşana kadar onu İngiltere'den sürgüne gönderdi.[173]

Taht anlaşmazlığından sonra bile Henry, yeni İngiliz ve Norman piskoposlarının ve başpiskoposlarının seçiminde önemli bir rol oynamaya devam etti.[174] Yetkililerinin çoğunu piskoposluğa atadı ve tarihçi Martin Brett'in öne sürdüğü gibi, "Bürokratlarından bazıları mutlak güvenle bir piskoposluğu dört gözle bekleyebilirdi".[175] Henry'nin şansölyeleri ve kraliçelerininkiler Durham, Hereford, Londra, Lincoln, Winchester ve Salisbury'nin piskoposları oldular.[176] Henry, danışman olarak bu piskoposlardan giderek daha fazla yararlandı - özellikle de Salisbury'li Roger - esas olarak Canterbury Başpiskoposuna güvenme şeklindeki önceki geleneği bozdu.[177] Sonuç, Henry'nin dikkatli bir şekilde etkide bulunabileceği, politikanın temel meselelerini tartışmak için genel konseyler toplayabileceği, uyumlu bir yöneticiler organıydı.[178] Bu istikrar, 1125'ten sonra, Kilise'nin üst düzey pozisyonlarına, genellikle daha reformist görüşlere sahip daha geniş bir aday yelpazesi enjekte etmeye başladığında biraz değişti ve bu neslin etkisi, Henry'nin ölümünden sonraki yıllarda hissedilecekti.[179]

Kişisel İnançlar ve Dindarlık

[değiştir | kaynağı değiştir]
Photograph of Reading Abbey
2008'de Reading Abbey'in harap bölümü.

Dönemin diğer yöneticileri gibi, Henry de Kilise'ye bağışta bulundu ve çeşitli dini toplulukları himaye etti, ancak çağdaş tarihçiler onu alışılmadık derecede dindar bir kral olarak görmediler.[180] Bununla birlikte, kişisel inançları ve dindarlığı hayatı boyunca gelişmiş olabilir. Henry her zaman dine ilgi duymuştu, ancak sonraki yıllarında ruhani meselelerle çok daha fazla ilgilenmeye başlamış olabilir.[181] Eğer öyleyse, düşüncesindeki büyük değişiklikler, oğlu William Adelin'in öldüğü 1120'den ve kızının evliliğinin çöküşün eşiğine geldiği 1129'dan sonra meydana gelmiş gibi görünüyor.[182][t]

Dini reformun bir savunucusu olarak Henry, Kilise içindeki reformist gruplara kapsamlı bir şekilde bağışta bulundu.[183] Muhtemelen entelektüel nedenlerle, Cluniac tarikatının keskin bir destekçisiydi.[184] Cluny'deki manastıra para bağışladı ve 1120'den sonra bir Cluniac kuruluşu olan Reading Abbey'e cömertçe bağışta bulundu.[184] Reading'in inşaatı 1121'de başladı ve Henry, onu hanedan soyunun bir sembolü haline getirerek zengin topraklar ve kapsamlı ayrıcalıklar bahşetti.[185] Ayrıca, katip topluluklarının Augustinus kanonlarına dönüştürülmesini, cüzzamlılar için hastanelerin kurulmasını, manastırların sağlanmasını ve Savigniacs ve Tironensians'ın karizmatik tarikatlarını genişletmeyi teşvik etmeye odaklandı.[186] Hevesli bir eski eser koleksiyoncusuydu ve 1118'de Konstantinopolis'e Bizans eşyalarını toplamak için bir elçi gönderdi. Bunların bir kısmı Reading Manastırı'na bağışlandı.[187]

Geç Saltanat, 1107–1135

[değiştir | kaynağı değiştir]

Kıta ve Galler siyaseti, 1108–1114

[değiştir | kaynağı değiştir]

Normandiya, 1108'den sonra Fransa, Anjou ve Flanders'dan artan bir tehditle karşı karşıya kaldı.[188] Kral VI. Louis, 1108'de Fransız tahtına geçti ve merkezi kraliyet gücünü yeniden savunmaya başladı.[188] Louis, Henry'den kendisine saygı göstermesini ve Normandiya sınırındaki iki tartışmalı kalenin tarafsız kale muhafızlarının kontrolüne verilmesini istedi.[189] Henry reddetti ve Louis bir orduyu seferber ederek karşılık verdi.[190] Bazı tartışmalardan sonra, iki kral bir ateşkes müzakere etti ve temel sorunları çözümsüz bırakarak savaşmadan geri çekildi.[190][u] V. Fulk, 1109'da Anjou'da iktidarı ele geçirdi ve Angevin otoritesini yeniden inşa etmeye başladı.[191] Maine kontluğunu miras aldı, ancak Henry'yi efendisi olarak tanımayı reddetti ve bunun yerine Louis ile ittifak kurdu.[192] Flanders'lı II.Robert de 1111'deki ölümünden önce kısa bir süre ittifaka katıldı.[193]

Photograph of coin
Henry'nin rakibi Fransa kralı VI. Louis'nin denye madeni parası.

1108'de Henry, altı yaşındaki kızı Matilda'yı geleceğin Kutsal Roma İmparatoru V. Henry ile nişanladı.[194] Kral Henry için bu prestijli bir evlilikti; V. Henry, İngiltere ve Normandiya'dan 6.666 sterlinlik bir çeyiz aldığı için, mali durumunu düzeltmek ve İtalya'ya bir keşif gezisini finanse etmek için bir fırsattı.[195][v] Bu parayı toplamak zor oldu ve İngiltere'de özel bir "yardım" veya vergi uygulanmasını gerektirdi.[196] Matilda, 1110'da Alman kraliçesi olarak taç giydi.[197]

Henry, kendi destekçi ağını Norman sınırlarının ötesine genişleterek Fransız ve Angevin tehdidine yanıt verdi.[198] Güvenilmez olduğu düşünülen bazı Norman baronları tutuklandı veya mülksüzleştirildi ve Henry, kaybedilen mülklerini komşu topraklardaki, özellikle de Maine'deki potansiyel müttefiklerine rüşvet vermek için kullandı.[199] 1110 civarında Henry, genç William Clito'yu tutuklamaya çalıştı, ancak William'ın akıl hocaları, o götürülemeden onu Flanders'e göt��rdü.[200] Bu sıralarda, Henry muhtemelen kendisini Normandiya Dükü olarak adlandırmaya başladı.[201][w] Bellême'li Robert bir kez daha Henry'nin aleyhine döndü.1112'de Henry'nin sarayına yeni bir Fransız büyükelçisi olarak girdiğinde tutuklandı ve hapsedildi.[202]

1111 ile 1113 yılları arasında Fransa ve Anjou'da isyanlar patlak verdi ve Henry, ayaklanmada Louis'in yanında yer alan yeğeni Kont II.Theobald'u desteklemek için Normandiya'ya geçti.[203] Louis'i diplomatik olarak izole etmek amacıyla Henry, küçük oğlu William Adelin'i Fulk'un kızı Matilda ile nişanladı ve gayri meşru kızı Matilda'yı Brittany Dükü III. Conan ile evlendirerek sırasıyla Anjou ve Bretonya ile ittifaklar kurdu.[204] Louis geri adım attı ve Mart 1113'te Henry ile bir barış anlaşması yapmak için Gisors yakınlarında bir araya geldi, Henry'ye tartışmalı kaleleri verdi ve Henry'nin Maine, Bellême ve Bretonya'da ki derebeyliğini onayladı.[205]

Bu arada, Galler'deki durum kötüleşiyordu. Henry, 1108'de Güney Galler'de bir sefer düzenleyerek bölgedeki kraliyet gücünü dışarı attı ve Pembroke çevresindeki bölgeyi Flemings ile kolonileştirdi.[206] 1114'te, yerleşik Norman lordlarından bazıları saldırı altındayken, Orta Galler'de Owain ap Cadwgan elinde tuttuğu siyasi rehinelerden birini kör etti ve Kuzey Galler'de Gruffudd ap Cynan, Chester Kontu'nun gücünü tehdit etti.[207] Henry o yıl Galler'e üç ordu gönderdi; Gilbert Fitz Richard güneyden bir kuvvete liderlik ediyor, İskoçya kralı Alexander kuzeyden baskı yapıyor ve Henry Orta Galler'e ilerliyordu.[207] Owain ve Gruffudd barış istedi ve Henry siyasi bir uzlaşmayı kabul etti.[208] Galler Yürüyüşlerini kendi atadığı kişilerle güçlendirerek sınır bölgelerini güçlendirdi.[209]

İsyan, 1115–1120

[değiştir | kaynağı değiştir]
Photograph of coin
Henry'nin gümüş penileri, Oxford darphanesinde basıldı.

Henry, VI. Louis'i oğlunun saygısı karşılığında oğlu William Adelin'i gelecekteki meşru Normandiya Dükü olarak kabul etmeye ikna etmeye çalıştı.[210] Henry, 1115'te Normandiya'ya geçti ve sadakat yemini etmek için Norman baronlarını topladı; ayrıca Louis ile neredeyse başarılı bir şekilde bir anlaşma müzakere etti ve William'ın büyük miktarda para karşılığında Dükalık hakkını onayladı. Ancak, müttefiki Flanders'lı Baldwin tarafından desteklenen Louis, bunun yerine William Clito'yu Dükalığın meşru varisi olarak gördüğünü açıkladı.[211]

Henry, Louis'in saldırısı altındaki Theobald'i desteklemek için bir orduyla Normandiya'ya döndükten sonra savaş çıktı.[212] Henry ve Louis, sınır boyunca birbirlerinin kasabalarına baskın düzenlediler ve daha sonra, muhtemelen 1116'da daha geniş bir çatışma çıktı.[212][x] Fransız, Flaman ve Angevin güçleri Normandiya kırsalını yağmalamaya başladığında Henry savunmaya itildi.[213] Montfort'lu III. Amaury ve diğer birçok baron, Henry'ye karşı ayaklandı ve kendi evinden bir suikast planı vardı.[213] Henry'nin karısı Matilda 1118'in başlarında öldü, ancak Normandiya'daki durum Henry'nin cenaze için İngiltere'ye dönememesine yetecek kadar baskı yapıyordu.[214]

Henry, asi baronlara karşı seferler düzenleyerek ve Theobald ile ittifakını derinleştirerek yanıt verdi.[215] Flanders'lı Baldwin savaşta yaralandı ve Eylül 1118'de öldü, kuzeydoğudan Normandiya üzerindeki baskıyı hafifletti.[216] Henry, Alençon şehrinde bir isyanı bastırmaya çalıştı, ancak Fulk ve Angevin ordusu tarafından yenildi.[217] Alençon'dan geri çekilmek zorunda kalan Henry'nin konumu, kaynakları aşırı gerildikçe ve daha fazla baron davasını terk ettikçe endişe verici bir şekilde kötüleşti.[218] 1119'un başlarında, Breteuil'li Eustace ve Henry'nin kızı Juliana, baron ayaklanmasına katılmakla tehdit etti.[217] Çatışmayı önlemek için rehineler değiş tokuş edildi, ancak ilişkiler bozuldu ve her iki taraf da tutsaklarını sakat bıraktı.[219] Henry saldırdı ve Juliana'nın babasını arbaletle öldürme girişimine rağmen Eure, Breteuil kasabasını aldı.[219][y] Sonrasında Henry, çiftin Normandiya'daki neredeyse tüm topraklarına el koydu.[220]

Henry'nin durumu Mayıs 1119'da, sonunda William Adelin ile Fulk'un kızı Matilda ile evlenmeyi kabul ederek ve Fulk'a büyük miktarda para ödeyerek Fulk'u taraf değiştirmeye ikna ettiğinde iyileşti.[221] Fulk, Maine Kontluğunu Henry'nin gözetiminde bırakarak Levant'a gitti ve Kral, kalan düşmanlarını ezmeye odaklanmakta özgürdü.[222] Yaz boyunca Henry, Louis'in ordusuyla karşılaştığı ve Brémule Savaşı ile sonuçlanan Vexin'e ilerledi.[223] Henry, gözcüleri konuşlandırmış ve ardından birliklerini dikkatlice oluşturulmuş birkaç atlı şövalye hattı halinde organize etmiş görünüyor.[224] Henry'nin kuvvetlerinin aksine, Fransız şövalyeleri atlı kaldı; aceleyle Anglo-Norman mevzilerine saldırdılar, savunmanın ilk sırasını aştılar ama sonra Henry'nin ikinci şövalye hattına karıştılar.[225] Etrafı sarılan Fransız ordusu çökmeye başladı.[224] Yakın dövüşte Henry bir kılıç darbesiyle vuruldu ama zırhı onu korudu.[226] Louis ve William Clito savaştan kaçarak Henry'yi zaferle Rouen'e dönmeye bıraktı.[227]

Savaş, bu muharebeden sonra yavaş yavaş azaldı ve Louis, Normandiya konusundaki anlaşmazlığı Ekim ayında Papa II. Callixtus'un Reims'teki konseyine götürdü.[228] Henry, Normandiya'yı sonradan alması ve müteakip yönetimiyle ilgili bir dizi Fransız şikayetiyle karşı karşıya kaldı ve Rouen Başpiskoposu Geoffrey tarafından savunulmasına rağmen Henry'nin davası, konseyin Fransız yanlısı unsurları tarafından reddedildi.[229] Ancak Callixtus, Louis'i desteklemeyi reddetti ve yalnızca iki yöneticiye barış aramalarını tavsiye etti.[230] Amaury de Montfort, Henry ile anlaştı, ancak Henry ve William Clito, karşılıklı olarak tatmin edici bir uzlaşma bulamadılar.[231] Haziran 1120'de Henry ve Louis, İngiltere kralı için avantajlı şartlarda resmen barış yaptılar: William Adelin, Louis'e saygılarını sundu ve karşılığında Louis, William'ın Dükalık üzerindeki haklarını onayladı.[232]

Veraset Krizi, 1120–1124

[değiştir | kaynağı değiştir]
Ana madde: Beyaz Gemi (İngiltere)
Picture of White Ship
Beyaz Gemi'nin 25 Kasım 1120'de Barfleur'da batışının 14. yüzyılın başlarına ait tasviri.

Henry'nin halefiyet planları, 25 Kasım 1120'de Beyaz Gemi'nin batmasıyla kaosa sürüklendi.[233] Henry, akşamın erken saatlerinde İngiltere'ye gitmek üzere Barfleur limanından ayrılmıştı ve William Adelin ve sarayın genç üyelerinin birçoğunu o geceyi ayrı bir gemi olan Beyaz Gemi ile takip etmeleri için arkada bırakmıştı.[234] Hem mürettebat hem de yolcular sarhoştu ve limanın hemen dışında gemi batık bir kayaya çarptı.[235][z] Gemi battı ve 300 kadar insanı öldürdü, hayatta kalan tek kişi Rouen'den bir kasaptı.[235] Henry'nin saray halkı başlangıçta William'ın ölümünü Kral'a bildirmekten çok korkmuştu. Sonunda kendisine söylendiğinde, kederle yere yığıldı.[236]

Felaket Henry'yi meşru bir oğlu olmadan bıraktı, yeğenleri artık mümkün olan en yakın erkek vârisleriydi.[237] Henry, yeni bir oğlu olma ihtimalini açarak, Louvain'li Adeliza adında yeni bir eş alacağını duyurdu ve ikisi, Ocak 1121'de Windsor Kalesi'nde evlendi.[238][aa] Görünüşe göre Henry onu çekici olduğu ve prestijli bir asil soydan geldiği için seçmiş. Görünüşe göre Adeliza, Henry'ye düşkündü ve muhtemelen bir çocuğa hamile kalma şansını en üst düzeye çıkarmak için seyahatlerinde ona katıldı.[239] Beyaz Gemi felaketi, Chester Kontu Richard'ın boğulmasının Maredudd ap Bleddyn liderliğindeki bir isyanı teşvik ettiği Galler'de yeni bir çatışma başlattı.[240] Henry o yaz Kuzey Galler'e bir orduyla müdahale etti ve bir Galli okuyla vurulmasına rağmen, sefer bölge genelinde kraliyet gücünü yeniden teyit etti.[240]

Henry'nin, oğlu William'ın Fulk'un kızı Matilda ile evlenmesine dayanan Anjou ile ittifakı dağılmaya başladı.[241] Fulk, Levant'tan döndü ve Henry'den Matilda'yı ve çeyizini, Maine'deki bir dizi malikane ve tahkimatı iade etmesini istedi.[241] Matilda, Anjou'ya gitmek için ayrıldı, ancak Henry, çeyizin aslında Fulk'un eline geçmeden önce kendisine ait olduğunu savundu ve bu nedenle mülkleri Anjou'ya geri vermeyi reddetti.[242] Fulk, kızı Sibylla ile William Clito'yu evlendirdi ve onlara Maine'i verdi.[243] Amaury de Montfort, Fulk ile ittifak kurup 1123'te Norman-Anjou sınırında bir isyana önderlik ettiğinde bir kez daha çatışma çıktı.[243] Amaury'ye, Henry'nin eski müttefiki Meulanlı Robert oğullarından biri olan Waleran de Beaumont liderliğindeki birkaç başka Norman baronu katıldı.[244][ab]

Henry, Gloucesterli Robert ve Ranulf le Meschin'i Normandiya'ya gönderdi ve ardından 1123'ün sonlarında müdahale etti.[245] Dükalık'ta kışı geçirmeden önce asi kalelerini kuşatma sürecine başladı.[246] 1124 baharında sefer yeniden başladı. Bourgthéroulde savaşında, Bernay, Eure'nin kale muhafızı Odo Borleng, Kral'ın ordusuna liderlik etti ve isyancıların Beaumont-le-Roger'daki isyancı üssünden ayrılarak Brotonne ormanından geçerken onları pusuya düşürmesine izin verdiğine dair istihbarat aldı. Waleran kraliyet güçlerine saldırdı, ancak şövalyeleri Odo'nun okçuları tarafından kesildi ve isyancılar hızla bunaldı.[247] Waleran yakalandı ama Amaury kaçtı.[247] Henry isyanın geri kalanını silip süpürdü, bazı asi liderleri kör etti - o zamanlar infazdan daha merhametli bir ceza olarak görülüyordu - ve son asi kalelerini geri aldı.[248] Papalığın William Clito ve Sibylla'nın evliliğini akrabalık nedeniyle iptal etmesi karşılığında Papa Callixtus'a büyük miktarda para ödedi.[249][ac]

Veraset Planları, 1125–1134

[değiştir | kaynağı değiştir]

Henry ve Adeliza herhangi bir çocuk sahibi olmadılar, bu da olası açıklamaya dair şehvetli spekülasyonlara yol açtı ve hanedanın geleceği risk altında görünüyordu.[250][ad] Henry olası bir varisi yeğenleri arasında aramaya başlamış olabilir. Blois'li Stephen'ı olası bir seçenek olarak görmüş olabilir ve belki de buna hazırlık olarak, Stephen için zengin bir mirasçı olan Matilda ile faydalı bir evlilik ayarlamıştır.[251] Yakın müttefiki Blois'li Theobald da Henry'den yana olduğunu hissetmiş olabilir.[252] Kral Louis'in tercih ettiği seçim olan William Clito, Henry'ye karşı kaldı ve bu nedenle uygun değildi.[253] Henry, gayri meşru oğlu Gloucesterli Roberti de olası bir aday olarak görmüş olabilir, ancak İngiliz geleneği buna olumsuz bakardı.[254]

Henry'nin planları, İmparatoriçe Matilda'nın kocası İmparator Henry 1125'te öldüğünde değişti.[255] Kral, ertesi yıl kızını İngiltere'ye geri çağırdı ve bir erkek vâris olmadan ölürse, onun halefi olacağını ilan etti.[256] Anglo-Norman baronları, 1126 Noel'inde Westminster'da bir araya toplandılar ve burada Matilda'yı ve gelecekte sahip olabileceği herhangi bir meşru varisi tanımaya yemin ettiler.[256][ae] Bir kadını bu şekilde potansiyel bir vâris olarak öne sürmek alışılmadık bir durumdu: İngiliz sarayında Matilda'ya muhalefet devam etti ve Louis, onun adaylığına şiddetle karşı çıktı.[257]

1127'de, çocuksuz Flanders Kontu I. Charles öldürüldüğünde, yerel bir veraset krizi yarattı ve yeni bir çatışma çıktı.[258] Kral Louis tarafından desteklenen William Clito, Flamanlar tarafından yeni hükümdarları olması için seçildi.[259] Bu gelişme potansiyel olarak Normandiya'yı tehdit etti ve Henry, William'ın Flaman rakiplerinin iddialarını destekleyerek Flanders'da bir vekalet savaşını finanse etmeye başladı.[260] Henry, William ile Fransız ittifakını bozmak için 1128'de Fransa'ya bir saldırı düzenleyerek Louis'in William'a yardımını kesmeye zorladı.[261] William, Temmuz ayında beklenmedik bir şekilde öldü, Henry'nin yönetimine son büyük meydan okuyanı ortadan kaldırdı ve Flanders'daki savaşı durma noktasına getirdi.[262] William olmadan, Normandiya'daki baronluk muhalefetinin bir lideri yoktu. Fransa ile yeni bir barış yapıldı ve Henry nihayet 1123 isyanından kalan mahkûmları, kraliyet sarayına rehabilite edilen Meulan'lı Waleran da dahil olmak üzere serbest bırakmayı başardı.[263]

Bu arada Henry, bu kez Matilda'yı Fulk'un en büyük oğlu Geoffrey ile evlendirerek Anjou'lu Fulk ile ittifakını yeniden kurdu.[264] Çift 1127'de nişanlandı ve ertesi yıl evlendi.[265] Henry'nin Geoffrey'in gelecekte İngiltere veya Normandiya üzerinde herhangi bir hak iddia etmesini isteyip istemediği bilinmiyor ve muhtemelen damadının statüsünü kasıtlı olarak belirsiz tutuyordu. Benzer şekilde, Matilda'ya çeyizinin bir parçası olarak bir dizi Normandiya kalesi verilmiş olsa da, çiftin bunları fiilen ne zaman ele geçireceği belirtilmemişti.[266] Fulk, 1129'da Anjou'dan Kudüs'e gitmek üzere ayrıldı ve Geoffrey'i Anjou ve Maine Kontu ilan etti.[267] Çift birbirinden pek hoşlanmadığı ve tartışmalı kaleler bir çekişme noktası olduğu için evlilik zor oldu ve Matilda o yıl Normandiya'ya geri döndü.[268] Henry, ayrılıktan Geoffrey'i sorumlu tutmuş gibi görünüyor, ancak 1131'de çift barıştı.[269] Matilda, Henry'yi çok memnun edecek ve rahatlatacak şekilde, 1133 ve 1134'te Henry ve Geoffrey adında iki erkek çocuk doğurdu.[270]

Ölüm ve Miras

[değiştir | kaynağı değiştir]

Ölüm

[değiştir | kaynağı değiştir]
Picture of Henry
Oğlunun yasını tutan Henry'nin 14. yüzyılın başlarından kalma tasviri.

Henry, Matilda ve Geoffrey arasındaki ilişkiler, Kral'ın son yıllarında giderek gerginleşti. Matilda ve Geoffrey, İngiltere'de gerçek bir destekten yoksun olduklarından şüpheleniyorlardı. 1135'te Henry'yi Normandiya'daki kraliyet kalelerini o hala hayattayken Matilda'ya teslim etmeye çağırdılar ve Norman soylularının ona derhal bağlılık yemini etmesi konusunda ısrar ettiler, böylece Henry'nin ölümünden sonra çifte daha güçlü bir konum verilecekti.[271] Henry, muhtemelen Geoffrey'in Normandiya'da iktidarı ele geçirmeye çalışacağı endişesiyle bunu yapmayı öfkeyle reddetti.[272] Güney Normandiya'daki baronlar arasında Ponthieu Kontu III. William liderliğindeki yeni bir isyan patlak verdi ve bunun üzerine Geoffrey ve Matilda isyancıları desteklemek için müdahale etti.[273]

Henry, sonbahar boyunca güney sınırını güçlendirerek sefer düzenledi ve ardından Kasım ayında, görünüşe göre hala sağlıklıydı. Biraz avlanmanın tadını çıkarmak için Lyons-la-Forêt'e gitti.[274] Orada hastalandı - tarihçi Henry of Huntingdon'a göre, doktorunun tavsiyesine karşı çok fazla ("fazlasıyla") tasemenbalığı yedi - ve durumu bir hafta içinde kötüleşti.[275] Durum ölümcül göründüğünde, Henry itirafta bulundu ve Gloucesterli Robert ve sarayın diğer üyelerinin de katıldığı Amiens Başpiskoposu Hugh'u çağırdı.[276] Geleneklere uygun olarak, Henry'nin ödenmemiş borçlarını kapatmak ve ödenmemiş müsadere cezalarını iptal etmek için hazırlıklar yapıldı.[277] Kral 1 Aralık 1135'te öldü ve cesedi, mumyalandı. Baronlar eşliğinde Rouen'e götürüldü; bağırsakları yerel olarak Notre-Dame du Pré manastırına gömüldü ve korunan ceset, Reading Manastırı'na gömüldüğü İngiltere'ye götürüldü.[278] Fakat bu manastır İngiltere'de Protestan Reformu döneminde yıkılmış ve Henry'nin mezarı da kaybolmuştur.

Henry'nin çabalarına rağmen, miras tartışmalıydı. Kralın ölümüyle ilgili haberler yayılmaya başladığında, Geoffrey ve Matilda, Gloucesterli Robert gibi bir dizi Matilda destekçisinin de dahil olduğu kraliyet ordusuna karşı yürüttükleri seferde isyancıları desteklemek için Anjou'da bulunuyorlardı.[11] Bu baronların çoğu, kral düzgün bir şekilde gömülene kadar Normandiya'da kalmaya yemin etmişti, bu da onların İngiltere'ye dönmelerini engelledi.[279] Norman soyluları, Theobald'ı kral ilan etmeyi tartıştı.[280] Theobald'ın küçük erkek kardeşi Stephen, askeri ailesiyle birlikte hızla Boulogne'dan İngiltere'ye geçti.[281] Hugh Bigod, Henry'nin ölüm döşeğindeyken baronları Matilda'ya yeminlerinden döndüğüne[282] ve kardeşi Henry'nin yardımıyla Stephen'ın İngiltere'de iktidarı ele geçirdiğine ve 22 Aralık'ta kral olarak taç giydiğine dair şüpheli bir şekilde yazdı.[283] Matilda İngiltere ve Normandiya üzerindeki iddiasından vazgeçmedi, önce Stephen'ın taç giyme törenine izin verme kararına karşı Papa'ya başvurdu[282] ve ardından 1135 ile 1153 arasında Anarşi olarak bilinen uzun süreli bir iç savaş başlatmak için İngiltere'yi işgal etti.[284]

Tarih Yazımı

[değiştir | kaynağı değiştir]
Photograph of chronicle
Henry'nin saltanatı için tarihçi kaynaklarından biri olan Welsh Brut y Tywysogion'un bir parçası.

Tarihçiler, tarihçilerin kayıtları da dahil olmak üzere Henry hakkında bir dizi kaynaktan yararlandılar; erken boru ruloları dahil olmak üzere diğer belgesel kanıtlar; ve hayatta kalan binalar ve mimarilerden yararlandılar.[285] Henry'nin hayatındaki olayları anlatan üç ana vakanüvis Malmesburyli William, Orderic Vitalis ve Huntingdonlu Henry idi, ancak her biri kayıtlarına kapsamlı sosyal ve ahlaki yorumlar dahil etti ve diğer popüler eserlerden bir dizi edebi araç ve klişe olay ödünç aldı.[286] Diğer tarihçiler arasında Eadmer, Hugh Chanter, Abbot Suger ve Welsh Brut'un yazarları yer alır.[287] Dönemin tüm kraliyet belgeleri günümüze ulaşmadı, ancak bazı erken mali kayıtların yanı sıra bir dizi kraliyet eylemi, tüzük, yazı ve mektup var.[288] O zamandan beri bunlardan bazılarının sahte olduğu keşfedildi ve diğerleri sonradan değiştirildi veya tahrif edildi.[289]

Henry'nin modern tarihleri, 1960'ların başlarında Richard Southern'ın çalışmalarıyla başladı, ardından 20. yüzyılın geri kalanında İngiltere'deki hükümdarlığından çok sayıda temaya yönelik kapsamlı araştırmalar ve Normandiya'daki yönetimine ilişkin çok daha sınırlı sayıda çalışma izledi.[290] Henry'nin yalnızca iki büyük, modern biyografisi üretildi; C. Warren Hollister'ın 2001'deki ölümünden sonra yayınlanan cildi ve Judith Green'in 2006 çalışmasıydı.[291]

Henry'nin kişiliğinin tarihçiler tarafından yorumlanması zamanla değişti. Austin Poole ve Richard Southern gibi daha önceki tarihçiler, Henry'yi zalim, gaddar bir hükümdar olarak görüyorlardı.[292] Hollister ve Green gibi daha yakın tarihli tarihçiler, onun adalet uygulamasını, özellikle günün standartlarına aykırı olduğunda çok daha sempatik bir şekilde görüyorlar, ancak Green bile Henry'nin "birçok açıdan son derece tatsız" olduğunu kaydetti ve Alan Cooper şunu gözlemledi: birçok çağdaş vakanüvis muhtemelen Kral'dan çok fazla eleştiride bulunamayacak kadar korkuyordu.[293] Tarihçiler ayrıca Henry'nin idari reformlarının ne ölçüde Hollister ve John Baldwin'in sistematik, "idari krallık" olarak adlandırdıkları şeyin bir girişini oluşturduğunu veya bakış açısının temelde geleneksel kalıp kalmadığını tartıştılar.[294]

Ailesi ve Çocukları

[değiştir | kaynağı değiştir]

Meşru

[değiştir | kaynağı değiştir]

Matilda ve William'a ek olarak,[78] Henry'nin muhtemelen ilk karısı İskoçyalı Matilda'dan Richard adında çok yaşamamış bir oğlu vardı. Henry ve ikinci karısı Louvain'li Adeliza'nın çocukları yoktu.

Gayrimeşru

[değiştir | kaynağı değiştir]

Henry'nin çeşitli metreslerden bir dizi gayri meşru çocuğu vardı.[af]

Oğullar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. Gloucesterli Robert, 1090'larda doğdu[295]
  2. Richard, Ansfride'de doğdu. Lincoln Piskoposu Robert Bloet tarafından büyütüldü.[296]
  3. Reginald de Dunstanville, Cornwall Kontu, 1110'larda veya 1120'lerin başında, muhtemelen Sibyl Corbet'den doğdu.[297]
  4. Robert FitzEdith, Edith Forne'den doğdu.[298]
  5. Gilbert FitzRoy, muhtemelen Walter Gand'ın isimsiz bir kız kardeşi veya kızının çocuğu olarak dünyaya geldi.[298]
  6. William de Tracy, muhtemelen 1090'larda doğdu.[298]
  7. Henry FitzRoy, muhtemelen Nest ferch Rhys'de doğdu.[298]
  8. Fulk FitzRoy, muhtemelen Ansfride'da doğdu.[298]
  9. William, Normandiyalı Sybilla'nın öz kardeşi, muhtemelen Reginald de Dunstanville'den doğdu.[298]

Kızlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. Matilda FitzRoy, Perche Kontesi.[298]
  2. Matilda FitzRoy, Bretonya Düşesi.[298]
  3. Juliane, Breteuil'li Eustace'in karısı, muhtemelen Ansfrida'da doğmuştur.[298]
  4. Mabel, William Gouet karısı.[298]
  5. Constance, Beaumont-sur-Sarthe Vikontesi.[298]
  6. Aline, Matthew de Montmorency'nin karısı.[298]
  7. Isabel, Pembroke Kontesi Isabel de Beaumont'un kızı.[298]
  8. Sybilla de Normandy, İskoçya Kraliçesi, muhtemelen 1100'den önce doğdu.[298]
  9. Matilda Fitzroy, Montivilliers Başrahibi.[298]
  10. Gundrada de Dunstanville.[298]
  11. Muhtemelen Rohese, Henry de la Pomerai'nin karısı.[298]
  12. Emma, Guy of Laval'ın karısı.[298]
  13. Adeliza, kralın kızı.[298]
  14. Elizabeth Fitzroy, Galloway'li Fergus'un karısı.[298]
  15. Muhtemelen Falaise'li Sibyl.[298]

Notlar

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Henry'nin doğumunun tarihlenmesi, tarihçilerin anlatımları ile ebeveynleri William ve Matilda'nın çeşitli seyahatlerinin karşılaştırılmasına bağlıdır; bunlar, Annesinin Henry'ye hamile kalabileceği ve doğurabileceği sınırlı dönemler verir. Tarihçi Warren Hollister 1068 yazını, Judith Green'i yıl sonunu tercih ediyor, ancak Henry'nin 1069'un başlarında doğmuş olması muhtemel. Selby'nin olası doğum yeri olması yerel bir geleneğe dayanıyor.
  2. ^ Tarihçi Orderic Vitalis, l'Aigle kasabasında Henry ile erkek kardeşleri Robert ve William Rufus arasında meydana geldiği söylenen renkli bir tartışmayı anlatıyor; Judith Green ve Warren Hollister dahil olmak üzere modern tarihçiler, hikayenin doğruluğundan şüphe etme eğilimindedir.
  3. ^ Tarihçi Warren Hollister, Henry'nin kaderinin ruhban sınıfı olduğundan şüphe ediyor; Judith Green daha az emin.
  4. ^ Kronikler, tutarı 2.000 £ veya 5.000 £ olarak bildirmede farklılık gösteriyordu, ancak sonraki tarihçiler arasında daha yaygın olarak alıntılanan rakam 5.000 £'dir.
  5. ^ 5.000 sterlin, yaklaşık 1,5 milyon gümüş kuruş oluşturacaktı, bu, karşı çıkılırsa Dükalık'tan kolayca çıkarılması zor bir meblağdı.
  6. ^ Batı Normandiya başlangıçta Henry'nin ölen kardeşi Richard için tasarlanmıştı ve Rouen'deki başkentten uygun bir şekilde uzaktaydı.
  7. ^ Kronikler, kuşatmanın uzunluğuna ilişkin açıklamalarında farklılık gösteriyor ve bu, 15 gün-6 haftalık bir süre öneriyor. Warren Hollister altı haftayı tercih ediyor; Judith Green, 15 günü tercih ediyor.
  8. ^ Henry'nin ana sefere katılmama kararı, Robert'ın güçlerinin Eu'da William Rufus'a katılmasını engelleyecek kadar güçlü olmasından kaynaklanıyor olabilir.
  9. ^ David Carpenter, William Rufus'un ölümünü "neredeyse kesinlikle bir kaza" olarak görüyor; Warren Hollister, "öldürmenin açık ara en olası açıklamasının basitçe ... bunun bir av kazası olması" olduğunu düşünüyor; Judith Green, "her dengede, Rufus'un bir kaza nedeniyle ölmüş olmasının büyük olasılıkla göründüğünü" savunuyor. Emma Mason, William Rufus'un Henry ya da Fransız kralının ajanları tarafından öldürüldüğü teorisine güvenerek daha şüpheli. Azınlık görüşü, Henry'yi bir "gaspçı" olarak gören Austin Poole tarafından da savunuldu; 20. yüzyılın başlarında yazarak, gerçeklerin "çirkin göründüğünü" - özellikle Tirel'in olay yerinden ayrılmasının, Henry'nin olası nedeninin ve erkek kardeşini açıkça hiçe saymasının - ve "bir komplo öneriyor gibi göründüğünü" savundu.
  10. ^ Tarihçiler Eadmer, Malmesbury ve Orderic, çifti yakın olarak tanımlarken, Eadmer onların aşık olduklarını belirtiyor.
  11. ^ Anselmus, bazı çevrelerde kraliyet evliliğinin devam etmesine izin verdiği için eleştirildi.
  12. ^ İkinci bir oğul öneren tek tarihçi Canterbury'li Gervase'dir.
  13. ^ Biseksüellik de bu sosyal grup arasında yaygındı, ancak Henry'nin erkek partnerleri olduğuna dair hiçbir kanıt yok.
  14. ^ Çoğu tarihçi bu meblağı 2.000 sterline eşdeğer 3.000 mark olarak bildirdi, ancak Orderic kararlaştırılan miktarı 3.000 sterlin olarak kaydetti.
  15. ^ Çağdaş tarihçiler, savaş için 27, 28 veya 29 Eylül'ü öneren birkaç olası tarih sağladı. Tarihçi Judith Green daha az emin olsa da, modern tarihçiler daha yaygın olarak 28 Eylül'ü kullanıyor.
  16. ^ Monmouth'lu Geoffrey, Historia Regum Britanniae'de Merlin'in kehanetlerini anlattığı bir bölümde Henry'yi unutulmaz bir şekilde "Adalet Aslanı"na benzetti. Belgenin kendisinde Henry'nin adı geçmemesine rağmen, tarihçiler Geoffrey'in ona atıfta bulunma niyetinde olduğu konusunda genel olarak hemfikirdir, ancak benzetmenin kendisinin farklı yorumları vardır. Örneğin Judith Green, açıklamanın olumlu olduğunu savunuyor; Alan Cooper çok daha temkinli, bu dönemde aslanların güçlü ama aynı zamanda acımasız ve zalim olarak kabul edildiğini ve bölümü çevreleyen bağlamın kesinlikle konusu hakkında pohpohlayıcı olmadığını belirtiyor.
  17. ^ 1124'te Henry, askerlerinden standart altı İngiliz gümüş kuruşlarıyla ödeme aldıklarına dair raporlar aldı. Salisbury'li Roger'a soruşturma yapması talimatını verdi ve suçlu bulunan madeni paracıların sağ ellerinin ve cinsel organlarının kesilmesini emretti. Cümle, Piskopos tarafından Salisbury'de infaz edildi. Çağdaş tarihçiler, Henry'nin kararlı eylemini onayladılar.
  18. ^ Tarihçi David Crouch, Henry'nin kilit danışmanlarının ve yetkililerinin çoğunun daha sonra Kral adına yaptıklarından pişmanlık duyduklarını ve "Kral Henry'nin mahkemesindeki yaşamın mahkumların vicdanlarına bir yük getirme eğiliminde olduğunu" gözlemlediğini belirtti.
  19. ^ Anselmus, hükümetin sırasıyla dünyevi ve dini haklarla yöneten Kral ve Başpiskopos olmak üzere iki öküzün çektiği bir saban olduğu metaforunu kullandı.
  20. ^ Henry'nin hayatının ilerleyen dönemlerinde dine karşı kişisel tutumunu değerlendirmek zordur. Tarihçi Richard Southern, iki vardiyanın 1120 ve 1129'da olmasını savundu, ancak Martin Brett 1120'yi olası bir tarih olarak reddetti ve 1129'u kilit tarih olarak tercih etti. Judith Green, sonraki dönemde vakanüvisler arasındaki modanın, yazılarının daha çok tövbe ve itiraf temalarına odaklanmak olduğunu gözlemleyerek daha temkinli davranıyor ve bu, Henry'nin düşüncesinde bir değişiklik olduğuna dair yanlış bir izlenim vermiş olabilir. Henry Mayr-Harting ayrıca orta yaş değişikliğine dair kanıtların boyutundan da şüphe ediyor, ancak daha önceki dindarlığından daha fazlasını ortaya çıkararak Henry'nin her zaman bir zamanlar sanıldığından daha dindar eğilimli olduğunu öne sürüyor.
  21. ^ Tarihçi Abbot Suger, olayın Henry için savaşı reddettiği için utanç verici olduğunu, ancak bunun sağlam bir askeri karar olduğunu öne sürdü.
  22. ^ Çeyiz, 6.666 sterline eşdeğer gümüş olarak 10.000 marktı.
  23. ^ Latince'de dük unvanı, kelimenin tam anlamıyla "Normanların Dükü" olan Dux Normannorum'du.
  24. ^ Bu seferin tarihi belirsizdir; Judith Green kesin olarak 1116'ya yerleştirirken, Warren Hollister daha az emin, 1116 ile 1118 arasına düşmesini tercih ediyor.
  25. ^ Şubat 1119'da, Henry'nin eski müttefikleri olan Breteuil'li Eustace ve Juliana, kendilerine Ivry-la-Bataille kalesi verilmezse isyan etmekle tehdit ettiler. Henry, Eustace'e kale sözü verdi ve iyi niyetini göstermek için rehineleri değiş tokuş etti, Eustace ve Juliana'nın kızları, kalenin polis memurunun oğluyla değiş tokuş edildi. Tarihçi Orderic Vitalis'e göre, Eustace daha sonra polis memurunun oğlunu kör etti, bunun üzerine Henry kızlarının - torunlarının - körleştirilmesine ve sakatlanmasına izin verdi. Eustace, güçlerini seferber etmeye ve Breteuil'i Henry'nin saldırısına karşı savunmaya çalıştı; buna rağmen Henry şehri aldı ve Juliana, Henry'yi tatar yayı ile öldürmeye çalıştıktan sonra kaçtı.
  26. ^ Batık kaya muhtemelen Quillebœuf Kayasıydı.
  27. ^ Henry'nin ikinci evliliğinin gerçekleşme hızı, onun Beyaz Gemi felaketinden önce bile yeniden evlenmeyi planladığını gösteriyor olabilir.
  28. ^ Waleran de Beaumont'un Henry'ye isyan etmesine neyin sebep olduğu belirsiz. Waleran, William Clito'nun Dükalık üzerinde haklı bir iddiası olduğuna gerçekten inanmış ve Henry'nin yönetimi altında fayda sağlama olasılığının düşük olduğunu düşünmüş olabilir.
  29. ^ O zamanki Orta Çağ Kilisesi yasası, yedi derece içinde evliliği yasakladı. Uygulamada, üst sınıfların çoğu bu şekilde akrabaydı, ancak evlilikleri iptal etmek için ara sıra konseye başvurulabilirdi.
  30. ^ Henry'nin çocuk sahibi olamaması hakkındaki söylentilerin ne olduğu ve sorunun partnerlerden birinde mi yoksa her ikisinde mi olduğu tam olarak bilinmiyor.
  31. ^ Ortaçağ tarihçilerinin bu yeminle ilgili açıklamaları, ayrıntılara göre değişir. Malmesbury'li William, orada bulunanların Matilda'yı baba ve anne tarafından kraliyet soyuna dayanarak meşru varis olarak tanıdıklarını anlattı; Worcesterli John, İngiltere'nin mirasının Matilda'nın meşru bir erkek varisine sahip olmasına bağlı olduğunu açıkladı; Anglo-Sakson kroniği, hem İngiltere'nin hem de Normandiya'nın mirasıyla ilgili bir yemin verildiğini ileri sürdü; ne Orderic ne de Huntingdon'lu Henry olayı hiç kaydetmedi. Bazı tarihçi kayıtları, Stephen'ın 1135'te tahtı ele geçirmesinden ve sonraki Anarşi olaylarından etkilenmiş olabilir.
  32. ^ Tarihçi Geoffrey White'ın 1940'larda yaptığı çalışma, Henry'nin Kathleen Thompson tarafından yapılan en son akademik araştırmasının temelini oluşturan gayri meşru çocuklarının kapsamlı bir listesini üretti.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Hollister 2003. ss. 30-31. 
  2. ^ Hollister 2003. ss. 32-40. 
  3. ^ Carpenter 2004. s. 128. 
  4. ^ Green 2009. s. 21. 
  5. ^ Newman 1988. s. 54. 
  6. ^ Hollister 2003. s. 35. 
  7. ^ a b c d Green, Judith, (2006),Henry I. King of England and Duke of Normandy, Cambridge:Cambridge University Press, say.22. (İngilizce)
  8. ^ Hollister 2003, s. 37; Green 2009, s. 23. 
  9. ^ Hollister 2003. s. 37. 
  10. ^ Hollister 2003. ss. 37-38. 
  11. ^ a b c Barlow 1999. s. 162. 
  12. ^ Hollister 2003. s. 38. 
  13. ^ a b Hollister 2003. ss. 38-39. 
  14. ^ Hollister 2003. ss. 39-46. 
  15. ^ Hollister 2003. s. 39. 
  16. ^ a b Hollister 2003. s. 48. 
  17. ^ Hollister 2003. ss. 48-49. 
  18. ^ Hollister 2003. ss. 40, 47. 
  19. ^ a b Hollister 2003. s. 49. 
  20. ^ Hollister 2003, ss. 51–53; Thompson 2007, s. 19. 
  21. ^ Hollister 2003. s. 53. 
  22. ^ Hollister 2003. s. 50. 
  23. ^ Hollister 2003. ss. 56-61. 
  24. ^ Hollister 2003. ss. 57-59. 
  25. ^ Hollister 2003. s. 56. 
  26. ^ Hollister 2003. s. 54. 
  27. ^ Green 2009. s. 29. 
  28. ^ Hollister 2003. s. 61. 
  29. ^ Hollister 2003. s. 62. 
  30. ^ Hollister 2003. s. 65. 
  31. ^ Hollister 2003. ss. 65-66. 
  32. ^ Hollister 2003. ss. 66-68. 
  33. ^ Hollister 2003. s. 68. 
  34. ^ Hollister 2003. ss. 6-69. 
  35. ^ Hollister 2003. s. 69. 
  36. ^ Hollister 2003. s. 70. 
  37. ^ a b Hollister 2003. s. 71. 
  38. ^ a b Hollister 2003. s. 72. 
  39. ^ Hollister 2003. s. 73. 
  40. ^ Hollister 2003. ss. 74-76. 
  41. ^ Hollister 2003. s. 76. 
  42. ^ a b Hollister 2003. ss. 76-77. 
  43. ^ Hollister 2003. s. 77. 
  44. ^ Hollister 2003. ss. 78-79. 
  45. ^ Hollister 2003. s. 79. 
  46. ^ Hollister 2003. s. 80. 
  47. ^ Hollister 2003. ss. 80-81. 
  48. ^ Hollister 2003. ss. 81-82. 
  49. ^ Hollister 2003, s. 82; Green 2009, s. 32. 
  50. ^ Hollister 2003. ss. 82-83. 
  51. ^ Hollister 2003. s. 82. 
  52. ^ Hollister 2003. s. 85. 
  53. ^ Hollister 2003. ss. 85-86. 
  54. ^ Hollister 2003. ss. 86-88. 
  55. ^ Green 2009, s. 33; Hollister 2003, s. 89. 
  56. ^ Hollister 2003. s. 89. 
  57. ^ Hollister 2003. ss. 90-91. 
  58. ^ Hollister 2003. s. 96. 
  59. ^ Hollister 2003. ss. 96-97. 
  60. ^ Hollister 2003. s. 99. 
  61. ^ Green 2009. s. 35. 
  62. ^ Hollister 2003. ss. 102-103. 
  63. ^ a b Hollister 2003. s. 103. 
  64. ^ Hollister 2003, ss. 103–104; Carpenter 2004, s. 134; Green ss.39–41. 
  65. ^ Hollister 2003. ss. 103-105. 
  66. ^ Hollister 2003. s. 104. 
  67. ^ Hollister 2003. s. 105. 
  68. ^ Hollister 2003, ss. 104–105; Green 2009, s. 43. 
  69. ^ Hollister 2003. ss. 104-105. 
  70. ^ Holister. s. 106. 
  71. ^ Hollister 2003, s.19; Green 2009, s.45. 
  72. ^ Green 2009. ss. 45-50. 
  73. ^ Hollister 2003. ss. 110-112. 
  74. ^ a b Hollister 2003. s. 116. 
  75. ^ Hollister 2003. ss. 116-117. 
  76. ^ Hollister 2003. s. 117. 
  77. ^ Green 2009. ss. 51-52. 
  78. ^ a b Hollister 2003. s. 130. 
  79. ^ Hollister 2003, s. 43; Thompson 2003, s. 134; Green 2009, s. 26. 
  80. ^ Thompson 2007, s. 24; Huneycutt 2003, s. 27. 
  81. ^ Hollister 2003, ss. 126–127; Green 2009, s. 58. 
  82. ^ Hollister 2003. ss. 126-127. 
  83. ^ Hollister 2003, ss. 127–128; Thompson 2003, s. 137. 
  84. ^ a b c Hollister 2003. ss. 128-129. 
  85. ^ Hollister 2003, s. 130; Thompson 2003, s. 137. 
  86. ^ Hollister 2003, s. 130; Green 2009, s. 75. 
  87. ^ a b Thompson 2003. s. 137. 
  88. ^ Hollister 2003, s. 43; Green 2009, ss. 26–27, 307–309. 
  89. ^ Hollister 2003, s. 45; Thompson 2003, s. 135. 
  90. ^ Thompson 2003. s. 135. 
  91. ^ Thompson 2003. ss. 130-133. 
  92. ^ Hollister 2003, ss. 132–133; Green 2009, s. 61. 
  93. ^ Hollister 2003. ss. 133-134. 
  94. ^ Hollister 2003. ss. 134-135. 
  95. ^ Hollister 2003. ss. 135-136. 
  96. ^ Hollister 2003. s. 125. 
  97. ^ Hollister 2003, s. 137; Green 2009, s. 63. 
  98. ^ Hollister 2003. s. 137. 
  99. ^ Hollister 2003. ss. 137-138. 
  100. ^ Hollister 2003. s. 138. 
  101. ^ a b Hollister 2003. ss. 139-140. 
  102. ^ Hollister 2003. ss. 142-143. 
  103. ^ Hollister 2003. s. 145. 
  104. ^ Hollister 2003. s. 143. 
  105. ^ Hollister 2003. ss. 143-144. 
  106. ^ Hollister 2003. s. 157. 
  107. ^ Hollister 2003. ss. 157-158. 
  108. ^ Hollister 2003. ss. 158-162. 
  109. ^ Hollister 2003. ss. 164-165. 
  110. ^ Green 2009. ss. 74-77. 
  111. ^ Hollister 2003. ss. 178-179. 
  112. ^ Hollister 2003. ss. 182-183. 
  113. ^ Hollister 2003. ss. 183-184. 
  114. ^ Hollister 2003, s. 184; Green 2009, s. 78. 
  115. ^ Green 2009. ss. 80-81. 
  116. ^ a b Hollister 2003. s. 185. 
  117. ^ Hollister 2003, ss. 184–185; Green 2009, s. 82. 
  118. ^ Hollister 2003. s. 186. 
  119. ^ a b Hollister 2003. s. 188. 
  120. ^ Hollister 2003. ss. 188-189. 
  121. ^ Hollister 2003. ss. 189-190. 
  122. ^ Hollister 2003, s.190; Green 2009, s. 85. 
  123. ^ Hollister 2003, s. 198; Green 2009, ss. 88–89. 
  124. ^ a b Hollister 2003. s. 199. 
  125. ^ Hollister 2003. ss. 199-200. 
  126. ^ Hollister 2003. ss. 199-201. 
  127. ^ a b Hollister 2003. s. 201. 
  128. ^ Hollister 2003. ss. 204-207. 
  129. ^ Hollister 2003. s. 207. 
  130. ^ Hollister 2003. s. 205. 
  131. ^ Hollister 2003. s. 206. 
  132. ^ Hollister 2003. ss. 208-209. 
  133. ^ Green 2009, s. 96; Green 2003, s. 64. 
  134. ^ Green 2009. ss. 224-225. 
  135. ^ Green 2009, ss. 226–227; Hollister 2003, s. 126. 
  136. ^ Green 2009, s. 226; Davies 1990, ss. 11–12, 48–49. 
  137. ^ Green 2009. ss. 98,105. 
  138. ^ Green 2009. s. 228. 
  139. ^ Green 2009. ss. 232-233. 
  140. ^ Mayr-Harting 2011, ss. 47–48; Green 2009, s. 231. 
  141. ^ Green 2009, ss. 232–233; Crouch 2008, s. 17. 
  142. ^ Green 2009, s. 314; Hollister 2003, ss. 332, 334. 
  143. ^ Hollister 2003. ss. 329, 324-347. 
  144. ^ Green 2009, ss. 285–286; Mayr-Harting 2011, s. 69. 
  145. ^ Green 2009, ss. 285–286. 
  146. ^ Green 2009. ss. 286-287. 
  147. ^ Chibnall 1992, ss. 86–89; Prestwich 1992, ss. 102–3, 118. 
  148. ^ Green 2009, ss. 289–290. 
  149. ^ Green 2009. ss. 294-295, 304-305. 
  150. ^ a b Hollister 2003. ss. 330-331. 
  151. ^ Hollister 2003. s. 350. 
  152. ^ Hollister 2003. ss. 351-356. 
  153. ^ Hollister 2003,. ss. 356-357. 
  154. ^ Hollister 2003, ss. 358–359; Green 2009, s. 319; Newman 1988, s. 24. 
  155. ^ Hollister 2003. s. 358. 
  156. ^ Hollister 2003. s. 356. 
  157. ^ Hollister 2003. s. 354. 
  158. ^ Haskins 1918, ss. 86, 93, 105–106. 
  159. ^ Newman 1988. s. 20. 
  160. ^ Green 2009. ss. 242-243. 
  161. ^ Vaughn 2007. s. 134. 
  162. ^ Green 2009. s. 255. 
  163. ^ Green 2009. s. 273. 
  164. ^ Mayr-Harting 2011. ss. 51-53. 
  165. ^ Mayr-Harting 2011. ss. 52-53. 
  166. ^ Mayr-Harting 2011, s. 53; Green 2009, s. 53. 
  167. ^ Mayr-Harting 2011, s. 53; Vaughn 2007, s. 142. 
  168. ^ Mayr-Harting 2011, s. 53; Vaughn 2007, s. 142; Green 2009, ss. 84–88; Hollister 2003, s. 196. 
  169. ^ Hollister 2003, s. 196. 
  170. ^ Vaughn 2007, ss. 139–140, 144. 
  171. ^ a b c Mayr-Harting 2011, ss. 58–59. 
  172. ^ Mayr-Harting 2011. ss. 61-62. 
  173. ^ Mayr-Harting 2011, s.62; Hollister 2003, ss. 272–273. 
  174. ^ Green 2009. ss. 262-265. 
  175. ^ Brett 1975. s. 106. 
  176. ^ Brett 1975. ss. 106-107. 
  177. ^ Vaughn 2007. s. 148. 
  178. ^ Hollister 2003, ss. 371, 379; Brett 1975, ss. 110–111. 
  179. ^ Brett 1975. ss. 111-112. 
  180. ^ Green 2009. s. 14. 
  181. ^ Mayr-Harting 2011, ss. 44–45; Brett 1975, s. 112. 
  182. ^ Brett 1975, s. 112. 
  183. ^ Green 2009. ss. 277-280. 
  184. ^ a b Green 2009. s. 278. 
  185. ^ Hollister 2003. ss. 435-438. 
  186. ^ Green 2009. ss. 278-279. 
  187. ^ Green 2009, s. 14; Bethell 1971, s. 69. 
  188. ^ a b Hollister 2003. s. 221. 
  189. ^ Hallam & Everard 2001, s. 153; Hollister 2003, s. 223. 
  190. ^ a b Hollister 2003. s. 223. 
  191. ^ Hollister 2003, ss. 221, 224; Hallam & Everard 2001, s. 67. 
  192. ^ Hollister 2003. s. 224. 
  193. ^ Hollister 2003. ss. 224-225. 
  194. ^ Hollister 2003. s. 216. 
  195. ^ Hollister 2003, ss. 216–217; Green 2009, s. 118. 
  196. ^ Hollister 2003. s. 217. 
  197. ^ Hollister 2003. s. 218. 
  198. ^ Hollister 2003. s. 225. 
  199. ^ Hollister 2003, ss. 225, 228; Green 2009, s. 121. 
  200. ^ Hollister 2003. ss. 227-228. 
  201. ^ Green 2003. s. 65. 
  202. ^ Hollister 2003. ss. 226-227. 
  203. ^ Green 2009, s. 123; Hollister 2003, s. 229. 
  204. ^ Hollister 2003. s. 230. 
  205. ^ Hollister 2003. ss. 231-232. 
  206. ^ Carpenter 2004. ss. 38, 140. 
  207. ^ a b Green 2009. s. 132. 
  208. ^ Green 2009. ss. 132-133. 
  209. ^ Green 2009. s. 133. 
  210. ^ Hollister 2003. s. 238. 
  211. ^ Hollister 2003. ss. 239-240. 
  212. ^ a b Hollister 2003, s. 246; Green 2009, s. 135. 
  213. ^ a b Hollister 2003, ss. 246–248; Green 2009, ss. 135, 143. 
  214. ^ Green 2009, ss. 139–140; Hollister 2003, s. 247. 
  215. ^ Hollister 2003, ss. 250–251. 
  216. ^ Hollister 2003. s. 251. 
  217. ^ a b Hollister 2003. s. 252. 
  218. ^ Hollister 2003, s. 253; Green 2009, ss. 143, 146. 
  219. ^ a b Hollister 2003. ss. 253-254. 
  220. ^ Hollister 2003. ss. 254-255. 
  221. ^ Hollister 2003. s. 261. 
  222. ^ Hollister 2003, s. 261; Green 2009, s. 149. 
  223. ^ Hollister 2003. ss. 263-264. 
  224. ^ a b Hollister 2003. s. 264. 
  225. ^ Hollister 2003, s. 264; Green 2009, s. 152. 
  226. ^ Hollister 2003. ss. 264-265. 
  227. ^ Hollister 2003. s. 265. 
  228. ^ Hollister 2003, ss. 265–266; Green 2009, ss. 153–154. 
  229. ^ Hollister 2003, s. 267; Green 2009, s. 157. 
  230. ^ Hollister 2003. ss. 267-268. 
  231. ^ Hollister 2003. ss. 268-269. 
  232. ^ Hollister 2003. s. 274. 
  233. ^ Hollister 2003. ss. 276-279. 
  234. ^ Hollister 2003. ss. 276-277. 
  235. ^ a b Hollister 2003. ss. 277-278. 
  236. ^ Hollister 2003, s. 278; Green 2009, s. 167. 
  237. ^ Hollister 2003, s. 280; Green 2009, s. 168. 
  238. ^ Hollister 2003. s. 280. 
  239. ^ Hollister 2003, s. 281; Thompson 2003, s. 137; Green 2009, s. 169. 
  240. ^ a b Hollister 2003. s. 282. 
  241. ^ a b Hollister 2003. s. 290. 
  242. ^ Hollister 2003. s. 291. 
  243. ^ a b Hollister 2003. s. 292. 
  244. ^ Hollister 2003, ss. 292–293; Green 2009, s. 179. 
  245. ^ Hollister 2003. ss. 293-294. 
  246. ^ Hollister 2003, ss. 297–298; Green 2009, s. 184. 
  247. ^ a b Hollister 2003. s. 300. 
  248. ^ Hollister 2003, ss. 302–303; Green 2009, ss. 186–187. 
  249. ^ Hollister 2003. s. 306. 
  250. ^ Hollister 2003, ss. 308–309; Green 2009, s. 170. 
  251. ^ Hollister 2003. s. 310. 
  252. ^ Green 2009. s. 168. 
  253. ^ Hollister 2003. ss. 312-313. 
  254. ^ Hollister 2003. ss. 311-312. 
  255. ^ Hollister 2003. s. 396. 
  256. ^ a b Hollister 2003. s. 309. 
  257. ^ Hollister 2003, s. 318; Green 2009, s. 191. 
  258. ^ Green 2009. ss. 196-197. 
  259. ^ Green 2009. s. 197. 
  260. ^ Hollister 2003, ss. 319–321; Green 2009, ss. 197–198. 
  261. ^ Hollister 2003. s. 321. 
  262. ^ Hollister 2003. ss. 325-326. 
  263. ^ Hollister 2003, s. 326; Newman 1988, ss. 57–58. 
  264. ^ Hollister 2003. s. 323. 
  265. ^ Hollister 2003. s. 324. 
  266. ^ Hollister 2003, ss. 324–325; Green 2009, ss. 202–203. 
  267. ^ Chibnall 1993. ss. 56,60. 
  268. ^ Hollister 2003, s. 463; Chibnall 1993, s. 57. 
  269. ^ Hollister 2003, s. 463; Green 2009, ss. 58–61. 
  270. ^ Hollister 2003, s. 465; Green 2009, s. 213. 
  271. ^ King 2010. ss. 38-39. 
  272. ^ Green 2009, ss. 216–217; King 2010, s. 38; Crouch 2008, s. 162. 
  273. ^ Barlow 1999, s. 162; Hollister 2003, s. 467. 
  274. ^ Hollister 2003. ss. 467, 473. 
  275. ^ Hollister 2003, ss. 467–468, 473. 
  276. ^ Hollister 2003. s. 473. 
  277. ^ Hollister 2003, ss. 467, 473; Green 2009, s. 220. 
  278. ^ Hollister 2003. ss. 467, 474. 
  279. ^ Crouch 2002. s. 246. 
  280. ^ King 2010. ss. 47-48. 
  281. ^ Barlow 1999, s. 163; King 2010, s. 43. 
  282. ^ a b Warren, Wilfred L. (1973). Henry II. 
  283. ^ King 2010. s. 43. 
  284. ^ Carpenter 2004. ss. 169-171. 
  285. ^ Green 2009, ss. 1–2; Newman 1988, s. 7. 
  286. ^ Green 2009, ss. 2–5; Newman 1988, s. 7. 
  287. ^ Green 2009. ss. 6-7. 
  288. ^ Green 2009. s. 9. 
  289. ^ Green 2009. s. 11. 
  290. ^ Green 2009. ss. 14-17. 
  291. ^ Green 2009. ss. 14-15. 
  292. ^ Green 2009, s. 314; Southern 1962, s. 231, cited in Green 2009, s. 314; Poole 1993, s. 99. 
  293. ^ Green 2009, s. 314; Green 1989, s. 1; Cooper 2001, s. 65; Hollister 2003, ss. 484–485. 
  294. ^ Green 2009, ss. 15, 319; Hollister & Baldwin 1978, ss. 867–868. 
  295. ^ Thompson 2003. ss. 141-143. 
  296. ^ Thompson 2003. ss. 143, 146. 
  297. ^ Thompson 2003. ss. 143-146. 
  298. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Thompson 2003. 

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Resmî unvanlar
Önce gelen:
II. William
İngiltere kralı
1100-1135 		Sonra gelen:
"Blois'li" Stephen
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=I._Henry&oldid=34004382" sayfasından alınmıştır