Prijeđi na sadržaj

Kuran

Izvor: Wikipedija
Kur'an
Sura Al-Fatiha u rukopisu iz 14/15. vijeka
Originalni naslovٱلْقُرْآن‎
Naslov prijevodakazivanje
JezikKlasični arapski
Datum izdanja610 – 632

Kuran (arapski: أَلْقُرآن al-qur'ān - u prenesenom prijevodu "kazivanje"; takođe zvan Al Qur'a-n Al Kari-m; ili izvedeni nazivi Quran, Koran, Kuran Časni, te rijetko Alcoran) je sveta knjiga Islama. Muslimani vjeruju da je Kuran objava Božjih riječi i kulminacija Božje objave čovječanstvu, preko Božjeg poslanika Muhameda u periodu od 23 godine preko meleka (anđela) Džabraila (Jibril - Gabriel). Kuran je napisan u 7. veku.

Format

[uredi | uredi kod]

Kuran se sastoji od 114 sura sa ukupno 6236 ajeta isključujući 112 bismilla koje se obično podrazumijevaju kao bezbrojne, ili 6348 uključujući i njih; tačan broj ajeta je različit, ne zbog sadržaja, nego zbog različitih metoda njihovog brojanja. Muslimani obično povezuju sure, ne sa njihovim brojevima, nego sa arapskim imenima koja su izvedena na neki način iz date sure. (Pogledajte listu imena sura.) Sure nisu poredane po hronološkom redu (po redu po kojem islamski učenjaci vjeruju da su i objavljivani) nego po drugačijem redu, prvenstveno prema veličini sura, što muslimani vjeruju da je takođe inspirisano od Boga. Nakon kratkog uvoda, Kuran nastavlja sa najdužom surom, a završava sa nekim najkraćima.

Često se zaboravlja da Islam priznaje ranije Knjige (Stari i Novi zavet) kao svoje svete knjige, s tom razlikom što ih nadograđuje novom svetom knjigom - Kur'an-om koja dolazi od istog Boga ,a objavio ju je poslanik Muhamed.

Jezik

[uredi | uredi kod]

Kuran je jedna od prvih pisanih knjiga u Arabiji. On je napisan u ranoj formi klasičnog književnog arapskog jezika, poznatog u engleskom jeziku kao "Kuranski" arapski. Postoji nekoliko ostalih primjera arapskog iz tog vremena.(Mu'allaqat, ili suspendirana oda, za koju se vjereuje da je jedan primjer arapskog jezika prije islama; ostali kažu da je kreirana poslije Muhameda Preživjelo je samo pet natpisa iz pred islamskog arapskog jezika.)

Ubrzo nakon smrti Muhameda 632. godine, Islam se proširio izvan Arabije, te osvojio znatan tadašnjeg Rimskog carstva, usled tek završenih ratova između Vizantije i Persije pod vođstvom cara Iraklija koji su ostavili za sobom veliki nenastanjen prostor i razrušene gradove. Arapi su se morali suočiti s milionima stranih osoba, s kojima su morali na neki način komunicirati. Jezik se brzo mjenjao da bi mogao odgovoriti novonastaloj situaciji, gubeći na svojoj složenosti i nejasnom rječniku. Nekoliko generacija nakon Prorokove smrti, mnoge riječi korištene u Kuranu postale su nejasne za obične ljude koji su govorili svakodnevni arapski, budući da je arapski jezik evoluirao velikom brzinom, a Kur'an i jest zapisan književnim jezikom, a ne pučkim govorom. Beduini su govorili izmjenjenim jezikom, prihvatljivo malom brzinom izgovaranja, tako da su rani arapski leksikografi njih tražili kako bi im objasnili nerazumljive riječi ili razjašnjavanju neke točke gramatike. Dijelom zbog potrebe religije da objasni Kuran slabijim govornicima, arapska gramatika i leksika su postale značajne nauke, pa je model za literarni jezik zadržao do danas taj govor iz Kuranskih dana, prije nego neki od trenutno važećih dijalektata

Muslimani smatraju Kur'an velikim i značajnim zbog njegove poezije i dotjeranosti, kao i da je ta njegova literarna perfekcija dokaz njegovog božanskog porijekla. Budući da je ta perfekcija vidljiva samo za govornike arapskog jezika, stoji kao još jedan razlog zašto se samo originalni arapski tekst smatra kao pravi Kuran. Prijevodi su smatrani manje sjajnič, radije kao tumačenjima Božjih poruka, nego li same izravne Božje objave. Tradicionalno ravnanje bprijevodima i publikacijama Kur'ana traži da objavljena knjiga ne nosi jednostavni naslov "Kur'an". Naslov uvijek mora sadržavati odredbeni pridjev (sprječavajući konfuziju sa ostalim "recitacijama", u arapskom smislu), pa zbog toga najviše izdanja Kur'ana nosi naslove poput Sveti Kur'an, Plemeniti Kur'an, Kur'an Časni i sl.

Svaki priznati znanstvenik islamske škole trebao bi moći čitati i razumijevati Kur'an u njegovoj izvornoj formi. Mnogi muslimani, djeca i odrasli, uključujući i one koji uopće ne razumiju arapski jezik niti ono što memoriraju, uče Kuran na pamet, djelomično ili u cjelini, u izvornom obliku, radi obavljanja molitve - namaza, što kod hrišćana korespondira liturgijskom obredu ili misi.

Lista surā

[uredi | uredi kod]
Broj sure Naslov na srpskohrvatskom Naslov na arapskom Transliteracija arapskog naslova Napomene
Sura 1. Fatiha ٱلۡفَاتِحَةِ El-Fatiha
Sura 2. Krava الْبَقَرَة El-Bekare
Sura 3. Imranova obitelj آل عِمْرَانَ Ali-Imran
Sura 4. Žene ٱلنِّسَاء En-Nisāʾ
Sura 5. Trpeza ٱلْمَائدَة El-Ma'ide
Sura 6. Stada ٱلْأَنْعَامْ El-An'am
Sura 7. Visine ٱلأعراف Al-A'raf
Sura 8. Plijen ٱلأنفال El-Enfal
Sura 9. Pokajanje ٱلتوبة Et-Tauba
Sura 10. Jona يونس Jūnus v. Jona
Sura 11. Hud هود Hūd
Sura 12. Jusuf يوسف Jūsuf v. Josif i Jakov
Sura 13. Grmljavina الرعد Er-Rā'd
Sura 14. Abraham إبراهيم Ibrāhīm v. Abraham
Sura 15. Hidžra الحِجْرْ El-Hidžr v. Hidžra
Sura 16. Pčele الْنَّحْل En-Naḥl
Sura 17. Noćno putovanje الإسراء El-Israʾ
Sura 18. Pećina الكهف El-Kahf
Sura 19. Merjem مريم Marjam v. Merjem/Marija, Isa/Isus
Sura 20. Ta-Ha طه Ta-Ha
Sura 21. Navjesnici الأنبياء El-Enbija
Sura 22. Hodočašće الحج El-Hadž v. Hadž
Sura 23. Oni koji vjeruju المؤمنون El-Muʾminūne
Sura 24. Svjetlost النور En-nūr
Sura 25. Kriterij اَلْفُرْقَانْ El-Furkān
Sura 26. Pjesnici الشعراء Eš-Šu'arā
Sura 27. Mravi النمل En-Naml
Sura 28. Pripovijest القصص El-Kasas
Sura 29. Pauk العنكبوت El-Ankebūt
Sura 30. Rimljani الروم Er-Rūm
Sura 31. Lukman لقمان Lukmān
Sura 32. Klanjanje السجدة Es-Sedžda
Sura 33. Saveznici الأحزاب El-Aḥzāb
Sura 34. Saba سبأ Saba
Sura 35. Stvoritelj فاطر Fāṭir
Sura 36. Ja-sin يٰسٓ Jā-Sīn
Sura 37. Redovi الصافات Eṣ-ṣāfāt
Sura 38. Sad ص Ṣād
Sura 39. Skupine الزمر Ez-Zumer
Sura 40. Onaj koji oprašta غافر / المؤمن Gāfir ili El-Mu'min
Sura 41. Izloženi Redci فصلت Fuṣilat
Sura 42. Savjet الشورى Eš-Šūrā
Sura 43. Ukras الزخرف Ez-Zuhruf
Sura 44. Dim الدخان Ed-Duhān
Sura 45. Ona koja kleči الجاثية El-Džāsije
Sura 46. Pješčana brda الأحقاف El-Aḥkāf
Sura 47. Muhamed محمد Muḥamad v. Muhamed
Sura 48. Blistava pobjeda الفتح El-Fetḥ
Sura 49. Nastambe الحُجُرات El-Hudžurāt
Sura 50. Kaf ق Kāf
Sura 51. Rasipnik الذاريات Ez-Zārijāt
Sura 52. Gora الطور Eṭ-Ṭūr
Sura 53. Zvijezda النجم En-Nedžm
Sura 54. Mjesec القمر El-Kamer
Sura 55. Premilostivi الرحمن Er-Raḥmān
Sura 56. Događaj الواقعة El-Uāki'a
Sura 57. Željezo الحديد El-Ḥadīd
Sura 58. Razprava المجادلة El-Mudžādila
Sura 59. Izlazak الحشر El-Ḥašr
Sura 60. Iskušenica الممتحنة El-Mumtaḥana
Sura 61. Red الصف Eṣ-Ṣaf
Sura 62. Petak الجمعة El-Džumu'a v. petak i džuma-namaz
Sura 63. Licemjeri المنافقون El-Munāfikūn
Sura 64. Veliki gubitak التغابن Et-Tegābun
Sura 65. Razvod الطلاق Eṭ-Talāk
Sura 66. Zabrana التحريم Et-Taḥrīm
Sura 67. Kraljevsko dostojanstvo الملك El-Mulk
Sura 68. Pero نٓ / القلم El-Kalam ili Nūn
Sura 69. Vjerodostojnica الحاقة El-Ḥāka
Sura 70. Putevi uzašašća المعارج El-Meʻāridž
Sura 71. Noe نوح Nūḥ v. Noa i Noina arka
Sura 72. Džini الجن El-Džinn v. Džin
Sura 73. Ovijeni المزمل El-Muzemil
Sura 74. Ogrnuti ogrtačem ٱلْمُدَّثِّر El-Mudesir
Sura 75. Uskrsnuće القيامة El-Kijāma
Sura 76. Čovjek الإنسان‎ El-Insān
Sura 77. Poslanici المرسلات El-Murselāt
Sura 78. Novost النبأ En-Naba
Sura 79. Anđeli koji čupaju duše النازعات En-Nāziʻāt
Sura 80. On se namrgodio عبس 'Abasa
Sura 81. Zatamnjenje التكوير Et-Tekvīr
Sura 82. Prekid الانفطار Al-Infiṭār
Sura 83. Prevaranti المطففين El-Muṭafifin
Sura 84. Raskid الانشقاق El-Inšikāk
Sura 85. Sazviježđa البروج El-Burūdž
Sura 86. Noćna zvijezda الطارق Eṭ-Ṭārik
Sura 87. Svevišnji الأعلى El-Aʻlā v. Ibrahim i Musa
Sura 88. Obvijajuća الغاشية El-Gāšije
Sura 89. Zora الفجر El-Fedžr
Sura 90. Šetalište البلد El-Beled
Sura 91. Sunce الشمس Eš-Šems
Sura 92. Noć الليل El-Lejl
Sura 93. Svitanje الضحى Ed-Ḍuḥā
Sura 94. Otvaranje ili Širokogrudnost الانشراح / الشرح El-Inširah ili Eš-Šarh
Sura 95. Datulja التين Et-Tīn v. datulja
Sura 96. Pristupanje العلق El-'Alak
Sura 97. Sudbina القدر El-Kadr v. Lejletul-kadr
Sura 98. Dokaz jasni البينة El-Bejine
Sura 99. Zemljotres الزلزلة Ez-Zalzala
Sura 100. Jurišnici العاديات El-Adijāt
Sura 101. Treska القارعة El-Kāriʻa
Sura 102. Nadmetanje التكاثر Et-Tekāsur
Sura 103. Vrijeme العصر El-'Aṣr
Sura 104. Klevetnik الهمزة El-Humaza
Sura 105. Slon الفيل El-Fīl
Sura 106. Kurejšije قريش Kurejš
Sura 107. Oruđa الماعون El-Māʻūn
Sura 108. Obilje الكوثر El-Kausar
Sura 109. Nevjernici الكافرون El-Kāfirūn
Sura 110. Spasenja النصر En-Naṣr
Sura 111. Vlakna المسد El-Masad
Sura 112. Čisto bogoštovlje الْإِخْلَاص El-Ihlāṣ
Sura 113. Praskozorje ٱلْفَلَقِ El-Falak
Sura 114. Ljudi ٱلنَّاس En-Nās


Kur'an
Sura

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114

Ova kutijica: pogledaj  razgovor  uredi

Historija

[uredi | uredi kod]
Susret meleka Džibrila i Muhameda, timuridski rukopis iz 15. stoljeća.

Objava Kur'ana

[uredi | uredi kod]

Prema islamskoj tradiciji, objava je počela u mjesecu ramazanu. Muhamed je, kao i obično, meditirao u pećini Hira kad mu se melek Džibril ukazao i obratio riječima: „Čitaj u ime Gospodara svoga koji stvara!” Tada je Muhamed odgovorio da ne zna čitati, ali je Džibril nekoliko puta ponovio „Čitaj!” To je bio Muhammedov prvi susret sa Džibrilom. Objava Kur'ana u potpunosti trajala je 23 godine. Jedan dio objavljen je u Meki, dok je drugi dio objavljen u Medini. U početku su ga ljudi učili napamet, a kasnije su ga počeli i zapisivati. Noć kad je Allah dupotpunio Kur'an zove se Lejletul kadr (Noć određenja).

Prema nekim podacima, oko 10 miliona ljudi zna Kur'an napamet.[1] Međutim, s obzirom na to da je to samo broj ljudi koji su službeno, pred komisijom preslušavani za hifz (učenje Kur'ana napamet), pretpostavlja se da je taj broj dosta veći. Ljudi koji znaju cijeli Kur'an napamet nazivaju se hafizi. Prenosi se da je Muhamed u jednom hadisu rekao: „Najbolji među vama su oni koji uče Kur'an i druge podučavaju njemu.” S obzirom na ovaj hadis i oćenito zbog velike ljubavi koju muslimani osjećaju prema Kur'ana, hafizi su širom islamskog svijeta poštovani i cijenjeni kao čuvari ove svete knjige.

Skupljanje Kur'ana u knjigu

[uredi | uredi kod]
Kur'an iz 9. stoljeća, za koji se tvrdi da je original trećeg halife Osmana iz 7. vijeka. Neki demantiraju tu tvrdnju i navode da je to nemoguće jer je pisan kufanskim stilom.

Kur'an je zabilježen na dva načina: usmenim i pismenim putem. Među ashabima je bilo mnogo hafiza. Iz vremena Muhameda kao hafizi se navode: Ubejj ibn Ka'b (أُبَيّ ٱبْن كَعْب), Muaz ibn Džebel (معاذ بن جبل), Zejd ibn Sabit (زيد بن ثابت), Ebu-Derda (أبو الدرداء), Abdulah ibn Mes'ud (عبد الله بن مسعود) i drugi. Muhamed je uvijek davao prednost onima koji su Kur’an znali napamet. U hadisu se navodi da je

u bici na Tebuku bajraktar plemena Benu Nedždžar bio Ammar ibn Hazm. Muhamed je od njega uzeo zastavu i predao je Zejdu ibn Sabitu. Tada je Amar upitao Muhammeda: Allahov Poslaniče, da nije do tebe stiglo nešto ružno o meni? Ne, reče Muhammed, Kur'an ima prednost, a Zejd ibn Sabit je hafiz Kur'ana.

Muhamed je imao oko 40 ljudi koji su zapisivali objavu po njegovom diktiranju, onako kako je njemu diktirao Džibril. Zabranjivao je da se bilo šta drugo bilježi od njega osim Kur'ana. Ako bi neko nešto zabilježio osim Kur’ana, Muhamed je insistirao da se to pobriše. U vremenu Ebu-Bekra došlo je do sukoba između muslimana i lažnog poslanika Musejleme, u kojem je poginulo oko 70 hafiza i Ebu Bekr je naredio da se ono što su dotadašnji hafizi (kojih je bilo mnogo) znali uskladi i zapiše u jednu knjigu. Taj zadatak je povjeren Zejdu ibn Sabitu. On je to uradio i Kur'an je tako zapisan i pohranjen kod Ebu Bekra, zatim poslije njegove smrti kod Omera, a onda kod njegove kćerke Hafse. Poslije je taj Kur’an prepisivan, a zatim štampan. Potrebno je navesti da je kroz cijeli taj period bio ogroman broj hafiza.

Zapravo, potpuna distribucija Kur'ana nije dogodila sve do vremena halife Osmana, te je proces sastavljanja istog u jednu knjigu počeo je sa Ebu Bekrom, koji je pitao hazreti Zejda bin Sabita da preuzme zadatak. Stoga se može procijeniti da je Koranski korpus sakupljen u periodu između 644. i 665. godine.

Prijevodi i tiskanje

[uredi | uredi kod]

Prvi prijevod Kur'ana na strani jezik izveo je Salman Persijanac, koji je preveo suru al-Fatiha na srednjoperzijski početkom 7. vijeka. Zatim, prvi dokumentirani prijevodi cijelog Kur'ana napravljeni su između 10. i 12. stoljeća na klasični perzijski jezik, počevši od rada počevši od dela koje je naručio samanidski car Mansur (vl. 961–976). Na latinskom je prvi prijevod stigao 1143. godine s radom Robertusa Ketenensisa. Njegova verzija je bila naslovljena Lex Mahumet pseudoprophete („Zakon Mahometa pseudo proroka”). Prijevod je napravljen po nalogu Petra Prečasnog, opata od Clunya, i trenutno se čuva u Bibliothèque de l'Arsenal u Parizu. Ketenensisovo djelo je ponovo objavljeno 1543. u tri izdanja od strane Teodora Bibliandra u Bazelu. Sva izdanja sadržavala su predgovor Martina Luthera. Mnogi kasniji evropski prijevodi Kur'ana samo su preveli Ketenensisovu latinsku verziju na svoj jezik, mjesto prijevoda direktno sa arapskog. Početkom 13. vijeka, Marko od Toleda napravio je još jedan, bukvalniji, prevod na latinski, koji je sačuvan u nekoliko rukopisa. U 15. vijeku, Juan od Segovije napravio je još jedan prevod u saradnji sa piscem mudéjarcem Isom od Segovije, ali od tog teksta je preživio samo prolog. Između 16. i 18. stoljeća uslijedili su daljnji pokušaji prevođenja na latinski, često u katoličkom crkvenom okruženju od strane naučnika koji su često imali političke ciljeve ili doktrinarne kontroverze između kršćanstva i islama. Na turkijskim jezicima Kur'an je epizodično prevođen između 11. i 14. stoljeća, iako Osmansko carstvo nije imalo potrebe da ga prevodi, budući da su dvor i intelektualna klasa bili trojezični (turski, perzijski i arapski) i upotreba arapske terminologije je bila uobičajena i svakodnevna. Muhammed Hamdi Yazır je u maturidskom kontekstu radio na tumačenju Kur'ana i pritom 1935. objavio svoj „Jezik Kur'ana istinite Božje Vjere” (Hak Dīni Kur'an Dili), prvi moderni turski prijevod Kur'ana, po narudžbi Kemala Ataturka.

Venecijanski štampar Alessandro Paganini je 1537/38. štampao prvu knjigu koja sadrži Kur'an na arapskom pismu, vjerovatno namijenjenoj za izvoz u Osmansko carstvo. Dugo se smatralo da je izgubljena, a pričalo se da je po papinoj narednbi spaljeno cijelo izdanje.

Povezano

[uredi | uredi kod]

Reference

[uredi | uredi kod]
  1. „Arhivirana kopija”. Arhivirano iz originala na datum 8. 7. 2009. Pristupljeno 4. 6. 2009. 

Vanjske veze

[uredi | uredi kod]