หองจูเปียน
เล่าเปียน (ค.ศ. 176[a] – 6 มีนาคม ค.ศ. 190) มีชื่อในภาษ���จีนกลางว่า หลิว เปี้ยน (จีน: 劉辯; พินอิน: Liú Biàn) เป็นที่รู้จักในประเทศไทยในพระนามที่ปรากฏในสามก๊ก ฉบับเจ้าพระยาพระคลัง (หน) ว่า หองจูเปียน หรือในภาษาจีนกลางว่า หฺวางจื่อเปี้ยน (จีน: 皇子辯; พินอิน: Huángzǐ Biàn) มีความหมายว่า "ราชบุตรเปียน (辯 เปี้ยน)" นอกจากนี้พระองค์ยังเป็นที่รู้จักในพระนามว่า จักรพรรดิฮั่นเช่าตี้ (จีน: 漢少帝; พินอิน: Hàn Shàodì) และ อ๋องแห่งฮองหลง หรือ หงหนงหวาง (จีน: 弘農王; พินอิน: Hóngnóng Wáng) เป็นจักรพรรดิลำดับที่ 13 ของราชวงศ์ฮั่นตะวันออกในประวัติศาสตร์จีน พระองค์ขึ้นครองราชย์เป็นจักรพรรดิขณะพระชนมายุ 13 พรรษาหลังการสวรรคตของพระเจ้าเลนเต้พระบิดา และปกครองเป็นระยะเวลาสั้น ๆ ตั้งแต่วันที่ 15 พฤษภาคมถึง 28 กันยายน ค.ศ. 189 ก่อนถูกปลดจากตำแหน่ง หลังจากนั้นพระองค์ถูกลดฐานันดรศักดิ์ลงเป็น "อ๋องแห่งฮองหลง" พระนามในฐานะจักรพรรดิของพระองค์คือ "เช่าตี้" (แปลว่า "จักรพรรดิน้อย") ซึ่งยังเป็นพระนามที่ใช้เรียกจักรพรรดิพระองค์อื่นที่ครองราชย์เป็นเวลาสั้นมาก ในเดือนมีนาคม ค.ศ. 190 พระองค์ถูกปลงพระชนม์ด้วยยาพิษโดยตั๋งโต๊ะขุนศึกผู้ปลดพระองค์จากตำแหน่งจักรพรรดิและตั้งหองจูเหียบหรือเล่าเหียบ (พระเจ้าเหี้ยนเต้) พระอนุชาต่างมารดาของพระองค์ขึ้นเป็นจักรพรรดิแทน
| หองจูเปียน / เล่าเปียน (หลิว เปี้ยน) 劉辯 | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| จักรพรรดิแห่งราชวงศ์ฮั่น | |||||||||
| ครองราชย์ | 15 พฤษภาคม – 28 กันยายน ค.ศ. 189 | ||||||||
| ก่อนหน้า | พระเจ้าเลนเต้ | ||||||||
| ถัดไป | พระเจ้าเหี้ยนเต้ | ||||||||
| ผู้สำเร็จราชการ | โฮเฮา โฮจิ๋น ตั๋งโต๊ะ | ||||||||
| อ๋องแห่งฮองหลง (弘農王 หงหนงหวาง) | |||||||||
| ครองราชย์ | 28 กันยายน ค.ศ. 189 – 6 มีนาคม ค.ศ. 190 | ||||||||
| ประสูติ | ค.ศ. 176 | ||||||||
| สวรรคต | 6 มีนาคม 190 (อายุ 13–14) | ||||||||
| พระชายา | ถังจี | ||||||||
| |||||||||
| ราชวงศ์ | ราชวงศ์ฮั่น | ||||||||
| พระราชบิดา | พระเจ้าเลนเต้ | ||||||||
| พระราชมารดา | โฮเฮา | ||||||||
| เล่าเปียน (หลิว เปี้ยน) | |||||||
| อักษรจีนตัวเต็ม | 劉辯 | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| อักษรจีนตัวย่อ | 刘辩 | ||||||
| |||||||
| อ๋องแห่งฮองหลง (หงหนงหวาง) | |||||||
| อักษรจีนตัวเต็ม | 弘農王 | ||||||
| อักษรจีนตัวย่อ | 弘农王 | ||||||
| |||||||
| จักรพรรดิฮั่นเช่าตี้ | |||||||
| อักษรจีนตัวเต็ม | 漢少帝 | ||||||
| อักษรจีนตัวย่อ | 汉少帝 | ||||||
| |||||||
ภูมิหลัง
แก้หองจูเปียนประสูติใน ค.ศ. 176 พระบิดา คือ หลิว หง (劉宏) ซึ่งขึ้นครองราชย์เป็นพระเจ้าเลนเต้ พระมารดาคือโฮเฮา ในเวลาที่ประสูตินั้น หองจูเปียนเป็นพระโอรสพระองค์เดียว��องพระเจ้าเลนเต้ เพราะพระองค์อื่น ๆ สิ้นพระชนม์ไปแต่ยังทรงพระเยาว์ ซึ่งเป็นเหตุให้พระเจ้าเลนเต้รับสั่งให้นักบวชในลัทธิเต๋านาม ฉื่อ จื๋อเหมี่ยว (史子眇) นำหองจูเปียนไปเลี้ยงไว้ เพื่อป้องกันโชคร้ายเหมือนพระโอรสพระองค์ก่อน ๆ และพระราชทานบรรดาศักดิ์ให้แก่หองจูเปียนว่า "ฉื่อโหว" (史侯; แปลว่า "โหว(แซ่)ฉื่อ")[1][2]
การประสูติของหองจูเปียน ทำให้พระมารดาได้รับการสถาปนาขึ้นเป็นจักรพรรดินีมเหสี ตำแหน่ง "ฮองเฮา" (皇后 หฺวางโฮ่ว) การสถาปนามีขึ้นใน ค.ศ. 180[3]
ต่อมาใน ค.ศ. 181 พระสนมพระองค์หนึ่งของพระเจ้าเลนเต้คืออองบีหยิน (王美人 หวางเหม่ย์เหริน) ประสูติพระโอรสอีกพระองค์ให้แก่พระเจ้าเลนเต้คือหองจูเหียบ ทำให้โฮเฮาริษยา และวางยาพิษอองบีหยินจนอองบีหยินถึงแก่ความตาย พระมารดาของพระเจ้าเลนเต้คือตังไทฮอ (董太后 ต่งไท่โฮ่ว) จึงทรงนำหองจูเปียนผู้เป็นหลานไปเลี้ยงดูแทน เป็นเหตุให้พระเจ้าเลนเต้พระราชทานบรรดาศักดิ์แก่หองจูเหียบว่า "ต่งโหว" (董侯; แปลว่า "โหว(แซ่)ต่ง")[4]
เมื่อผู้คนเรียกร้องให้พระเจ้าเลนเต้ทรงกำหนดรัชทายาท พระเจ้าเลนเต้ทรงลังเลระหว่างหองจูเปียน กับหองจูเหียบ เพราะหองจูเปียนทรงด้อยความสามารถ มีพระนิสัยเหลาะแหละ ไม่อาจเป็นที่เคารพนับถือของราษฎรได้ พระเจ้าเลนเต้มีพระประสงค์จะให้หองจูเหียบได้เป็นรัชทายาทมากกว่า แต่ก็ทรงพระวิตกว่า ถ้าทรงเลือกหองจูเปียน พระมารดาของหองจูเปียนคือโฮเฮา กับพี่ชายของโฮเฮาคือโฮจิ๋นซึ่งคุมกองทัพในตำแหน่งมหาขุนพล (大將軍 ต้าเจียงจฺวิน) จะต้องเข้ามาก้าวก่ายเป็นแน่ สุดท้ายแล้ว พระเจ้าเลนเต้จึงทรงปล่อยให้ตำแหน่งรัชทายาทว่างไว้เช่นนั้น[5]
การครองราชย์
แก้ใน ค.ศ. 189 พระเจ้าเลนเต้ประชวรหนัก ทรงฝากฝังหองจูเหียบไว้กับขันทีคนสนิทคือเกียนสิด ให้เกียนสิดช่วยอุปถัมภ์ค้ำชูด้วย ครั้นสิ้นพระเจ้าเลนเต้แล้ว เกียนสิดพยายามล่อลวงให้โฮจิ๋นเข้ามาในพระราชวัง จะได้ฆ่าโฮจิ๋น เปิดทางสะดวกให้หองจูเหียบได้ขึ้นครองราชย์ แต่ไม่สำเร็จ โฮจิ๋นชิงสถาปนาหองจูเปียน พระชันษา 13 ปี ขึ้นเป็นจักรพรรดิพระองค์ใหม่ได้ก่อน โดยมีโฮจิ๋นในฐานะมหาขุนพลกับอ้วนหงุย (袁隗 ยฺเหวียน เหว่ย์) ในฐานะราชครู (太傅 ไท่ฟู่) ช่วยกันสำเร็จราชการแทนพระองค์ ส่วนน้องสาวของโฮจิ๋นคือโฮเฮาผู้เป็นสมเด็จพระชนนีช่วยทำนุบำรุงประคองราชการแผ่นดิน[6][7]
โฮจิ๋นเองเมื่อทราบว่าเกียนสิดประสงค์จะเอาชีวิตตนแล้ว ในฤดูร้อน ค.ศ. 189 โฮจิ๋นก็จับเกียนสิดประหาร[8] หลายเดือนให้หลัง อ้วนเสี้ยวเสนอให้โฮจิ๋น ปราบปรามกลุ่มขันทีในราชสำนัก เพื่อรวบอำนาจ แต่โฮเฮาทรงคัดค้าน โฮจิ๋นจึงเลื่อนแผนการออกไปก่อน แล้วเรียกขุนพลในภูมิภาคให้นำทัพเข้านครหลวงลกเอี๋ยงมาปราบปรามขันทีแทน ด้วยหวังว่า กลุ่มอำนาจจากภูมิภาคจะทำให้โฮเฮาจะทรงเลิกคัดค้านได้ แต่โฮเฮาก็ยังทรงอยู่ฝ่ายขันที[9] ส่วนกลุ่มขันทีเมื่อทราบถึงเจตนาของโฮจิ๋นแล้ว ก็ปลอมพระเสาวนีย์โฮเฮาเรียกโฮจิ๋น เข้ามาในพระราชฐาน และซุ่มทำร้ายโฮจิ๋น จนโฮจิ๋นถึงแก่ความตาย[10]
เมื่อโฮจิ๋น ถูกลอบฆ่าเช่นนั้น ผู้ใต้บัญชาของโฮจิ๋น คืออ้วนเสี้ยว, อ้วนสุด, เง่าของ (吳匡 อู๋ ควาง), จาง จาง (張璋), และคนอื่น ๆ นำสรรพกำลังบุกเข้าพระราชวังไปประหารขันทีทั้งสิ้น แต่ก็ได้ประหารบุคคลอื่น ๆ ที่คล้ายขันทีไปด้วย เช่น บุรุษที่ไม่ไว้เครา ทำให้หลาย ๆ คนต้องเปลื้องกางเกงต่อหน้าทหารที่กำลังโกรธเกรี้ยว เพื่อแสดงให้เห็นว่า ไม่ได้ถูกตอนอวัยวะเพศ มิได้เป็นขันที ในเวลาชุลมุนนั้นเอง ขันทีจับโฮเฮา หองจูเปียน และหองจูเหียบ เป็นองค์ประกัน และพยายามหลบหนีออกจากพระราชวัง ขุนพลโลติดสกัดขันทีต๋วนกุย (段珪 ตฺว้าน กุย) และช่วยโฮเฮาไว้ได้ ส่วนหองจูเปียนและหองจูเหียบถูกพาออกนอกพระราชวัง[11] นอกจากนี้ โฮเบี้ยว (何苗 เหอ เหมียว) น้องชายของโฮจิ๋น ที่เห็นใจขันที ถูกขุนพลเง่าของกับตั๋งบุ่น (董旻 ต่ง หมิน) ฆ่าทิ้งเสีย และในคราวนั้น มีผู้ล้มตายกว่า 2,000 คน[12]
ขุนพลโลติดกับบินของ (閔貢 หมิ่น ก้ง) ติดตามไปพบหองจูเปียนและหองจูเหียบริมลำน้ำ จึงอารักขากลับพระราชวัง[13] ขบวนเสด็จมาพบกองทัพมณฑลเลียงจิ๋วของตั๋งโต๊ะ ที่กำลังเดินทางเข้าพระนครตามคำสั่งของโฮจิ๋น หองจูเปียนตกพระทัยจนมิอาจตรัสเป็นภาษาได้ แต่หองจูเหียบตรัสอธิบายสถานการณ์ได้อย่างคล่องแคล่ว และทรงมีขวัญกำลังใจดี สมจะเป็นผู้นำได้ ทำให้ตั๋งโต๊ะประทับใจ และเริ่มคิดจะถอดหองจูเปียนออกจากราชบัลลังก์ แล้วยกหองจูเหียบขึ้นแทน
การพ้นจากราชสมบัติ
แก้เมื่อตั๋งโต๊ะนำพาขบวนเสด็จกลับพระนครแล้ว ตั๋งโต๊ะอาศัยโอกาสที่ราชสำนักวุ่นวาย เข้ายึดอำนาจการปกครอง ถอดหองจูเปียนออกจากราชสมบัติ ยกหองจูเหียบขึ้นเป็นจักรพรรดิแทนซึ่งในประวัติศาสตร์เป็นที่รู้จักพระนาม "พระเจ้าเหี้ยนเต้" ส่วนหองจูเปียนนั้น ให้เป็น "อ๋องแห่งฮองหลง" ต่อมาในปีนั้นเอง ตั๋งโต๊ะ ส่งคนไปวางยาพิษฆ่าโฮเฮาสิ้นพระชนม์อยู่ในวังหย่งอัน (永安宮)[14][15]
ต้นปี ค.ศ. 190 ขุนศึกรวมกำลังกันมาปราบปรามตั๋งโต๊ะ เพื่อปลดปล่อยราชสำนักจากเงื้อมมือตั๋งโต๊ะ ตั๋งโต๊ะเริ่มวิตกว่าขุนพลเหล่านั้นจะยกหองจูเปียนกลับสู่ราชบัลลังก์ ซึ่งเป็นการสั่นคลอนความชอบธรรมของตนในฐานะผู้สถาปนาจักรพรรดิพระองค์ใหม่ เมื่อการรวมกำลังเริ่มแล้วหนึ่งเดือน ตั๋งโต๊ะส่งคนสนิทคือลิยูไปบีบให้หองจูเปียนเสวยยาพิษปลงพระชนม์พระองค์เอง พระศพฝังไว้ ณ สุสานซึ่งทำไว้สำหรับขันทีเตียวต๋ง และภายหลังมีการเฉลิมพระนามเป็น "อ๋องหฺวายแห่งฮองหลง" (弘農懷王 หงหนง-หฺวายหวาง)
รัชศก
แก้- "เจาหนิง" (昭寧) กินเวลาตั้งแต่วันที่ 15 พฤษภาคม ค.ศ. 189 จนถึงวันที่ 28 กันยายน ปีเดียวกัน
ครอบครัว
แก้พระชายา:
- หวางเฟย์แห่งฮองหลง แห่งตระกูลถัง (弘農王妃 唐氏 หงหนงหวางเฟย์ ถังชื่อ)
หมายเหตุ
แก้- ↑ บันทึกประวัติศาสตร์ส่วนใหญ่ระบุว่าหองจูเปียนประสูติในปี ค.ศ. 176 แต่โฮ่วฮั่นชูระบุในบทประวัติของโฮเฮาว่าหองจูเปียนสิ้นพระชนม์ด้วยพระชนมายุ 17 พรรษาในปี ค.ศ. 190 ซึ่งหมายความว่าพระองค์ประสูติในปี ค.ศ. 173 เนื่องจากปี ค.ศ. 176 ปรากฏในบันทึกประวัติศาสตร์บ่อยครั้งกว่า จึงอนุมานว่าน่าจะเป็นปีที่ถูกต้อง
อ้างอิง
แก้- ↑ (長七尺一寸。生皇子辯，養於史道人家，號曰史侯。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 10 (บรรพ 2).
- ↑ (道人謂道術之人也。獻帝春秋曰：「靈帝數失子，不敢正名，養道人史子眇家，號曰史侯。」) อรรถาธิบายในโฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 10 (บรรพ 2).
- ↑ (光和三年，立為皇后。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 10 (บรรพ 2).
- ↑ (四年，生皇子恊，后遂酖殺美人。 ... 董太后自養協，號曰董侯。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 10 (บรรพ 2).
- ↑ (初，何皇后生皇子辯，王貴人生皇子協。羣臣請立太子，帝以辯輕佻無威儀，不可為人主，然皇后有寵，且進又居重權，故乆不決。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (六年，帝疾篤，屬協於蹇碩。碩旣受遺詔，且素輕忌於進兄弟，及帝崩，碩時在內，欲先誅進而立協。及進從外入，碩司馬潘隱與進早舊，迎而目之。進驚，馳從儳道歸營，引兵入屯百郡邸，因稱疾不入。碩謀不行，皇子辯乃即位，何太后臨朝，進與太傅袁隗輔政，錄尚書事。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (中平六年，帝崩，皇子辯即位，尊后為皇太后。太后臨朝。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 10 (บรรพ 2).
- ↑ (進素知中官天下所疾，兼忿蹇碩圖己，及秉朝政，陰規誅之。 ... 進乃使黃門令收碩，誅之，因領其屯兵。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (袁紹復說進曰：「前竇武欲誅內寵而反為所害者， ... 我柰何楚楚與士人對共事乎？」進難違太后意，且欲誅其放縱者。紹以為中官親近至尊，出入號令，今不悉廢，後必為患。 ... 紹等又為畫策，多召四方猛將及諸豪傑，使並引兵向京城，以脅太后。進然之。 ... 進謀積日，頗泄，中官懼而思變。 ... 子婦言於舞陽君，入白太后，乃詔諸常侍皆復入直。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (八月，進入長樂白太后，請盡誅諸常侍以下，選三署郎入守宦官廬。諸宦官相謂曰：「大將軍稱疾不臨喪，不送葬，今欻入省，此意何為？竇氏事竟復起邪？」又張讓等使人潛聽，具聞其語，乃率常侍段珪、畢嵐等數十人，持兵竊自側闥入，伏省中。及進出，因詐以太后詔召進。入坐省闥，讓等詰進曰：「天下憒憒，亦非獨我曹罪也。先帝甞與太后不快，幾至成敗，我曹涕泣救解，各出家財千萬為禮，和恱上意，但欲託卿門戶耳。今乃欲滅我曹種族，不亦太甚乎？卿言省內穢濁，公卿以下忠清者為誰？」於是尚方監渠穆拔劔斬進於嘉德殿前。讓、珪等為詔，以故太尉樊陵為司隷校尉，少府許相為河南尹。尚書得詔板，疑之，曰：「請大將軍出共議。」中黃門以進頭擲與尚書，曰：「何進謀反，已伏誅矣。」) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (進部曲將吳匡、張璋，素所親幸，在外聞進被害，欲將兵入宮，宮閤閉。袁術與匡共斫攻之，中黃門持兵守閤。會日暮，術因燒南宮九龍門及東西宮，欲以脅出讓等。讓等入白太后，言大將軍兵反，燒宮，攻尚書闥，因將太后、天子及陳留王，又劫省內官屬，從複道走北宮。尚書盧植執戈於閣道䆫下，仰數段珪。段珪等懼，乃釋太后。太后投閣得免。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (匡遂引兵與董卓弟奉車都尉旻攻殺苗，弃其屍於苑中。紹遂閉北宮門，勒兵捕宦者，無少長皆殺之。或有無須而誤死者，至自發露然後得免。死者二千餘人。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (張讓、段珪等困迫，遂將帝與陳留王數十人步出穀門，奔小平津。公卿並出平樂觀，無得從者，唯尚書盧植夜馳河上，王允遣河南中部掾閔貢隨植後。貢至，手劔斬數人，餘皆投河而死。明日，公卿百官乃奉迎天子還宮，以貢為郎中，封都亭侯。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (董卓遂廢帝，又迫殺太后，殺舞陽君，何氏遂亡，而漢室亦自此敗亂。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 69.
- ↑ (并州牧董卓被徵，將兵入洛陽，陵虐朝庭，遂廢少帝為弘農王而立協，是為獻帝。 ... 董卓又議太后踧迫永樂宮，至令憂死，逆婦姑之禮，乃遷於永安宮，因進酖，弒而崩。) โฮ่วฮั่นชู เล่มที่ 10 (บรรพ 2).
บรรณานุกรม
แก้- Fan, Ye (5th century). Book of the Later Han (Houhanshu).
- Sima, Guang (1084). Zizhi Tongjian, Volume 59.
| ก่อนหน้า | หองจูเปียน | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| พระเจ้าเลนเต้ | จักรพรรดิจีน (ค.ศ. 189) |
พระเจ้าเหี้ยนเต้ |