Barij
Bárij (latinsko barium) je strupen kemični element, ki ima v periodnem sistemu simbol Ba in atomsko število 56. Je mehak srebrnkast kovinski element in alkalijska zemeljska kovina, ter se tali pri zelo visoki temperaturi. Barijev oksid največ najdemo v mineralu baritu, samega barija pa zaradi njegove reaktivnosti z zrakom nikoli ne najdemo v čisti obliki. Spojine te kovine se v majhnih količinah uporabljajo kot barve in pri izdelovanju stekla.
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Barij | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Izgovarjava | IPA: [ˈbaːɾi] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Videz | srebrno siv; z rumenkastim odtenkom[1] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Standardna atomska teža Ar, std(Ba) | 137,327(7)[2] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Barij v periodnem sistemu | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vrstno število (Z) | 56 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Skupina | skupina 2 (zemljoalkalijske kovine) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Perioda | perioda 6 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Blok | blok s | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov | [Xe] 6s2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Razporeditev elektronov po lupini | 2, 8, 18, 18, 8, 2 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Fizikalne lastnosti | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Faza snovi pri STP | trdnina | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tališče | 727 °C | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Vrelišče | 1845 °C | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Gostota (blizu s.t.) | 3,51 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| v tekočem stanju (pri TT) | 3,338 g/cm3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Talilna toplota | 7,12 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Izparilna toplota | 142 kJ/mol | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Toplotna kapaciteta | 28,07 J/(mol·K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parni tlak
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lastnosti atoma | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Oksidacijska stanja | +1, +2 (močno bazični oksid) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Elektronegativnost | Paulingova lestvica: 0,89 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ionizacijske energije |
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Atomski polmer | empirično: 222 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kovalentni polmer | 215±11 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Van der Waalsov polmer | 268 pm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Druge lastnosti | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Pojavljanje v naravi | prvobitno | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kristalna struktura | telesno centrirana kubična (tck) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hitrost zvoka tanka palica | 1620 m/s (pri 20 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Temperaturni raztezek | 20,6 µm/(m⋅K) (pri 25 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Toplotna prevodnost | 18,4 W/(m⋅K) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Električna upornost | 332 nΩ⋅m (pri 20 °C) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetna ureditev | paramagnetik[3] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Magnetna susceptibilnost | +20.6·10−6 cm3/mol[4] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Youngov modul | 13 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Strižni modul | 4,9 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Stisljivostni modul | 9,6 GPa | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mohsova trdota | 1,25 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Številka CAS | 7440-39-3 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zgodovina | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Odkritje | Carl Wilhelm Scheele (1772) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Prva izolacija | Humphry Davy (1808) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Najpomembnejši izotopi barija | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Pomembne lastnosti
urediBarij je kovinski element, kemijsko podoben kalciju, vendar mehak in v svoji čisti obliki srebrno bele barve, podobne svincu. Barij na zraku zlahka oksidira in je zelo reaktiven z vodo ali alkoholom, ki ga raztapljata. Nekatere spojine tega elementa so zanimive zaradi njihove visoke specifične teže, denimo barijev sulfat Ba(SO4), v naravi znan kot mineral barit, imenovan tudi težec.
Uporaba v industriji
urediObstaja le malo možnosti uporabe barija v industrijske namene. Je sestavina YBCO (visokotemperaturni superprevodnik), uporablja se kot dodatek jeklu in litemu železu, saj zmanjšuje velikost ogljikovih zrn v mikrostrukturi kovine.
Barijeve spojine se dodaja raketam za ognjemet, saj le-ta tako pridobi zeleno barvo.
Sklici
uredi- ↑ Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2. izd.). Butterworth-Heinemann. str. 112. ISBN 978-0-08-037941-8.
- ↑ Meija, Juris; in sod. (2016). »Atomic weights of the elements 2013 (IUPAC Technical Report)��. Pure and Applied Chemistry. 88 (3): 265–91. doi:10.1515/pac-2015-0305.
- ↑ Lide, D. R., ur. (2005). »Magnetic susceptibility of the elements and inorganic compounds«. CRC Handbook of Chemistry and Physics (PDF) (86th izd.). Boca Raton (FL): CRC Press. ISBN 0-8493-0486-5.
- ↑ Weast, Robert (1984). CRC, Handbook of Chemistry and Physics. Boca Raton, Florida: Chemical Rubber Company Publishing. str. E110. ISBN 0-8493-0464-4.
